‘Lòng mẹ’ – ca khúc gói trọn chữ hiếu của Ngọc Sơn

Lần đầu nghe con trai – ca sĩ Ngọc Sơn – hát “Lòng mẹ”, bà Kim Loan khóc vì hiểu tình cảm anh gửi gắm vào đó.

Mẹ ca sĩ Ngọc Sơn qua đời ở tuổi 77, hôm 11/7, vì tuổi cao, bệnh nền, tại một cơ sở y tế thuộc huyện Long Điền, Bà Rịa – Vũng Tàu. Bà và con trai cách ly tập trung ở đây do liên quan ca dương tính với nCoV. Nhiều nghệ sĩ chia buồn cùng Ngọc Sơn, đồng cảm nỗi đau mất mẹ của anh. Độc giả ôn lại loạt ca khúc anh viết tặng cha mẹ – trong đó tác phẩm Lòng mẹ là bản hit được nhắc nhiều.

MV “Lòng mẹ” – ra mắt đầu thập niên 1990 của Ngọc Sơn. Video: Ngọc Sơn Production.

Trong chương trình truyền hình năm 2018, Ngọc Sơn cho biết Lòng mẹ ra đời giai đoạn đầu sự nghiệp của anh. Năm 1987, anh biểu diễn ở một sân khấu tại quận 10, TP HCM. Lúc ấy, ca sĩ chưa được nhiều khán giả chú ý, chỉ hát lót cho đàn chị như Cẩm Vân, Bảo Yến – các giọng ca ăn khách thời bấy giờ. Từ cánh gà bước ra sân khấu, anh hồi hộp biểu diễn sáng tác đầu tay tên Nhớ . Tiết mục kết thúc, khán giả vỗ tay vang dội, Ngọc Sơn ngập trong cảm giác bất ngờ, hạnh phúc. Thế nhưng, người duy nhất anh nghĩ đến lúc ấy là mẹ. Là sinh viên từ Bạc Liêu lên TP HCM trọ học, anh nói ước mẹ có mặt để chia vui cùng anh.

Về phòng trọ, trong cơn mưa đêm, anh thấm thía nỗi nhớ nhà. Ngọc Sơn đặt bút sáng tác những dòng đầu tiên của Lòng mẹ . Nhạc phẩm được viết theo thể bolero, mở đầu bằng bốn câu thể hiện theo ngâm thơ:

“Con đi cách biệt phương trời
Biết có ngày nào con trở lại
Đường xưa mẹ già ra đứng ngóng
Mòn mỏi trông con đến bao giờ”.

Vốn học khoa Thanh nhạc Dân tộc, trường Nghệ sĩ Sân khấu 2 (nay là Đại học Sân khấu Điện ảnh TP HCM), Ngọc Sơn vận dụng khéo léo những làn điệu truyền thống mang âm hưởng dân ca Bắc bộ. Phần điệp khúc được xử lý với màu sắc hiện đại hơn, theo xu hướng nhạc nhẹ. Chất giọng nam cao của ca sĩ chuyển tải trọn vẹn nỗi nhớ thương mẹ già ngày đêm ngóng trông con trở về. Khi thể hiện, đôi chỗ anh khẽ nấc như không kiềm được cảm xúc dâng trào: “Ngày xưa con bé ngây thơ/ Mẹ hay âu yếm bên con/ Mẹ bảo mẹ thương con nhiều”.

Lòng mẹ trở thành hiện tượng khi vừa ra đời. Năm 1990, sau chương trình Gala 90 ở Cung văn hóa Hữu nghị Việt – Xô (Hà Nội) – Đại nhạc hội lớn nhất bấy giờ, nhờ ca khúc, tên tuổi Ngọc Sơn vụt sáng. Anh được các hãng đĩa, bầu show săn đón, đoạt nhiều giải thưởng – tiêu biểu là giải nhì cuộc thi Đơn ca nhạc nhẹ chuyên nghiệp toàn quốc năm 1991. Từ cát-xê 10.000 đồng một đêm, Ngọc Sơn được trả 500.000 đồng đến một, hai triệu đồng mỗi sô diễn. Anh vươn lên vị trí là tên tuổi ăn khách trong làng nhạc chỉ sau vài năm đi hát.

Lần đầu nghe Ngọc Sơn hát, mẹ anh cảm động vì tấm lòng hiếu thảo của con trai. Sinh thời, bà Kim Loan thường nói trong những người con, Ngọc Sơn nặng gánh kinh tế nhất vì phải lo cho cả nhà. Khi còn sức khỏe, bà theo sát con trai trong nhiều hoạt động để chăm sóc anh.

Để phân biệt với bài hát kinh điển cùng tên của nhạc sĩ Y Vân – ra đời năm 1957, ca khúc của Ngọc Sơn thường được gọi là Lòng mẹ 2 . Nhạc phẩm được nhiều nghệ sĩ cover, trong đó có danh ca Chế Linh, nhưng phổ biến nhất vẫn là bản thu của chính tác giả. Ca từ bài hát cũng đi sâu vào lòng đời sống, nhất là những dịp Vu Lan. Nhiều câu được khán giả yêu thích và ngân nga, trích lại: “Mẹ già chờ con ngồi đếm lá rơi/ Đếm bao nhiêu lá mà con chưa về”. Những năm gần đây, ca khúc vẫn tiếp tục phổ biến qua các cuộc thi âm nhạc, trong đó phần thể hiện của thí sinh Quang Đại (X-Factor năm 2014) gây sốt với gần ba triệu lượt xem.

“Lòng mẹ” – Quang Đại hát ở X-Factor (Nhân tố bí ẩn) 2014. Video: VTV.

Ngoài Lòng mẹ , Ngọc Sơn còn viết nhiều bài hát khác về gia đình, như Tình cha, Đạo làm con, Hình bóng cha già … Ca sĩ từng tâm sự cảm hứng viết về cha, mẹ luôn dào dạt trong anh. Năm 2015, trở lại sân khấu sau một thời gian chịu tang cha, nghĩ đến nỗi đau của mẹ, anh viết nhạc phẩm Về thăm mẹ . Lời bài hát là nỗi lòng người con thức trắng đêm nhớ về người mẹ hao gầy, tóc đã điểm sương vì tháng năm gian nan nuôi dạy đàn con.

Cuối đời của mẹ, Ngọc Sơn dành trọn thời gian cho bà. Đầu năm ngoái, anh đưa bà sang Mỹ chữa trị khối u ở cổ. Ca sĩ từng cho biết, viện phí hơn 10.000 USD (232 triệu đồng) mỗi ngày vì mẹ anh không có bảo hiểm, nhưng điều anh quan tâm duy nhất lúc đó là sức khỏe của bà. Thấy tình trạng mẹ không khả quan, anh đón bà về nước để tiện chăm sóc. Anh túc trực bên giường bệnh, hàn huyên, giúp mẹ lên tinh thần, dìu bà tập đi vì ngồi xe lăn lâu ngày. Sau một thời gian, bệnh tình bà đỡ hơn, Ngọc Sơn đón mẹ về căn biệt thự ở quận 1, TP HCM. Anh dựng một sân khấu nhỏ trong nhà như món quà mừng mẹ vượt bạo bệnh.

Ngọc Sơn sinh ngày 26/11/1968 tại Hải Phòng, sinh sống tại Bạc Liêu năm 1977. Năm 1987, anh cùng gia đình vào TP HCM định cư, học trường Nghệ thuật Sân khấu. Hai năm sau, anh chuyển sang học thanh nhạc dân tộc và bước vào con đường ca hát chuyên nghiệp. Anh nhanh chóng thu hút khán giả qua những sáng tác như Lòng mẹ, Giận hờn, Nhớ về em, Tình cha, Vầng trăng cô đơn …