Lý do Israel nhanh chóng kiểm soát ngọn núi cao nhất Syria

Israel đã không để lỡ thời cơ sau khi chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad bị lật đổ để nhanh chóng không kích vào các vị trí quân sự của Syria, và đặc biệt, kiểm soát đỉnh núi cao nhất Syria.

Lý lẽ của Israel

Israel duy trì lực lượng tại vùng đệm với Syria ở Cao nguyên Golan chiến lược. Ảnh: THX/TTXVN

Sau khi Syria rơi vào chính biến, Israel đã không kích gần 500 mục tiêu quân sự của Syria, phá hủy nhiều kho vũ khí, chiến hạm của quốc gia láng giềng. Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) ước tính đã phá hủy 70-80% năng lực quân sự chiến lược của quân đội Syria dưới thời cựu Tổng thống Assad. Quân đội Israel gọi chiến dịch này là “Mũi tên Bashan”, theo trong Kinh thánh của Cao nguyên Golan và khu vực miền Nam Syria.

Israel lo ngại rằng sau khi Tổng thống Assad bị lật đổ, vũ khí quân đội Syria có thể rơi vào tay các thế lực thù địch có thể đe dọa Tel Aviv, cũng như Hezbollah. Ngày 10/12, Thủ tướng Benjamin Netanyahu nhấn mạnh Israel sẽ tìm cách thiết lập quan hệ với chính quyền mới tại Syria, nhưng cũng không ngần ngại tấn công đáp trả nếu có nguy hiểm với Tel Aviv.

Đó là lập luận của Israel khi tấn công các mục tiêu quân sự Syria, trong khi đó, đỉnh núi Hermon lại là câu chuyện hoàn toàn khác.

Bộ trưởng Quốc phòng Israel Israel Katz ngày 13/12 đã ra lệnh cho quân đội chuẩn bị trước các tình trạng khắc nghiệt của đợt triển khai mùa Đông. Ông nêu bật: “Bởi diễn biến ở Syria, việc duy trì quyền kiểm soát của Israel đối với đỉnh núi Hermon là vô cùng quan trọng về mặt an ninh”.

Vị trí chiến lược

Binh sĩ Israel được triển khai gần vùng đệm ở Cao nguyên Golan ngày 10/12. Ảnh: THX/TTXVN

Đỉnh núi Hermon cao 2.814 m, chỉ cách Damascus hơn 35 km, nó nằm trong vùng đệm ngăn cách lực lượng Israel và Syria trong 50 năm. Lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc (LHQ) thường tuần tra nơi này. Đây cũng là vị trí thường trực cao nhất của họ trên thế giới.

Giám đốc Viện Chiến lược và An ninh Jerusalem (JISS) – ông Efraim Inbar nhận định: “Đây là nơi cao nhất trong khu vực, hướng về Liban, Syria, Israel. Nó cực kỳ quan trọng về mặt chiến lược. Không có gì thay thế được những ngọn núi”.

Trong một bài viết năm 2011, ông Inbar nhận xét: “Mọi người đôi khi nói rằng trong thời đại tên lửa, đất đai không quan trọng. Điều đó hoàn toàn không đúng”. Ông Inbar đã phân tích nhiều về nhiều lợi thế mà núi Hermon mang lại. Ông cho rằng việc kiểm soát núi Hermon có thể tạo điều kiện cho giám sát điện tử sâu hơn vào lãnh thổ Syria, cung cấp cho Israel khả năng cảnh báo sớm trong trường hợp có cuộc tấn công sắp xảy ra. Các giải pháp thay thế công nghệ tiên tiến như giám sát trên không, đơn giản là không thể so sánh được bởi chúng có thể bị bắn hạ bằng tên lửa phòng không và không mang theo được thiết bị hạng nặng.

Trong nhiều thập niên, Israel đã nắm giữ một số sườn thấp hơn của núi Hermon, và thậm chí còn điều hành một khu nghỉ dưỡng trượt tuyết ở đó, nhưng đỉnh núi vẫn nằm trong lãnh thổ Syria.

Thủ tướng Netanyahu cũng nhấn mạnh rằng việc kiểm soát chỉ là tạm thời. Ông cho biết tiêu chí rút quân là một lực lượng Syria cam kết với thỏa thuận năm 1974, đảm bảo an ninh trên biên giới của hai quốc gia. Israel và Syria đã ký thỏa thuận rút quân năm 1974, được thiết kế để tạo ra một vùng đệm giữa lực lượng hai nước.

Không rõ khi nào có thể đạt được các tiêu chí đó. Nhưng ông Inbar cho biết liệu quân đội có rút quân hay không “là một quyết định chính trị” và họ rất muốn ở lại đó.

Bên cạnh đó, núi Hermon còn có vị trí đặc biệt khi giáp với Cao nguyên Golan từng là một phần lãnh thổ của Syria. Năm 1967, Israel chiếm phần lớn diện tích khu vực này trong cuộc Chiến tranh Sáu ngày. Đến năm 1981, Israel sáp nhập Cao nguyên Golan. Cộng đồng quốc kế và Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã không ghi nhận động thái sáp nhập đơn phương này. Trong khi đó, Syria yêu cầu Israel trả lại lãnh thổ. Syria cố gắng giành lại Cao nguyên Golan trong cuộc chiến Trung Đông năm 1973 nhưng không đạt được mục tiêu. Israel và Syria ký hiệp định đình chiến vào năm 1974. Năm 2000, hai nước tổ chức đàm phán cấp cao về khả năng trả lại Cao nguyên Golan và một thỏa thuận hòa bình. Nhưng cuộc đàm phán đã thất bại và những sự kiện tương tự sau đó cũng vậy.