“Lợi ích nhóm” trong chương trình chiến đấu cơ F-35 ở Mỹ

Ngày 16.6, Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain nói ông lo ngại về chuyện “chiến hữu chia chác quyền lợi” trong việc phát triển loại chiến đấu cơ Joint Strike Fighter F-35 và cho rằng, chương trình trị giá 398,6 triệu USD này “vẫn còn những trục trặc lớn”.

Ông McCain – thành viên chủ lực trong tiểu ban vũ khí thuộc Thượng viện Mỹ, đã nói đến một “lợi ích nhóm” giữa chính phủ và ngành công nghiệp. Từ lâu ông khó chịu việc Lầu Năm Góc trả 85% khoản phí thưởng cho hãng Lockheed Martin Corp về chương trình F-35. Dù chi phí sản xuất liên tục bị tăng giá nhưng thời hạn “giao hàng” luôn bị trễ. Ông bảo cơ sở cho các quyết định này là “rối loạn”.

Hồi tháng 5, cựu thứ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Ashton Carter nói: giám đốc chương trình F-35 của Lầu Năm Góc cho ông biết rằng phải trả tiền cao, vì ông này thích nhóm phụ trách của Lockheed, quan chức hãng này nói ông ta sẽ bị sa thải nếu phí thưởng “rớt” dưới mức 85%.

Ông Carter (lúc đương chức phụ trách mảng mua vũ khí của Lầu Năm Góc) nói như trên tại một sự kiện ở trường đại học nọ ngày 16.5, rồi trang InsideDefense.com kể lại ngày 30.5.

Ông Carter không nói tên ai, nhưng chỉ chính giám đốc chương trình F-35 đã bị sa thải. Theo Reuters, hồi tháng 2.2010, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ lúc đó là Robert Gates đuổi việc Thiếu tướng David Heinz, người điều hành chương trình này. Thay vị tướng 2 sao này là một tướng 3 sao.

Sau này, Lockheed tuyên bố giám đốc chương trình F-35 ra đi. Ngày 16.6, hãng này từ chối bình luận.

Tại Thượng viện ngày 16.6, ông McCain nói: “Dĩ nhiên điều này là hoàn toàn không thể chấp nhận được. Đó là một dạng ưu ái người thân quen buộc tất cả chúng ta phải cảnh giác đề phòng, như Tổng thống Eisenhower đã cảnh báo chúng ta hồi 50 năm trước, về mối quan hệ phúc tạp quân đội-công nghiệp”.

Ông McCain còn nói vụ việc dẫn đến những thắc mắc, rằng tại sao phí thưởng đã được tính trong hợp đồng sản xuất F-35 hồi năm 2001, tại sao các quan chức cấp cao giám sát chương trình lại không hỏi han gì về mức độ phí thưởng tăng lên cùng các trục trặc về thời hạn “giao hàng”.

“Rõ ràng đây là một chương trình đã và sẽ tiếp tục gặp nhiều trục trặc lớn”, ông McCain nói và dẫn việc tuần trước đã có kiểm tra bắt buộc đối với tất cả các chiếc F-35, sau khi có vụ rò rỉ nhiên liệu, buộc một chiếc đang bay phải hạ cánh khẩn cấp tại một căn cứ thủy quân lục chiến ở bang Arizona.

Hiện không quân, hải quân và thủy quân lục chiến Mỹ đều trông chờ “chiến đấu cơ của thời tương lai Joint Strike Fighter F-35, để thay thế các kiểu A-10, F-16 và F/A 18.

Loại chiến đấu cơ này được đánh giá có thể hủy diệt các điểm phóng vệ tinh hiện đại của địch, tiêu diệt các hang ổ khủng bố và thắng thế khi đánh cận chiến với các loại chiến đấu cơ tiên tiến của Nga hoặc Trung Quốc.

Dự kiến khi chương trình kết thúc, Mỹ sẽ có 2.400 chiếc F-35, có thể cất cánh từ tàu sân bay, từ một đường băng hoặc bay thẳng đứng lên trời.

Theo Một Thế Giới