“Lỗ hổng” trong luật về giải oan cho người đã khuất

Tại kỳ họp thứ 10 này, các đại biểu Quốc hội (QH) đã đóng góp nhiều ý kiến về dự thảo Luật Tạm giữ, tạm giam (TGTG) để bảo đảm khắc phục kịp thời những hạn chế, bất cập trong thực tiễn TGTG, nhất là tình trạng bức cung, nhục hình, vi phạm quyền con người, để lại hệ quả, hệ lụy nghiêm trọng tại nhiều nơi thời gian qua.

ẢNH MINH HỌA

Qua nhiều lần điều chỉnh, bổ sung, nhiều đại biểu đánh giá cao sự nghiêm túc tiếp thu chỉnh lý của cơ quan soạn thảo của Ủy ban Thường vụ QH. Dự án luật trình QH lần này đã đưa ra nhiều quy định tiến bộ, chặt chẽ và triển khai thực hiện Hiến định trong Hiến pháp năm 2013 về quyền con người, quyền công dân. So với bản trình tại kỳ họp thứ 9 trước đây, có nhiều điều chỉnh hợp lý, trong đó về kết cấu hợp lý hơn, chuyển từ 11 chương, 87 điều, còn 11 chương, 73 điều, bỏ đi một số nội dung không cần thiết, đưa vào những nội dung đòi hỏi thực hiện tốt quyền con người. Dự thảo luật đã luật hóa được các quy định hiện hành, thể hiện qua các văn bản pháp luật chúng ta đang thực hiện, như các nghị định của Chính phủ, các thông tư và quy chế về TGTG, thông tư của Bộ Công an và các bộ, ngành liên quan.

Theo lịch trình, tại kỳ họp này QH sẽ thông qua Bộ luật Tố tụng hình sự và Luật TGTG. Qua nghiên cứu, các đại biểu: Lê Minh Hiền (Khánh Hòa), Lê Nam (Thanh Hóa) và một số đại biểu khác đã chỉ ra “khoảng trống” quan trọng chưa nêu trong hai luật có mối quan hệ mật thiết này. Đó là: Khi QH xem xét thông qua Bộ luật Tố tụng hình sự, chúng ta cần có quy định về việc minh oan cho người bị buộc tội chết trong giai đoạn điều tra. Các đại biểu cho rằng, việc minh oan cho những người bị oan đang bị tạm giam đã khó, minh oan cho người đã chết còn khó hơn nhiều… Có thể nói, mỗi vụ oan sai xảy ra với một người, sẽ để lại những di chứng, hậu quả nặng nề, đau đớn về tinh thần và ảnh hưởng tới danh dự, gia đình, họ hàng, người thân.

Dẫu cơ chế minh oan còn nhiều bất cập, khó khăn, mục tiêu bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người vẫn là nguyên tắc tối hượng của Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam. Vì vậy, trong quá trình thảo luận, xem xét cho ý kiến trước khi bấm nút thông qua tại kỳ họp, đại biểu QH mong muốn pháp luật tố tụng hình sự cần quy định cụ thể để giải oan cho người bị buộc tội oan đã mất, bị chết trong quá trình TGTG.

Rõ ràng người đã mất chưa thể có tội vì họ chưa được tuyên bởi một bản án. Hơn nữa, nếu như trong trường hợp đó, họ thật sự là những người bị oan, vì chưa có kết luận điều tra, thì chưa thể chứng minh được họ có tội. Vậy giải quyết câu chuyện này như thế nào? Qua phân tích, các đại biểu QH chỉ ra “ lỗ hổng” trong quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành và dự thảo Bộ luật Tố tụng hình sự đang được đưa ra trình QH còn thiếu điều khoản minh oan cho người chết trong giai đoạn điều tra truy tố. Có nhiều trường hợp người bị buộc tội oan đã chết do bị bệnh, do tự sát, hay vì lý do nào đó, mà luật hiện hành chỉ mới nêu trường hợp đình chỉ vụ án với lý do người thực hiện hành vi nguy hiểm đã chết. Điều quan trọng hơn, phải quy định tiếp tục điều tra để kết luận người bị buộc tội đó có bị oan hay không. Rồi thủ tục giải quyết bồi thường thiệt hại về vật chất và tinh thần do gây ra oan sai trong tố tụng đối với thân nhân người đã chết như thế nào, và còn biết bao hệ lụy khôn lường khác…

Dẫu biết rằng, minh oan cho người bị buộc tội đã chết trong giai đoạn điều tra là việc làm gian khó, phức tạp, nhưng rõ ràng là rất cần thiết, thể hiện tính nhân văn cao cả, tinh thần thượng tôn pháp luật. Tới đây, Nhà nước cần có quy định về việc minh oan cho họ, để bảo vệ quyền con người, quyền công dân như Hiến pháp đã quy định. Cũng phần nào vợi đi nỗi đau khổ đối với con cháu, người thân, bà con họ tộc của họ trong cuộc sống cũng như trong đời sống tâm linh của gia đình người đã khuất.

Qua đây càng thấy rõ, sự tỉnh táo, cẩn trọng của các nhà lập pháp khi thảo luận, hoàn thiện dự thảo các bộ luật, nhất là các bộ luật có tính chất luật “nguồn”, luật “mẹ” là rất quan trọng.

THÁI TRUNG

VietBao.vn (Theo_Báo Nhân Dân>>>)