Lo vòng xoáy lạm phát cao, tăng trưởng thấp: Khó nhất là tiêu tiề.n và.o đâu
Tăng trưởng GDP năm 2021 trong điều kiện tốt nhất sẽ vào khoảng gần 2%, khả dĩ hơn là khoảng từ 1,5-2%.
Khó khăn trong ngắn hạn
Năm 2021, Việt Nam thực sự đối mặt với Covid-19 ở một quy mô và mức độ nghiêm trọng hơn rất nhiều so với năm 2020. Nền kinh tế, vì vậy, bị ảnh hưởng nặng nề đồng thời cũng bộc lộ rất nhiều vấn đề cả trong ngắn và trung hạn.
Đó là những nhận định của TS Trần Toàn Thắng, Trưởng ban Dự báo Kinh tế ngành và Doanh nghiệp ( Trung tâm thông tin và dự báo KTXH quốc gia – NCIF) trình bày tại Diễn đàn “ Nhịp đậ.p kinh tế Việt Nam” với chủ đề “Tài chính cho phục hồi và phát triển bền vững” ngày 5/11.
Dự báo tăng trưởng cho cả năm 2021 được chuyên gia NCIF đưa ra.
Theo ông Trần Toàn Thắng, không chỉ ảnh hưởng ngắn hạn, Covid-19 trong giai đoạn 2020-2021 cho thấy khả năng ảnh hưởng tới một số yếu tố dài hạn của tăng trưởng. Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động dưới tiềm năng tăng, cấu trúc lao động thay đổi do dịch chuyển giữa các ngành, vốn đầu tư sụt giảm do đầu tư công không thể giải ngân đúng tiến độ, đầu tư tư nhân và FDI đều tăng chậm. Đường tiềm năng tăng trưởng có xu hướng đi xuống từ mức trung bình 7,3% xuống còn 2,5%.
Trước những cơ hội và rủi ro cả bên trong và bên ngoài, đại diện NCIF đán.h giá kinh tế quý IV/2021 khó có khả năng phục hồi nhanh, và vì vậy tăng trưởng năm 2021 của Việt Nam trong điều kiện tốt nhất sẽ vào khoảng gần 2%, khả dĩ hơn là khoảng từ 1,5-2%.
Trong trường hợp phục hồi chậm và nhiều tình huống xấu do kiểm soát dịch bệnh, kinh tế 2021 có thể tăng trưởng ở mức khoảng 0,8%.
Sang năm 2022, tùy vào bối cảnh thuận lợi cả trong và ngoài nước, tăng trưởng GDP được các chuyên gia của NCID dự báo trong khoảng 5,8% và 6,7% trong kịch bản cao.
Video đang HOT
Nền kinh tế cần được tạo đà cho sự hồi phục, trở lại đường đua tăng trưởng. Ảnh: Lương Bằng
Nhìn mức tăng trưởng kinh tế của Việt Nam thấp nhất kể từ sau Đổi mới 1986, TS. Võ Trí Thành, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương vẫn chỉ ra điểm tích cực là vĩ mô vẫn ổn định, tăng trưởng xuất khẩu nhìn chung khả quan, cam kết FDI tiếp tục tăng.
Các chính sách hỗ trợ của Việt Nam được cho là chưa đủ mạnh. Nguồn: NCIF
Để Việt Nam trở lại đường đua tăng trưởng, TS Võ Trí Thành cho rằng, Việt Nam cần một chương trình phục hồi và phát triển kinh tế với quy mô đủ lớn, diện đủ rộng, thời gian đủ dài (2022-2023).
Trong đó, vị chuyên gia này nhắc đến một vấn đề vốn đang gây tranh luận hiện nay là nguồn lực chi cho chương trình hỗ trợ là như thế nào khi quy mô lên đến hàng trăm nghìn tỷ đồng và ngân sách ngày càng eo hẹp, nợ công tuyệt đối vẫn tăng cao.
Ông Thành liệt kê các nguồn lực là tăng chi, bội chi ngân sách và vay với giả định “chấp nhận thâm hụt ngân sách thêm 2%, từ 4-6% GDP thì sẽ có 7 tỷ USD cho chương trình này”; tiết kiệm chi thường xuyên; sử dụng một phần nào đó dự trữ ngoại hối; tạo nguồn lực qua cải cách thủ tục, cắt giảm chi phí giao dịch cho doanh nghiệp.
Bao phủ vắc xin và kiểm soát Covid-19
Trong ngắn hạn, TS Trần Toàn Thắng cho rằng giải pháp cần thiết nhất là có các biện pháp kiểm soát hợp lý Covid-19 kết hợp với gia tăng độ bao phủ vắc xin. Các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp và người dân vượt qua khó khăn ngắn hạn vẫn cần khẩn trương thực hiện, tuy nhiên, cần chú ý về chi phí thực hiện cũng như hiệu lực thực thi chính sách tương đối thấp hiện nay.
Trong dài hạn, cần chú ý cải thiện năng suất lao động, môi trường kinh doanh, đặc biệt cần coi chương trình hỗ trợ phục hồi kinh tế như một cơ hội để tái cấu trúc nền kinh tế, đổi mới thể chế chính sách, thực thi nghiêm kỷ luật công vụ và có những điều chỉnh phù hợp với phân cấp quản lý nhà nước.
Nguy cơ nợ xấu tăng cao đang hiện hữu. Biểu đồ: NCIF
“Các biện pháp thúc đẩy đầu tư công, đặc biệt là đầu tư cải thiện hạ tầng số và thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi số là cần thiết. Đồng thời, tận dụng gói hỗ trợ để phát triển một số ngành mũi nhọn, cải thiện chuỗi cung ứng và phát triển công nghiệp phụ trợ ở Việt Nam”, TS Trần Toàn Thắng chia sẻ.
Ông Jonathan Pincus, Cố vấn kinh tế cao cấp của UNDP (Chương trình phát triển của Liên Hợp quốc) đán.h giá: Phản ứng tài khóa của Việt Nam đối với đại dịch là chưa đủ. Việc thu hẹp tiêu dùng tư nhân sẽ dẫn đến những thiệt hại đáng kể và tăng trưởng GDP chậm hơn mức cần thiết. Sự hồi phục sẽ chậm hơn do sự sụt giảm cầu sẽ dẫn đến phá sản.
Từ kinh nghiệm các nước, ông Jonathan Pincus lưu ý “không khuyến khích đầu cơ”. Theo đó, cần giảm bớt sự hấp dẫn của đầu cơ vào đất đai và tài sản tài chính như thuế (thuế tài sản và nhà cửa); hạn chế tín dụng cho các hoạt động đầu cơ; hạn chế cho vay quá mức đối với tài sản và cổ phiếu.
Dù nguồn lực cho chương trình phục hồi kinh tế là vấn đề, nhưng ông Võ Trí Thành nêu quan điểm “tiề.n là khó nhưng không phải khó nhất. Điều khó nhất là tiề.n và.o đâu, đúng chỗ, đúng thời điểm”.
Bởi nếu vào sai, hệ quả sẽ xảy ra như gói kích cầu năm 2009, nền kinh tế rơi vào vòng xoáy “lạm phát cao – tăng trưởng thấp – doanh nghiệp suy kiệt”.
“Chúng ta có nhiều khẩu hiệu như biến nguy thành cơ, nhưng tôi thích nói ‘vượt nguy tận cơ’; tư duy lại thiết kế lại; xây dựng lại; hành động phải quyết liệt và tốc độ”, ông Thành nhấn mạnh.
Thống nhất biện pháp thích ứng dịch bệnh, hàng hóa sẽ không bị đứt gẫy
TS Nguyễn Đức Thành - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (VESS) dự báo: Tăng trưởng GDP năm 2021 ở kịch bản cao, tức là khi Việt Nam thống nhất được các biện pháp thích ứng với dịch bệnh, hàng hóa sẽ đảm bảo sản xuất, lưu thông, không bị đứt gãy từ quý 4/2021.
Chế biến tôm đông lạnh xuất khẩu tại Công ty cổ phần Thủy sản Thông Thuận Cam Ranh, tỉnh Khánh Hòa. Ảnh minh họa: Phan Sáu/TTXVN.
"Theo đó, các hoạt động sản xuất tiêu dùng sẽ được phục hồi; tiêm chủng được mở rộng ra các tỉnh trong những tháng cuối năm. Năm 2021, tăng trưởng GDP có thể đạt khoảng 1,8%", TS Nguyễn Đức Thành dự báo.
Cụ thể, nếu các biện pháp thích ứng với bệnh dịch được Việt Nam được thực hiện xuyên suốt, thống nhất, hàng hóa sẽ đảm bảo sản xuất, lưu thông, không bị đứt gãy từ quý 4/2021. Từ đó, các hoạt động sản xuất tiêu dùng dần hồi phục. Từ nay tới cuối năm, các trung tâm kinh tế hoàn thành kế hoạch tiêm vaccine phòng COVID-19 vào nửa đầu quý 4/2021 và mở rộng ra các tỉnh sẽ giúp lĩnh vực công nghiệp và xây dựng tăng trưởng 4%; nông lâm thuỷ sản tăng 2,5%; GDP sẽ tăng ở mức 1,8 - 2%.
Tuy nhiên, TS Nguyễn Đức Thành cũng nêu một giả định: Nếu ở kịch bản thấp, khi mà chính sách chống dịch ở trạng thái mới chưa có sự đồng bộ; COVID-19 tái phát..., thì tăng trưởng GDP chỉ ở mức 0,2%.
Theo các chuyên gia của VEPR, hiện sức chịu đựng của doanh nghiệp đã quá giới hạn, nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng kiệt quệ, đầu tư và tiêu dùng theo đó cũng bị đứt gãy, suy giảm trầm trọng. Mặc dù, Chính phủ đã đưa ra quyết sách sống chung an toàn với dịch COVID-19 nhưng nhiều địa phương vẫn duy trì các điều kiện chống dịch nghiêm ngặt. Do thiếu nguồn lao động, thiếu vốn, việc doanh nghiệp mở cửa sản xuất trở lại sẽ có độ trễ từ 1 - 2 tháng, thậm chí lâu hơn. Trong khi đó, tình hình thế giới, giá nguyên liệu tăng khiến nguy cơ lạm phát tiềm ẩn, giá lương thực thực phẩm tăng trở lại do thiếu nguồn cung, cầu mở rộng, ảnh hưởng của thiên tai, mưa lũ bão lụt....
Theo ông Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, một trong những đứt gãy ảnh hưởng lớn tới doanh nghiệp thời gian qua là đứt gãy về lao động. Việc đưa lao động trở lại sản xuất sẽ giải quyết tình trạng thiếu nguồn cung lao động trong quý 4/2021. "Để làm được điều này, Việt Nam cần đẩy nhanh việc tiêm chủng vaccine; ban hành quy định về luồng lao động xanh. Theo đó, lao động đáp ứng đủ điều kiện, cần công nhận đạt chuẩn an toàn, tạo điều kiện cho họ trở lại làm việc. Đây là vấn đề lớn bởi doanh nghiệp rất khó có đủ lao động cho sản xuất như trước đợt dịch COVID-19 bùng phát lần thứ 4".
Để thúc đẩy tăng trưởng trong thời gian tới, các chuyên gia của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) khuyến nghị: Cần đặt ưu tiên đẩy nhanh tiến độ quy mô tiêm chủng về các địa phương; khai thông đi lại và lưu thông hàng hoá; thực hiện các gói tài khoá tập trung vào củng cố hạ tầng, trang thiết bị y tế, lực lượng y bác sỹ; đồng thời hỗ trợ người lao động mất việc (đặc biệt trong khu vực phi chính thức)...; thực hiện chính sách tiề.n tệ thích ứng, tức đáp ứng nhu cầu tín dụng của nền kinh tế nhưng kiểm soát tăng trưởng cung tiề.n quanh mức 10%, đi kèm với kiểm soát rủi ro ở mức vừa phải.
Trước đó, ông Nguyễn Trung Hiếu, Vụ trưởng Vụ Tài khoản quốc gia (Tổng cục Thống kê) cho rằng: Với mức tăng trưởng 9 tháng năm 2021 là 1,42%, khả năng đạt được mục tiêu tăng trưởng 6% theo yêu cầu của Quốc hội và 6,5% năm 2021 theo yêu cầu của Chính phủ khó khả thi. Ở kịch bản 1, tăng trưởng GDP năm 2021 của Việt Nam dự kiến đạt 2,5%; kịch bản 2, tăng trưởng GDP là 3%.
"Với kịch bản 1, mức tăng trưởng quý 4/2021 phải đạt chỉ là 5,3%, mức này cao hơn quý 1/2021 với 4,48% nhưng thấp mức 6,61% của quý 2/2021 nên sẽ khả thi hơn là kịch bản 2", ông Lê Trung Hiếu chia sẻ.
Để tạo đà tăng trưởng cho nền kinh tế, hồi phục "sức khỏe" của doanh nghiệp, ông Phạm Đình Thúy, Vụ trưởng Vụ Thống kê công nghiệp (Tổng cục Thống kê) đề xuất: Cần có giải pháp hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa để tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận được nguồn lực tài chính.
Theo đó, các ngành liên quan nhanh chóng triển khai miễn thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng và các loại thuế khác phải nộp phát sinh từ hoạt động sản xuất kinh doanh của các tháng trong quý 3 và quý 4 năm 2021 đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trong mọi ngành nghề, địa bàn. Các địa phương cần có giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận kênh thông tin về xuất, nhập khẩu để kiếm thị trường mới nhập khẩu nguyên, vật liệu đầu vào; tránh phụ thuộc vào một thị trường để tiêu thụ sản phẩm; hỗ trợ doanh nghiệp đẩy mạnh hoạt động thương mại điện tử, kinh tế số, kinh tế chia sẻ.
Ủy ban Quản lý vốn nhà nước lập Tổ công tác đặc biệt tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp (Ủy ban) vừa ký Quyết định số 471/QĐ-UBQLV thành lập Tổ công tác đặc biệt của Ủy ban nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trực thuộc bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19. Hội nghị đán.h giá tác động của dịch bệnh COVID-19 và giải pháp đảm bảo hoạt...