Lời khuyên của ông Nguyễn Cơ Thạch
Nếu ai đã được tiếp xúc với cố Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch, nhất là khi ông gặp gỡ với báo chí quốc tế, sẽ nhận ra cách dạy con của ông rất giống với tính cách thẳng thắn, bộc trực mà ông thường thể hiện khi còn sống.
LTS: TVN xin tiếp tục giới thiệu loạt tư liệu về con đường trở thành nhà ngoại giao của cha con Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch.
“Cha tâm huyết với ngoại giao, mong con kế nghiệp cha”
Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch tên thật là Phạm Văn Cương. Cái tên Nguyễn Cơ Thạch được ông dùng khi đi hoạt động cách mạng. Khác với nhiều gia đình cách mạng khác, ông vẫn quyết định giữ nguyên họ cho con cái mình. Đó là lời giải thích cho thắc mắc của nhiều người về việc cha con ông người họ Nguyễn, người họ Phạm.
Theo lời người con trai trưởng của Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch là Phạm Tuấn Phan, thì trong bốn người con, phải đến con út Phạm Bình Minh, cố Bộ trưởng mới tìm được người kế tục.
Lúc còn sống, dù giữ những chức vụ cao trong Chính phủ, cố Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch vẫn luôn để con cái tự đi trên đôi chân của mình.
Ông Phạm Tuấn Phan từng kể: “Năm 1971 – 1972 có lệnh Tổng động viên, tôi được gọi nhập ngũ khi đang học lớp 10, mới 17 t.uổi. Dù biết lứa chúng tôi sẽ phải vào chiến đấu ở chiến trường Quảng Trị, nhưng cha tôi không hề can thiệp. Ông cho rằng dù ông có ở cương vị gì đi chăng nữa thì con trai ông cũng có nghĩa vụ chiến đấu vì đất nước như bao người khác. Vì thế ông rất khuyến khích tôi. Sau này, tôi được quân đội gọi về đi học, ông chỉ nói một câu với tôi: “ Sao con không tiếp tục chiến đấu?”.
Giai đình Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch. Ảnh gia đình cung cấp
Sau ngày 30/4/1975, khi tôi đang học ở Liên Xô, một lần cha tôi có gọi điện sang hỏi: “Con có muốn chuyển sang học Ngoại giao không?”. Tôi luôn ngưỡng mộ cha mình và công việc ông làm. Tôi cũng muốn được tiếp tục công việc mà ông theo đuổi. Nhưng lúc đó tôi là người của quân đội cử đi học, nghĩ rằng việc mình chuyển ngành có thể làm mất uy tín của cha, cuối cùng tôi vẫn quyết định ở lại trường Đại học Tổng hợp, dù tôi hiểu cha tôi hằng mong có một người con tiếp nối sự nghiệp của ông. Hai năm sau, em trai tôi – Phạm Bình Minh đã thực hiện được nguyện vọng ấy của ông”.
Bà Phan Thị Phúc nhớ lại, năm 1977, khi người con trai út Phạm Bình Minh thi đỗ vào Đại học Bách khoa với số điểm rất cao, ông Nguyễn Cơ Thạch đã tâm sự với con trai: “Cha rất tâm huyết với công tác ngoại giao và thực lòng mong muốn trong 4 đứa có một người sẽ kế nghiệp cha”.
Sau lời đề nghị tha thiết của cha, Phạm Bình Minh trở thành sinh viên của Học viện Quan hệ Quốc tế (nay là Học viện Ngoại giao). Câu chuyện này cũng từng được Bộ trưởng Phạm Bình Minh kể với báo T.uổi trẻ năm 2006, khi trở thành Uỷ viên dự khuyết Trung ương: ” Tôi luôn biết ơn cha vì lời đề nghị ấy đã giúp tôi có cơ hội làm một công việc đầy ý nghĩa”.
Nhưng cũng giống như với người con trai cả, ngoài việc chia sẻ với con những kinh nghiệm của mình, Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch luôn khuyến khích con cái tinh thần tự lập.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Cơ Thạch gặp gỡ nhà đồng sáng lập đảng Xã hội Pháp Jean-Pierre Chevènement năm 1982 – Ảnh: Le Monde
Video đang HOT
“Khi con tốt nghiệp, lời khuyên đầu tiên nhận được ở cha mình là: Nếu cơ quan phân cho con việc khó, con đừng vì ngại ngần mà từ chối. Những việc khó sẽ giúp con trưởng thành. Việc khó đầu tiên mà con tôi nhận khi trở thành nhân viên Bộ Ngoại giao là công tác ở tổ nhân quyền”, bà Phúc kể.
Trong trí nhớ của bà Phan Thị Phúc, lúc còn giữ cương vị Bộ trưởng, ông Nguyễn Cơ Thạch rất quan tâm đến vấn đề kinh tế: “Đi đến nước nào ông ấy cũng cố tìm hiểu cho bằng được cách người ta làm kinh tế. Ông ấy luôn nói rằng một quốc gia muốn hùng cường, mạnh về chính trị và quân sự thôi chưa đủ, nhất định phải mạnh cả về kinh tế nữa. Ông ấy đọc rất nhiều các sách về kinh tế của các nước, đặc biệt là các nước tư bản. Phạm Bình Minh đi học kinh tế ở Hà Lan rồi Havard cũng là theo định hướng của cha”.
Phu nhân cố Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch nói, khi còn sống, ông vẫn luôn cố gắng dành mọi thời gian rảnh đề truyền dạy cho con trai mình những kinh nghiệm nghề nghiệp mà ông có, từ những vấn đề liên quan đến đường lối ngoại giao, kinh nghiệm đàm phán, đến nghệ thuật giao tiếp “Chồng tôi luôn nói với con trai: “Làm ngoại giao, cái gì không nói được thì không nói, cái gì nói được thì phải nói thẳng, nói đến cùng”.
Nếu ai đã được tiếp xúc với cố Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch, nhất là khi ông gặp gỡ với báo chí quốc tế, sẽ nhận ra cách dạy con của ông rất giống với tính cách thẳng thắn, bộc trực mà ông thường thể hiện khi còn sống.
Khó khăn sẽ tạo nên những nhà ngoại giao thực sự
Cũng phải nói thêm rằng, không chỉ có cố Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch, ngay cả bà Phan Thị Phúc – vợ ông, cũng là người ảnh hưởng rất lớn đến sự nghiệp ngoại giao của chồng và con trai.
Thời còn theo cố Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch đi khắp nơi trên thế giới, bà Phan Thị Phúc luôn là cánh tay phải của ông. Mỗi chuyến đi, ông bà đều bàn bạc với nhau rất kỹ để ông có thể hoàn thành nhiệm vụ tốt nhất có thể. Bà cũng là người giúp ông tổng hợp và phân tích những thông tin đáng chú ý, mà vì công việc quá bận rộn không phải lúc nào ông cũng nắm hết được. Rất nhiều cuốn sách hay, rất nhiều kiến thức về các nước trên thế giới đã giúp ông có thêm chất liệu trong công tác ngoại giao, là do sự chia sẻ của vợ mình. Khi cuối đời, có lần cố Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch đã trìu mến nói với vợ: “Sự nghiệp của anh có một nửa là của em”.
Sau khi Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch qua đời vào năm 1998, bà Phan Thị Phúc là người vẫn dõi theo mỗi bước đi của con trai mình. Bà kể: “Chồng tôi thường phải đi công tác, có những chuyến công tác kéo dài cả năm trời, nên việc chăm sóc, dạy dỗ các con ngày nhỏ hầu như do tôi đảm nhiệm. Tôi vẫn dạy con, học để thành tài, để làm lợi cho đất nước, chứ không chỉ biết đến bản thân mình. Tôi yêu cầu các con đọc Thép đã tôi thế đấy, tôi kể cho các con nghe về tấm gương của những người anh hùng dân tộc”.
Như vẫn thường chia sẻ về công việc với cố Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch khi ông còn sống, đến khi ông mất, bà lại tiếp tục cổ vũ, động viên những người con. Bà Phúc tâm sự, điều mà bà luôn chia sẻ cùng các con đó là những nguyên tắc mà ông Nguyễn Cơ Thạch thường vẫn tâm niệm lúc còn sống, đó là, dù làm công tác đối ngoại hay bất cứ lĩnh vực nào, thì quan trọng là phải xây dựng sự đoàn kết nội bộ để vượt qua những nguy nan. “Vì chỉ có hoàn cảnh khó khăn mới tạo nên những nhà ngoại giao thực sự”, bà đúc kết.
Theo Tô Lan Hương
Vietnamnet
Chuyện ở nhà có hai bộ trưởng
Cố Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch đã bắt đầu sự nghiệp ngoại giao của mình từ con số 0 tròn trĩnh trước khi trở thành một nhà ngoại giao nổi tiếng thế giới với biệt danh "ông Bộ trưởng giải vây" của ngoại giao Việt Nam.
LTS: Có một sự trùng hợp đặc biệt là không chỉ cùng nắm giữ cương vị Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Bộ trưởng Ngoại giao đương nhiệm Phạm Bình Minh và cha ông - cố Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Cơ Thạch cùng là những người đại diện cho nền ngoại giao nước nhà ở những giai đoạn khó khăn của đất nước.
TVN xin được giới thiệu loạt tư liệu về con đường trở thành nhà ngoại giao của cha con Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch - Phạm Bình Minh do bà Phan Thị Phúc - phu nhân cố Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch và ông Phan Doãn Nam - trợ lý của ông cung cấp, để độc giả có thể hiểu hơn về gia đình rất đặc biệt này.
Ông Bộ trưởng giải vây của ngoại giao Việt Nam
Ông Phan Doãn Nam - trợ lý của cố Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch là người đã giúp việc cho Bộ trưởng từ khi ông còn là Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Ấn Độ, cũng là người chứng kiến hầu như trọn vẹn con đường ngoại giao của Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch kể rằng: "Xuất thân là một người lính, từng là thư ký của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trước khi chuyển sang công tác ở ngành Ngoại giao, nên có thể nói ông Nguyễn Cơ Thạch đã bắt đầu sự nghiệp ngoại giao của mình từ con số 0 tròn trĩnh trước khi trở thành một nhà ngoại giao nổi tiếng thế giới với biệt danh "ông Bộ trưởng giải vây" của ngoại giao Việt Nam"
Cũng theo ông Nam, ít người biết rằng ông Thạch đã bắt đầu con đường ngoại giao của mình với kinh nghiệm là một lời khuyên ngắn gọn của Bác Hồ. Dù trở thành Chánh VP Bộ Ngoại giao từ năm 1954, nhưng có lẽ năm 1956, khi lần đầu tiên ông được Bác Hồ cử "đi sứ" ở Ấn Độ với cương vị Tổng Lãnh sự quán Việt Nam, Nguyễn Cơ Thạch mới trở thành nhà ngoại giao thực sự.
Hiểu được tầm quan trọng trong công tác đối ngoại với Ấn Độ - đất nước mà khi đó đang là Chủ tịch Uỷ ban Quốc tế kiểm soát và giám sát việc thi hành Hiệp định Geneve về Đông Dương nên trước ngày lên đường nhận nhiệm vụ, ông Nguyễn Cơ Thạch đã đến tìm gặp Bác Hồ để xin Người lời khuyên: "Thưa Bác, tôi không có kiến thức gì về ngoại giao. Đến cách dùng dao, dĩa để ăn đồ Tây tôi cũng chưa hiểu. Bác đã từng đi nhiều nơi, bôn ba nhiều nước, Bác hãy chỉ giúp tôi xem tôi phải làm gì?".
Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch với các phóng viên. Ảnh tư liệu
Khi đó, Bác Hồ chỉ động viên Nguyễn Cơ Thạch và cho ông lời khuyên duy nhất: "Chú cứ thấy người ta làm gì thì mình học theo là được". Hành trang bắt đầu sự nghiệp ngoại giao của ông chỉ có thế".
Nhưng hoàn cảnh chúng ta ngày đó chỉ có vậy. "Tôi theo ông Nguyễn Cơ Thạch từ những ngày đầu anh Thạch sang Ấn Độ. Tất cả chúng tôi khi đó đều mới ngoài 20 t.uổi, một mẩu kỹ năng về ngoại giao cũng không có. Chúng tôi phải học mọi thứ, với không ít sự cố cười ra nước mắt, mà trong đó chắc chắn ông Nguyễn Cơ Thạch là người gặp khó khăn nhiều nhất trong những cuộc tiếp xúc cấp cao", ông Nam nhớ lại
Bà Phan Thị Phúc - phu nhân cố Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch nói rằng bà không thể nào quên những ngày đầu theo chồng sang Ấn Độ.
Một buổi, ông bà được mời đến chiêu đãi tại Đại sứ quán Pháp, khi bữa tiệc bắt đầu, vợ chồng Tổng lãnh sự Nguyễn Cơ Thạch đành phải tìm cách từ chối món ăn đầu tiên để có thời gian học cách sử dụng dao, dĩa từ các quan khách xung quanh. Đó chỉ là việc nhỏ nhất trong hàng trăm thứ mà ông Nguyễn Cơ Thạch phải học để trở thành một nhà ngoại giao thực thụ.
Ông Nguyễn Cơ Thạch và phu nhân, bà Phan Thị Phúc trong dịp kỷ niệm ngày cưới. Ảnh do gia đình cung cấp
Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch có một nguyên tắc: khi được giao bất cứ nhiệm vụ gì, ông cũng tìm cách học mọi thứ có thể về nó. Từ chỗ không nắm rõ luật pháp quốc tế, nhưng sau một thời gian học hỏi từ sách vở đến người thật việc thật, có một chuyên gia ngành luật đã phải thốt lên: "Bây giờ Nguyễn Cơ Thạch đã trở thành luật sư thực thụ rồi".
Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan - từng là nhân viên dưới quyền Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch cũng nhớ lãnh đạo của mình là người cực kỳ ham đọc, đến mức, khi đã là Bộ trưởng, áp lực đủ đường, thay vì đợi nhân viên cấp dưới đọc sách và giới thiệu sách cho mình, ông Thạch thường chủ động tìm đọc và cung cấp cho cấp dưới những kiến thức hay mà ông tìm được qua mỗi cuốn sách.
"Tôi luôn khâm phục sự ham học của chồng mình. Khi sang Ấn Độ, ông Thạch không hề biết một từ tiếng Anh, mọi giao tiếp đều phải nhờ phiên dịch. Nhưng sau này, ông ấy đã đọc thông viết thạo 4 ngoại ngữ: Anh, Pháp, Trung, Nga và từng không ít lần "đấu tay đôi" với các nhà báo quốc tế mà không cần đến phiên dịch. Ông sẵn sàng "bẻ" lại các nhà báo trước những câu hỏi móc máy của họ. Là người thẳng thắn, bộc trực, quyết liệt nhưng ứng xử rất nhanh nhạy trước báo giới, nhiều nhà báo quốc tế rất yêu quý ông ấy. Họ thậm chí đã nói: "Ông Thạch là con cáo hai đầu" một cách đầy thích thú" - bà Phan Thị Phúc nhớ lại.
Còn ông Phan Doãn Nam thì cho biết, chính nguyên Ngoại trưởng Mỹ Kissinger cũng là người rất "ngại" Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch. Khi Việt Nam và Mỹ đàm phán ở hội nghị Paris, ông Nguyễn Cơ Thạch vừa là người chủ trì việc khởi thảo dự thảo hiệp định, cũng là trợ lý cho ông Lê Đức Thọ, kiêm trưởng đoàn chuyên viên của Việt Nam ở Hội nghị. Bởi ông Nguyễn Cơ Thạch luôn biết cách tạo ra lợi thế cho Việt Nam trên bàn đàm phán
Ngoại giao VN trong thời kỳ đỉnh điểm bế tắc
Nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Phú Bình và ông Phan Doãn Nam đều khẳng định, giai đoạn ông Nguyễn Cơ Thạch làm Bộ trưởng là giai đoạn khó khăn nhất trong lịch sử ngoại giao nước ta thời hiện đại.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Cơ Thạch gặp gỡ nhà đồng sáng lập đảng Xã hội Pháp Jean-Pierre Chevènement năm 1982 - Ảnh: Le Monde
Với cương vị Bộ trưởng, ông Nguyễn Cơ Thạch cũng là nhà ngoại giao chịu nhiều áp lực nhất của Việt Nam. Thời ông làm Bộ trưởng cũng được coi là giai đoạn khó khăn và nhiều thách thức nhất của nền ngoại giao nước nhà: Khi đó Việt Nam vừa phải đối mặt với chiến tranh biên giới phía Nam với Campuchia, vừa phải chống chọi với Trung Quốc trong cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc, cấm vận của Mỹ và bị hầu hết các nước trên thế giới cô lập. Đó cũng là thời kỳ sự bế tắc trong quan hệ của Việt Nam và Trung Quốc lên đến đỉnh điểm. Là Uỷ viên Bộ Chính trị phụ trách công tác đối ngoại, PTT - Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, mọi quyết sách ngoại giao, mọi gánh nặng trong lĩnh vực đối ngoại đều do một tay Nguyễn Cơ Thạch đảm nhiệm.
Phu nhân Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch - bà Phan Thị Phúc là người thường đi cùng ông trong những chuyến công du. Bà cũng là người chứng kiến mọi khó khăn, cay đắng, thậm chí là sự ghẻ lạnh mà ông phải chịu trong thời kỳ mà ngoại giao Việt Nam gần như ở thế "đóng băng" với quốc tế: "Lúc đó cả thế giới hầu như đều hiểu sai tính chính nghĩa của cuộc chiến tranh biên giới phía Nam của chúng ta. Ở các cuộc họp tại LHQ, ông Thạch - đại diện cho Việt Nam thường xuyên bị c.ông k.ích tập thể. Khi theo chồng đi công du các nước, tôi từng chứng kiến không ít lần nguyên thủ các nước nơi chúng tôi đến thẳng thắn lên án Việt Nam "xâm lược" Campuchia. Có những lần chúng tôi thậm chí không được đón tiếp. Nhưng chồng tôi vẫn kiên cường trước những áp lực ấy. Không bao giờ tôi thấy ông ấy để lộ ra sự mệt mỏi".
Ông Phan Doãn Nam
Năm 1994, Việt Nam bình thường hoá quan hệ với Mỹ. Năm 1995, Việt Nam gia nhập ASEAN. Khi đó, Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch đã nghỉ hưu. Nhưng như nhà ngoại giao Phan Doãn Nam đã nói: "Ông Thạch là người có dấu ấn rất rõ trong những mốc lịch sử quan trọng đó. Trong 11 năm làm Bộ trưởng, chính ông đã là người khởi động, đặt nền móng cho những kết quả ngoại giao vô cùng quan trong đó. Đó cũng chính là một trong những lý do khiến ông được coi là "Bộ trưởng giải vây" của ngoại giao Việt Nam".
Trong một bài viết về Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch, ông Phan Doãn Nam đã viết: "Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch luôn đặt mục tiêu bình thường hoá mối quan hệ với Mỹ. Việc ông ủng hộ và tạo điều kiện hết mức có thể cho người Mỹ trong quá trình tìm kiếm h.ài c.ốt lính Mỹ ở Việt Nam là một trong những nỗ lực rất được Chính phủ Mỹ ghi nhận.
Những năm 1980, một phần vì áp lực của Trung Quốc, một phần vì lo ngại việc Việt Nam đóng quân ở Campuchia có thể ảnh hưởng đến hoà bình khu vực, các nước ASEAN đều tuyên bố "bao vây, cấm vận" nước ta. Nhưng ông Thạch vẫn nỗ lực tìm mọi cách tranh thủ cảm tình của ASEAN, thuyết phục họ tin tưởng về tính chính nghĩa của Việt Nam trong cuộc chiến ở Campuchia.
Thái Lan, nước được coi như "tiền tuyến" trong cuộc đối đầu với Việt Nam, Thủ tướng Kriengsak và Phó Thủ tưởng Pichal Ratakul quý Bộ trưởng Bộ ngoại giao Việt Nam đến mức nhận ông làm anh em kết nghĩa.
Ở Philippines, Tổng thống Ferdinand Marcos từng đưa máy bay riêng đón Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch đi tham quan Viện lúa quốc tế IRRI của nước mày. Nhờ những nỗ lực vận động trong nước và quốc tế của ông, cùng với những tình cảm mà ông đã tạo dựng được với các nước này, nên năm 1995, khi Việt Nam gia nhập ASEAN, rất nhanh chóng, chúng ta và các nước Đông Nam Á đã sớm có được mối quan hệ thân tình, hữu nghị - một chỗ dựa cho chúng ta trong thời điểm hiện nay, khi đang phải đối mặt với sự bành trướng của Trung Quốc ở biển Đông"
Nhà ngoại giao Phan Doãn Nam nói: "nhiều người vẫn cho rằng, ông Thạch là người chống Trung Quốc. Nhưng chính Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam - Lý Gia Trung cũng từng phải thừa nhận với tôi nhận định đó là sai. Có thể về cảm tính, Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch rất cảnh giác với Trung Quốc, mỗi tuyên bố của ông trước báo chí quốc tế về vấn đề Trung Quốc đều nổi tiếng đanh thép, cứng rắn, nhưng ở cương vị Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, việc chấm dứt căng thẳng, bình thường hoá, xây dựng mối quan hệ hữu nghị với Trung Quốc luôn được ông coi là mục tiêu quan trọng trong nhiệm kỳ Bộ trưởng của mình. Thiện chí đó thể hiện rõ ràng nhất ở việc chính ông là người đã đề nghị bỏ câu "Trung Quốc là kẻ thù trực tiếp và nguy hiểm nhất" trong Hiến pháp và điều lệ Đảng".
(Còn nữa)
Theo Tô Lan Hương
Tuần Việt Nam
Học giả Philippines: Trung Quốc vi phạm các cam kết quốc tế Ngày 25/6, Trung tâm Nghiên cứu chiến lược thuộc Học viện Quốc phòng Pháp (IRSEM) đã tổ chức tại Paris hội thảo "Tình hình an ninh tại Đông Nam Á và khu vực Biển Đông." Các học giả tham gia hội thảo đều phản đối "đường chín đoạn" vô căn cứ mà Trung Quốc tự đặt ra. (Ảnh: Bích Hà/Vietnam ) Diễn giả...