Lý do nhiều nước vẫn chật vật trong chẩn đoán Covid-19

Bộ xét nghiệm Covid-19 có thể được chế tạo chỉ trong 24 tiếng nhưng vì sao một số quốc gia vẫn chật vật trong quá trình chẩn đoán virus SARS-CoV-2?

Trong tuần đầu tiên của tháng 1/2020, khi các bài báo nói về một bệnh viêm phổi bí ẩn ảnh hưởng đến nhiều người ở Trung Quốc, trong đó có một số người trong tình trạng nguy kịch và một số người bị tổn thương ở cả 2 lá phổi.

Nhà khoa học Olfert Landt và bộ kit xét nghiệm SARS-CoV-2 của ông. Ảnh: CNN

Cách xa Trung Quốc hàng nghìn km, tại Berlin, nhà khoa học người Đức Olfert Landt với 30 năm kinh nghiệm trong công tác chẩn đoán bệnh, trong đó có SARS, muốn tạo ra một bộ xét nghiệm nhằm giúp các bác sĩ chuẩn đoán và ông muốn làm điều này nhanh nhất có thể.

Các nhà virus học thường phải chờ cho đến khi nắm được trình tự gen của virus thì mới bắt đầu xét nghiệm. Tuy nhiên, lần này Landt và công ty của ông đã bắt đầu từ sớm. Ngày 9/1, họ đã thiết kế được bộ kit đầu tiên sử dụng virus corona gây ra bệnh SARS và các loại virus corona khác để tham chiếu. Cùng với các nhà khoa học từ một bệnh viện địa phương, ông đã tạo ra 3 bộ kit, nghĩa là khi mà trình tự gen của virus corona chủng mới được công bố, họ có thể lựa chọn một kit hoạt động hiệu quả nhất trong số trên.

Ngày 11/1, Landt đã gửi kit của ông tới Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh ở Đài Loan (Trung Quốc) và công ty chẩn đoán Roche ở Hong Kong. WHO sau đó đã thông qua các quy tắc xét nghiệm của Landt. Ông ước tính sẽ sản xuất được số bộ kit thực hiện được khoảng 4 triệu xét nghiệm vào cuối tháng 2 và các bộ kit này có thể thực hiện 1,5 triệu xét nghiệm mỗi tuần. Mỗi kit này có thể thực hiện 100 xét nghiệm và được bán với giá ít nhất 160 USD/kit cho các khách hàng ở Saudi Arabia, Australia, châu Âu.

Khi dịch Covid-19 trở thành đại dịch toàn cầu, việc xét nghiệm có vai trò rất quan trọng. Nếu một người được chẩn đoán sớm, họ có thể được cách ly khỏi những người khác và được điều trị phù hợp. Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cũng nhận định vào đầu tháng này rằng: “Chúng tôi chỉ có 1 thông điệp đơn giản cho tất cả các nước: hãy xét nghiệm, xét nghiệm và xét nghiệm”.

Nhưng gần 3 tháng sau tín hiệu tích cực từ Landt, các quốc gia trên khắp thế giới vẫn đang chật vật trong quá trình xét nghiệm Covid-19. Một số xét nghiệm không chính khác, số khác thì mất nhiều thời gian để chế tạo và hiện các công ty xét nghiệm đều cảnh báo rằng họ đang cạn kiệt nguyên liệu.

Điều này đã đặt ra một câu hỏi quan trọng: Nếu một xét nghiệm có thể được phát triển nhanh như vậy, tại sao các quốc gia vẫn chật vật trong quá trình này?

Có nhiều lý do mà thế giới cần nhiều bộ kit khác nhau.

Đầu tiên, các nhà khoa học ban đầu không biết chắc rằng bộ xét nghiệm của họ có hiệu quả hay không. Một vấn đề khác nữa là virus có thể biến chủng khiến cho một bộ kit không còn hoạt động hiệu quả nữa. Nếu một xét nghiệm nhắm vào gen “N” của virus gây bệnh Covid-19 và virus này biến chủng thì gen đó sẽ không còn tồn tại nữa và bột kit này sẽ không thể phát hiện được virus.

Một vấn đề khác cũng cần cân nhắc là trong khi một xét nghiệm có thể hoạt động hiệu quả ở quốc gia này thì có lẽ nó không hiệu quả ở quốc gia khác. Chẳng hạn, nếu một quốc gia có tỷ lệ lớn dân số mắc bệnh sốt xuất huyết, thì có thể sẽ dẫn đến tỷ lệ cao “âm tính giả”.

Ngoài ra, việc có nhiều bộ kit khác nhau cũng làm giảm sức ép với một nhà sản xuất hoặc chuỗi cung ứng khi các nhà cung cấp khác có thể sử dụng các nguyên liệu khác./.

Kiều Anh biên dịch