Lý do thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc tăng mạnh

Trong bối cảnh Tổng thống Trump mạnh mẽ cảnh báo áp đặt tăng thuế với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc lại gia tăng.

Các container hàng hóa Trung Quốc tại cảng Long Beach, bang California, Mỹ. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 21/1 xác nhận ông đang cân nhắc áp thuế 10 % đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, có thể có hiệu lực sớm nhất là vào ngày 1/2. Tuy nhiên, nếu mục đích của cảnh báo tăng thuế là nhằm thúc đẩy lợi ích của Mỹ trong quan hệ thương mại song phương, thì ít nhất là cho đến nay, dường như nó đã có tác dụng ngược lại.

Khi năm 2024 kết thúc, kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ ghi nhận tăng. Theo các dữ liệu chính thức, mức tăng là 4%, trong khoảng thời gian từ tháng 11/2023 đến tháng 11/2024.

Nguồn cơn khiến Tổng thống Trump cảnh báo tăng thuế với hàng hóa Trung Quốc?

Vào ngày 21/1, Tổng thống Trump lập luận rằng Trung Quốc đứng sau việc cung cấp fentanyl cho các nước láng giềng của Mỹ. Ông chủ Nhà Trắng thứ 47 cho rằng đó chính là nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng nghiện ngập chết người ở Mỹ. Một ngày trước đó, Tổng thống Trump nói rằng ông đang cân nhắc áp thuế 25% đối với Mexico và Canada kèm cáo buộc các quốc gia này đang tạo điều kiện cho lượng lớn người nhập cư và fentanyl vào Mỹ.

Bên cạnh đó, Tổng thống Trump cũng cáo buộc Trung Quốc có hành vi thương mại không công bằng. Trung Quốc, quốc gia xuất khẩu lớn nhất thế giới, có lợi thế cán cân thương mại lớn đối với Mỹ. Trong 11 tháng đầu năm 2024, kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ đạt khoảng 401 tỷ USD, trong khi nhập khẩu hàng hóa từ Mỹ chỉ ở mức khoảng 131 tỷ USD.

Mỹ và Trung Quốc nằm trong nhóm những nền kinh tế lớn nhất thế giới. Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới (WB), tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Mỹ tính đến năm 2023 là 27,36 nghìn tỷ USD, còn Trung Quốc ở mức 17,79 nghìn tỷ USD.

Tác động từ cảnh báo thuế của ông Trump

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng ngày 21/1. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Khi nguy cơ tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc ngày càng lớn, các công ty Mỹ nhanh chóng đẩy mạnh mua hàng hóa Trung Quốc để dự trữ.

Vào tháng 11/2024, kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ đạt 47,3 tỷ USD, tăng so với mức 43,8 tỷ USD của cùng kỳ năm 2023. Con số này tương đương mức tăng 8%.

Ở chiều ngược lại, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa Mỹ của Trung Quốc đã giảm 11,2%, từ 14 tỷ USD tháng 11/2023 xuống còn 12,4 tỷ USD vào tháng 11/2024. Từ những dữ liệu thức tế do Đài Quan sát Độ phức tạp Kinh tế (OEC) cung cấp này, có thể thấy, trong bối cảnh Tổng thống Trump mạnh mẽ cảnh báo áp đặt tăng thuế với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc lại gia tăng.

Mặc dù dữ liệu của chính phủ Mỹ có phần khác với OEC, nhưng chúng đều phản ánh cùng một xu hướng. Từ tháng 7 đến tháng 11/2024, kim ngạch nhập khẩu của Mỹ từ Trung Quốc đạt khoảng 203 tỷ USD, tăng 6,8% so với mức 190 tỷ USD trong cùng kỳ 5 tháng của năm 2023.

Tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc cũng bùng nổ. Tháng 12/2024, tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc đạt mức cao kỷ lục, tăng 10,7% so với cùng kỳ năm trước, vượt qua ước tính của các nhà phân tích.

Tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2024 của Trung Quốc cán mốc 3,58 nghìn tỷ USD, tăng 5,9% so với năm 2023. Thặng dư thương mại của Trung Quốc tăng vọt lên mức kỷ lục 992 tỷ USD vào năm 2024, tăng 21% so với năm trước.

Ông Carlos Lopes tại viện nghiên cứu Chatham House nhận định: “Mặc dù dòng chảy này tạm thời thúc đẩy thặng dư thương mại của Trung Quốc, nhưng mối quan hệ thương mại rộng lớn hơn chịu tác động bởi các chính sách của Mỹ”. Theo ông, các biện pháp tăng thuế đơn phương từ Mỹ có thể thúc đẩy Trung Quốc đa dạng hóa các đối tác và giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ.