Lỗ hổng chưa được bịt

Mặc dù các cấp, ngành đều đẩy mạnh kiểm soát ATVSTP tại các chợ dân sinh nhưng theo thống kê, hiện cả nước có khoảng 8.500 chợ, trung bình 10.000 dân/chợ, nên việc kiểm soát ATTP tại các chợ này là rất khó.

Giết mổ gà ngay tại chợ phổ biến khắp nơi

Quy định chỉ để cho có

Nhằm hạn chế những nguy cơ mất ATVSTP từ các chợ, nhiều quy định đã được ban hành. Có thể kể đến việc cấm giết mổ gia súc, gia cầm sống tại chợ có hiệu lực từ hơn 4 năm nay. Tuy nhiên, quy định dường như chỉ để cho có. Hiện nay, từ chợ lớn đến chợ nhỏ trên toàn quốc, không riêng gì các TP lớn, đều có bán gia cầm sống, và người bán sẵn sàng giết mổ tại chỗ cho khách theo yêu cầu.

Mới đây, Đội quản lý thị trường số 5 (Chi cục QLTT Hà Nội) đã kiểm tra khu chợ Nguyễn Công Trứ (quận Hai Bà Trưng) phát hiện hàng loạt quầy hàng bày bán và giết mổ gà vịt công khai. Thoáng thấy sự xuất hiện của lực lượng QLTT, các tiểu thương lập tức đóng sập quầy hàng, tẩu tán gà vịt để đối phó. Phải vất vả lắm QLTT mới thu được một lồng gà chừng chục con để xử lý. Đáng nói ở chỗ, vào tháng 5, khu chợ này cũng đã từng bị kiểm tra và bị xử lý với lỗi tương tự. Đến nay, sự việc vẫn không có gì thay đổi.

Có thể nói tình trạng bày bán gia cầm sống rồi giết mổ ngay tại chỗ diễn ra ở khắp các nơi, từ chợ cóc, chợ tạm đến các chợ dân sinh. Mặc dù việc giết mổ tại chỗ gây ô nhiễm và có nguy cơ lây lan dịch bệnh, không đảm bảo vệ sinh do điều kiện thiếu thốn, nhưng người tiêu dùng vẫn ưa chuộng hình thức chợ này. Trong khi đó, việc kiểm tra giám sát lại rất phức tạp. Thậm chí, tại nhiều chợ cóc, không có bất cứ hình thức giám sát nào.

Tại Hà Nội, ở các chợ lớn thường có cán bộ thú y chịu trách nhiệm giám sát. Tuy nhiên, lực lượng thú y cho rằng rất khó khăn vì không có chức năng xử phạt. Theo ông Âu Duy Vũ, Trạm trưởng Trạm Thú y, quận Hai Bà Trưng, mặc dù cơ quan thú y biết việc giết mổ gia cầm tại các chợ cóc, chơ tạm nhưng lực lượng này lại không có chức năng xử phạt mà chỉ có thể báo với chính quyền để phối hợp xử lý. Vì không chủ động được nên tình trạng “cha chung không ai khóc” vẫn đang diễn ra tại hầu hết các chợ. Ông Vũ cho rằng, nếu chính quyền cơ sở không thực sự quyết liệt thì vấn đề sẽ không giải quyết được tận gốc.

Cứ đưa vào chợ là hợp pháp?

Để đảm bảo ATVSTP trong khâu vận chuyển từ lò giết mổ đến các chợ, từ năm 2010, UBND TP Hà Nội cũng đã quyết định chi ngân sách cho Sở Công thương Hà Nội mua 200 chiếc thùng inox chuyên dụng để đựng sản phẩm gia súc, gia cầm khi vận chuyển bằng xe máy, cấp phát cho 10 cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm lớn trên địa bàn TP. Nhưng đến nay, lợn vẫn được chở trên những chiếc xe máy quét lê dưới đất.

Ông Đỗ Thanh Lam – Phó Cục trưởng Cục QLTT (Bộ Công thương) cho biết, theo quy định hiện nay thì hàng hóa đưa vào chợ truyền thống, đặc biệt là các hàng hóa tươi sống bán đến tay người tiêu dùng ngay, không bắt buộc phải ghi nhãn hàng hóa, nguồn gốc xuất xứ. Ngay cả hàng hóa nhập chính ngạch đưa vào chợ bán lẻ cũng không cần trình các giấy tờ này. Điều này đồng nghĩa với việc, cứ đưa hàng được vào chợ bán lẻ là coi như hợp thức hóa được nguồn gốc, xuất xứ. Nếu cơ quan chức năng có tổ chức kiểm tra tại chợ cũng không thể xử lý được. Do đó, để kiểm soát nguồn hàng vào chợ, chỉ có cách giám sát ở đầu nguồn như chợ đầu mối hoặc các cơ sở bán buôn. “Với đặc điểm thị trường của chúng ta hiện nay, không lực lượng nào rải ra để giám sát hết được, đặc biệt chúng ta chưa có nền sản xuất tập trung. Một người dân trồng rau, nuôi gà, không ai ngăn cản được họ mang bán. Tuy nhiên, rất có thể bó rau đó vừa được phun thuốc hôm trước, con gà đó vừa tiêm cách đó một ngày…” – ông Lam lo ngại.

Để giải quyết thực trạng này, theo nhiều chuyên gia, nhà quản lý, vấn đề quan trọng nhất đặt ra trước hết vẫn là xây dựng được một nền sản xuất tốt, đây chính là cái gốc. Thêm nữa, ý thức của người sản xuất cũng dần phải được nâng lên, phù hợp với hội nhập và sự phát triển.

Theo ANTD