Lý do ít ai hay tại sao các ngọn núi không tiếp tục cao thêm

Bạn hãy tưởng tượng một thế giới nơi những ngọn núi mọc lên rất cao, chúng chọc qua bầu khí quyển và tạo ra một mê cung đá. Có lẽ thế giới đó tồn tại ở đâu đó trong phạm vi xa của vũ trụ. Nhưng trên Trái đất , những ngọn núi không thể phát triển cao hơn nhiều so với núi Everest, nó cao 8.840 mét so với mực nước biển .

Vậy điều gì ngăn những ngọn núi của hành tinh chúng ta phát triển mãi mãi?

Có hai yếu tố chính hạn chế sự phát triển của núi, Nadine McQuarrie – giáo sư khoa địa chất và khoa học môi trường tại Đại học Pittsburgh cho biết.

Yếu tố hạn chế đầu tiên là trọng lực . Nhiều ngọn núi hình thành do các chuyển động trong lớp bề mặt Trái đất được gọi là kiến tạo mảng. Các mảng tiếp tục đẩy nhau và các ngọn núi tiếp tục phát triển, cho đến khi nó trở nên “không thể chống lại trọng lực”, McQuarrie chia sẻ với Live Science. Khi ngọn núi trở nên quá lớn, nó ngăn chặn sự phát triển dẫn đến sự đứt gãy các mảng kiến tạo.

Ngọn Everest cao 8.840m so với mực nước biển được cho là ngọn núi cao nhất hành tinh.

Nhưng núi cũng có thể hình thành theo những cách khác. Chẳng hạn, những ngọn núi lửa ở quần đảo Hawaii hình thành từ đá nóng chảy phun trào qua lớp vỏ của hành tinh và chồng chất lên cao. Nhưng cho dù những ngọn núi được hình thành như thế nào, cuối cùng chúng cũng trở nên quá nặng nề và chịu thua trọng lực, McQuarrie nói.

Nói cách khác, nếu Trái Đất có trọng lực ít hơn, những ngọn núi của nó sẽ phát triển cao hơn. Đó là lý do vì sao trên sao Hỏa – nơi trọng lực thấp hơn Trái đất, những ngọn núi lại cao hơn rất nhiều. Olympus Mons trên sao Hỏa (25.000 m) hiện được coi là ngọn núi lửa cao nhất được biết đến trong Hệ mặt trời, cao gần gấp ba lần so với đỉnh Everest.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc NASA, rất có thể là do Sao Hỏa có trọng lực thấp và tốc độ phun trào cao. Hơn nữa, lớp vỏ của Sao Hỏa không được chia thành các mảng di động giống như hành tinh của chúng ta. Lớp vỏ của Sao Hỏa không di chuyển nên dung nham không bị “phân tán” thành nhiều ngọn núi lửa như Trái đất mà chồng chất thành một ngọn núi lửa lớn.

Yếu tố hạn chế thứ hai cho sự phát triển của núi trên Trái đất là sông. Lúc đầu, những dòng sông làm cho những ngọn núi trông cao hơn – chúng chạm vào các cạnh của núi và làm xói mòn vật chất, tạo ra những kẽ hở sâu gần chân ngọn núi. “Tất cả những đỉnh núi thực sự cao, đẹp, ấn tượng này thực sự thấp hơn một chút so với cao nguyên”, McQuarrie nói. Nhưng khi các dòng sông làm xói mòn vật chất,từ chân núi trở nên quá dốc. Điều này có thể gây ra các vụ lở đất, khiến ngọn núi trở nên bằng phẳng hơn và núi thấp xuống.

Những ngọn núi dưới nước bị hạn chế tương tự bởi trọng lực và lở đất nhưng chúng có thể cao hơn nhiều so với những ngọn núi trên đất liền vì nước có mật độ cao hỗ trợ chúng chống lại trọng lực nhiều hơn không khí”, McQuarrie nói.

Everest được coi là đỉnh cao nhất của Trái đất, nhưng thực tế có những ứng cử viên khác cho danh hiệu “ngọn núi cao nhất thế giới”. Ví dụ, ngọn núi lửa Mauna Kea, một ngọn núi lửa không hoạt động ở Hawaii, là ngọn núi cao nhất thế giới nếu được đo từ chân núi của nó – nằm sâu dưới Thái Bình Dương – tới đỉnh của nó. Nó có kích thước khoảng 10.210 m, cao hơn một chút so với Everest 6.000m chìm dưới mực nước biển và chỉ hơn 4.400m nổi trên bề mặt. Khi đo từ mực nước biển, đỉnh Everest cao hơn hai lần so với Mauna Kea và đỉnh Everest mới là cao nhất hành tinh.

Phong Linh

Theo Người Đưa Tin