Lý do thực sự Israel muốn kiểm soát Hành lang Philadelphi giáp Ai Cập

Ai Cập đã phát một loạt cảnh báo nghiêm trọng về kế hoạch của Israel đối với Hành lang Philadelphi, nhấn mạnh rằng việc Israel xâm nhập vào dải đất dài 14km này sẽ vi phạm Hiệp ước Hòa bình Ai Cập – Israel năm 1979.

Hành lang Philadelphi giữa Ai Cập và Gaza. Ảnh: Sputnik

Quân đội Israel đã nổ súng chống lại “những kẻ xâm nhập có vũ trang” tiếp cận khu vực biên giới giữa Israel và Ai Cập hôm 15/1, vài ngày sau khi nước này công bố kế hoạch kiểm soát Hành lang Philadelphi dài 14 km ngăn cách Gaza và Ai Cập. Một nhà quan sát Trung Đông cho biết kế hoạch của Israel có thể làm leo thang thêm căng thẳng trong khu vực.

Căng thẳng Ai Cập – Israel

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cuối tuần qua tuyên bố rằng biên giới giữa Gaza và Ai Cập phải “đóng cửa” và Hamas không thể “bị đánh bại” nếu không làm như vậy.

Ông Netanyahu nói: “Chúng tôi không thể hoàn tất chiến dịch của mình nếu không đóng cửa Hành lang Philadelphia. Chúng tôi sẽ tiêu diệt Hamas và phi quân sự hóa Dải Gaza. Để đạt được mục tiêu này, chúng tôi phải phong tỏa khu vực biên giới để ngăn vũ khí tiếp tục tràn vào Gaza”.

Trong khi đó, Ai Cập đã gửi cho Tel Aviv một loạt cảnh báo ngày càng nghiêm trọng về kế hoạch của Israel đối với hành lang Philadelphi, nhấn mạnh rằng, việc Israel xâm nhập vào dải đất dài 14km này sẽ vi phạm Hiệp ước Hòa bình Ai Cập – Israel năm 1979.

Hôm 16/1, Giám đốc Cơ quan Thông tin Nhà nước Ai Cập Diaa Rashwan đã chỉ trích Thủ tướng Netanyahu về những nhận xét “vô nghĩa” liên quan đến cáo buộc vận chuyển vũ khí từ Ai Cập. Tuần trước, ông Rashwan nhắc lại rằng việc Israel “chiếm đóng” Hành lang Philadelphi sẽ vi phạm trực tiếp các phụ lục của hiệp ước hòa bình giữa Cairo và Tel Aviv.

Ông Rashwan nhấn mạnh, với việc lên kế hoạch chiếm dải đất biên giới giữa Ai Cập với Gaza, Israel có nguy cơ gây bất ổn cho “người hàng xóm lớn nhất” của mình và cũng là quốc gia mà Tel Aviv đã có nhiều cuộc chiến tranh kể từ khi thành lập Nhà nước của người Do Thái vào năm 1948. Ông nói thêm rằng Ai Cập sẽ “bảo vệ an ninh quốc gia của mình” và “chính nghĩa của Palestine” nếu Israel tiến hành kế hoạch chiếm đóng khu vực biên giới.

Xe tải chở hàng viện trợ di chuyển từ Ai Cập qua cửa khẩu Rafah vào Dải Gaza, ngày 21/10/2023. Ảnh: AFP/TTXVN

Chuyên gia nhận định mục đích của Israel

Mehmet Rakipoglu, nhà nghiên cứu gốc Thổ Nhĩ Kỳ và chuyên gia về Trung Đông tại Dimensions for Strategic Studies, một tổ chức tư vấn các vấn đề quốc tế có trụ sở tại Anh, nói với Sputnik: “Có một sự cạnh tranh lớn, một cuộc cạnh tranh quyền lực giữa hai quốc gia” về vấn đề biên giới.

“Israel không có lựa chọn nào khác ngoài việc kiểm soát hoàn toàn biên giới này, bởi vì có vẻ như họ chưa đạt được bất kỳ mục tiêu nào ở Gaza. Vì vậy, họ đang hành động quyết liệt hơn về vấn đề này”, chuyên gia Rakipoglu nhận xét. Đồng thời, nhà quan sát này lưu ý rằng về mặt chiến lược, hành lang Philadelphi có rất ít giá trị chiến lược đối với Tel Aviv.

Nhà phân tích Rakipoglu tin rằng: “Mục đích chính của Israel trong việc kiểm soát hành lang này là trừng phạt Gaza hoặc trừng phạt người Palestine ở Gaza” bằng cách tạo ra một biên giới kiên cố khác với vùng đất này.

“Thứ hai, theo những gì tôi biết, tôi đã nghe nhiều người Palestine nói rằng Ai Cập và Qatar đang hợp tác cùng nhau để đối phó với người Palestine và người Israel. Vì vậy, có thể Israel đang trừng phạt Ai Cập [bằng cách đe dọa nắm quyền kiểm soát biên giới]“, ông Rakipoglu nói thêm. Đồng thời chuyên gia này chỉ ra rằng một hành động như vậy có thể gây “tổn hại” chính trị nghiêm trọng cho Tổng thống Abdel Fattah el-Sisi ở Ai Cập và Cairo sẽ bị nhìn nhận như một dấu hiệu của sự yếu kém trước sự lấn lướt của Israel.

Về thời điểm IDF và ông Netanyahu tuyên bố về Hành lang Philadelphi, ông Rakipoglu tin rằng nó liên quan đến thất bại của quân đội Israel trong việc tiêu diệt Hamas ở Gaza, tổn thất về thời gian, binh sĩ và trang thiết bị, cũng như tác động tâm lý của việc nhóm chiến binh Palestine vẫn trụ được trước cuộc tấn công trực diện của một trong những quân đội hùng mạnh nhất khu vực.

Nhân viên y tế khám cho một em nhỏ tại bệnh viện dã chiến ở thành phố Rafah, miền Nam Dải Gaza, ngày 8/1/2024. Ảnh: THX/TTXVN

Chuyên gia Rakipoglu nói rằng Ai Cập “sẽ không cho phép Israel có toàn quyền kiểm soát hành lang”. “Ai Cập là quốc gia hùng mạnh nhất trong thế giới Arab về mặt quân sự cũng như dân số. Dân số Ai Cập là hơn 80 triệu. Cho đến trước giai đoạn bình thường hóa năm 1978 – 1979, Ai Cập vẫn ở tuyến đầu trong cuộc chiến chống lại Israel. Vì vậy, có vẻ như Ai Cập có đủ sức mạnh, có khả năng đối đầu với Israel”, ông Rakipoglu đánh giá.

Đồng thời, theo ông, Cairo không tìm cách leo thang quân sự, một phần do các vấn đề kinh tế trong nước. “Họ sẽ cố gắng duy trì chủ quyền đối với các biên giới an ninh hoặc hành lang và biên giới với Israel. Nhưng tôi không nghĩ rằng bất kỳ quốc gia nào sẽ đứng về phía Ai Cập, bởi vì không có quốc gia nào có thể thực hiện các bước chống lại Israel vì lợi ích quốc tế của Ai Cập”, nhà quan sát Rakipoglu nhận định.

Hiện tại, theo tờ Wall Street Journal, vẫn chưa có thông tin về hoạt động quân sự nhằm kiểm soát hành lang biên giới. Diễn biến này sẽ phụ thuộc vào các cuộc đàm phán giữa các nhà lãnh đạo Israel với chính phủ Ai Cập, khi Ai Cập nỗ lực làm trung gian cho một thỏa thuận con tin mới giữa Israel và Hamas.

Đài CNN hôm 13/1 cũng dẫn lời Thủ tướng Netanyahu cho biết giới chức quân sự Israel đang thảo luận về các biện pháp tiếp quản khu vực hành lang biên giới nhưng chưa đưa ra quyết định cuối cùng.