Loài ong có biết đếm không?

Một nghiên cứu mới đây cho biết loài ong có cách đếm để tính xem nên kiếm phấn hoa ở đâu mỗi khi nó phát hiện ra nơi có hoa.

Nhưng chính xác thì chúng đếm như thế nào khi gặp một nhà kính trồng hoa, ở công viên hay vườn nhà?

Nghiên cứu mới này tập trung tìm hiểu xem những con ong được huấn luyện đếm số cụ thể thì có biết chọn vườn hoa dựa trên số lượng hoa của vườn hay không. Kết quả cho thấy loài ong có thể nhận biết sự khác biệt giữa các nhóm có 1 với 4 bông hoa, nhưng không thể phân biệt 4 với 5.

Về cơ bản, chúng cũng không phân biệt được giữa các nhóm có 2 hoặc nhiều hơn 2 bông hoa. Hay có thể nói cách đếm của ong là 1 và một vài.

Một con ong mật đang lấy phấn của một bông hoa dâu trong nhà kính.

Khả năng phân biệt giữa hai nhóm số lượng vô cùng quan trọng đến mức sống còn đối với một loài vật, bởi vì nó liên quan đến những hoạt động đảm bảo sự sinh tồn cho chúng. Những hoạt động này bao gồm: so sánh nguồn thức ăn – lựa chọn số lượng thức ăn lớn hơn; tương tác sức mạnh – lựa chọn tránh xung đột với các nhóm có số lượng đông hơn; và tránh các loài động vật ăn thịt – lựa chọn ở lại trong nhóm có nhiều cá thể cùng loài để giảm nguy cơ bị ăn thịt.

Con người đang ngày càng hiểu nhiều hơn về khả năng phân biệt số lượng của các loài động vật. Động vật linh trưởng và các loài động vật có vú khác, động vật lưỡng cư, bò sát, chim và cá đều thể hiện khả năng phân biệt số lượng trong các hoạt động hàng ngày của chúng. Ví dụ: cá sử dụng khả năng này để không tách khỏi đàn mà luôn ở cùng với các cá thể khác để giảm nguy cơ bị ăn thịt.

Tuy nhiên, chúng ta vẫn hiểu biết rất ít về cách các loài côn trùng phân biệt và lựa chọn dựa trên số lượng.

Loài ong lựa chọn nơi kiếm ăn như thế nào?

Ong mật đánh giá một vườn hoa dựa trên một số yếu tố như mùi, màu, hình dáng và kích thước.

Thông thường, mỗi chuyến bay đi kiếm ăn, ong mật ghé thăm khoảng 150 bông hoa để mang về mật hoa hoặc phấn hoa. Với một con ong mật, một số lượng lớn hoa trong cùng một khu vực đồng nghĩa với việc tốn ít năng lượng hơn so với phải bay đến nhiều thảm hoa mà mỗi thảm chỉ có ít hoa.

Hoa sau vườn – bạn sẽ chọn thảm hoa nào nếu bạn là 1 chú ong?

Để kiểm tra xem mỗi con ong mật có thể phân biệt giữa các số lượng hay không, các nhà nghiên cứu đã dùng những cụm có số lượng bông hoa giả khác nhau. Họ cho bầy ong nhận diện từng cặp cụm hoa để so sánh từ dễ đến khó, ví dụ như 1 với 12 và 4 với 5.

Cách bố trí để tiến hành thí nghiệm (trái) và phép so sánh số lượng (phải). Ong mật có thể bẩm sinh phân biệt giữa 1 với 12, 1 với 4 và 1 với 3 bông hoa, nhưng các cặp số lượng khác thì chúng không phân biệt được. Ong mật được huấn luyện để hiểu 1 chấm màu vàng liên quan đến nước đường trước khi lựa chọn so sánh số lượng hoa.

Điều thú vị là cho dù trước đây chúng ta biết rằng ong được huấn luyện có thể phân biệt giữa các nhóm số lượng phức tạp và cũng có thể học cộng hoặc trừ, nhưng nếu bất ngờ đưa ra các cụm hoa thì chúng phân biệt rất kém. Chúng chỉ có thể phân biệt 1 với 3, 1 với 4, và 1 với 12, trong đó chúng thích những cụm có nhiều hoa hơn.

Một con ong mật bay về phía ba bông hoa.

Giữa các cặp có 1 và nhiều hoa thì chúng phân biệt tốt, nhưng các cặp mà mỗi cụng có từ 2 bông hoa trở lên là chúng bị nhầm lẫn. Việc lựa chọn nơi kiếm ăn của ong mật không chỉ dựa vào khả năng phân biệt số lượng mà còn vào cách chúng nhận diện thế nào là một bông hoa hay một cụm hoa.