Lo ngại về di cư tập thể ở Nagorno-Karabakh sau chiến thắng của Azerbaijan

120.000 người thuộc sắc tộc Armenia ở Nagorno- Karabakh sẽ đến Armenia vì họ không muốn sống như một phần của Azerbaijan và lo sợ thanh lọc sắc tộc, theo giới chức khu vực ly khai.

Ông David Babayan, cố vấn của ông Samvel Shahramanyan – lãnh đạo ly khai tại Nagorno-Karabakh, cho biết người thuộc sắc tộc Armenia ở khu vực này “không muốn sống như một phần của Azerbaijan”. “99,9% muốn rời khỏi vùng đất lịch sử của chúng tôi”, ông trả lời phỏng vấn Reuters ngày 24.9.

Lực lượng gìn giữ hòa bình Nga sơ tán dân thường ở Nagorno-Karabakh hôm 21.9. Ảnh REUTERS

Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan cùng ngày cho biết người Armenia ở Karabakh có khả năng sẽ rời khỏi khu vực và Yerevan sẵn sàng tiếp nhận họ, sau thất bại trước Azerbaijan hồi đầu tuần này trong tranh chấp lãnh thổ đã diễn ra từ khi Liên Xô sụp đổ.

Nagorno-Karabakh là vùng lãnh thổ được quốc tế công nhận là một phần của Azerbaijan nhưng cư dân chủ yếu là người thuộc sắc tộc Armenia với chủ trương ly khai. Cho đến gần đây, khu vực này vẫn nằm ngoài tầm kiểm soát của Baku, nhưng lực lượng ly khai đã buộc phải tuyên bố ngừng bắn vào ngày 20.9 sau chiến dịch quân sự chớp nhoáng trong 24 giờ của quân đội Azerbaijan vốn lớn mạnh hơn rất nhiều.

Azerbaijan cho biết họ sẽ đảm bảo quyền lợi của người Armenia tại Karabakh và sáp nhập khu vực, nhưng những cư dân này nói rằng họ e sợ.

Trong một tuyên bố, các nhà lãnh đạo người Armenia ở Karabakh cho biết tất cả những người bị mất nhà cửa do hoạt động quân sự của Azerbaijan và muốn rời đi sẽ được lực lượng gìn giữ hòa bình Nga hộ tống đến Armenia. Ông Babayan không biết khi nào người dân sẽ di chuyển xuống Hành lang Lachin, tuyến đường bộ duy nhất kết nối khu vực này với Armenia.

Thủ tướng Pashinyan đã phải đối mặt với những lời kêu gọi từ chức tại Armenia vì không giữ được Karabakh. Trong bài phát biểu trước quốc dân, ông Pashinyan cho biết viện trợ nhân đạo đã đến khu vực nhưng người Armenia ở Karabakh vẫn phải đối mặt với “nguy cơ thanh lọc sắc tộc”.

Một cuộc di cư tập thể có thể thay đổi sự cân bằng quyền lực mong manh ở khu vực Nam Kavkaz, nơi nhiều sắc tộc sinh sống với các đường ống dẫn dầu và khí đốt dày đặc, cũng là nơi Nga, Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đang tranh giành ảnh hưởng.

Chiến thắng của Azerbaijan vào tuần trước dường như là kết cục mang tính quyết định cho một trong những “xung đột đóng băng” kéo dài hàng thập niên sau sự tan rã của Liên Xô. Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev tuyên bố nắm đấm sắt của ông đã đập tan ý tưởng về một Karabakh độc lập và khu vực này sẽ biến thành “thiên đường” khi nằm dưới sự quản lý của Azerbaijan.

Armenia cho biết hơn 200 người thiệt mạng và 400 người bị thương trong chiến dịch quân sự của Azerbaijan hôm 19.9. Số phận của người Armenia ở Karabakh đã làm dấy lên quan ngại ở Moscow, Washington và Brussels.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, người đã tổ chức các cuộc đàm phán khẩn cấp với Armenia và Azerbaijan, cho biết trên mạng xã hội: “Mỹ sẽ tiếp tục kiên định ủng hộ Armenia cũng như chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nước này”.