Lô đề – Thiên hình vạn trạng

Phỏng vấn một bác già đang ghi số đề góc đường Trần Hưng Đạo (Hà Nội), bác già trả lời thản nhiên: “Cờ bạc gì? Giải trí ấy mà”. Đúng thật, cụ chỉ đánh đề có 3.000 đồng, vừa đủ tiền uống một cốc trà đá. Đầu phố Hàng Da (Hà Nội), một thanh niên ghé cái SH vào quán nước: “Cho đầu nhỏ đít to 500 nghìn nhé!”. Cô gái ghi đề xòe tay: “Mười triệu”. Cậu thanh niên mở cốp xe, ném cọc tiền 100.000 đồng mới tinh vào tay cô gái rồi phóng đi để lại một câu: “Không cần ghi tích – kê nhé!”

Đến khoảng 19h30 tối, không còn những đứa trẻ chạy dọc phố rao ầm ĩ: kết quả đây. Tại những quán nước mọi người chăm chăm vào mấy cái điện thoại di động, bây giờ dịch vụ điện thoại tường thuật quay số mở thưởng bằng tin nhắn. Đâu đó có tiếng rú lên vì trúng số lô đề, lại có tiếng xuýt xoa: “Đã bảo mà”. Rồi có kết quả giải độc đắc. Đầu Hàng Chuối, một cậu rú lên: “Mày ngu chưa, nó chết lăn ra mà không đánh”. Thì ra hồi chiều trên đường Quốc lộ I, hai cậu chứng kiến một tai nạn giao thảm khốc, cậu lái xe máy mang số đuôi 54 tử vong tại chỗ.

Đến bây giờ, lô đề đã phổ biến, giống như tá lả, trở thành môn giải trí nguy hiểm toàn dân rồi. Theo đúng các tiêu chuẩn pháp luật, lô đề – trò chơi được thua bằng tiền, đánh theo kết quả xổ số kiến thiết là một hoạt động cờ bạc vi phạm pháp luật. Nhưng tại sao nó lại trở thành phổ biến, tại sao rất khó ngăn chặn nó? Bài viết này có mục đích phản ảnh hiện tượng tiêu cực này, mặt khác góp phần tìm hiểu nguyên nhân của sự phổ biến tệ nạn lô đề và đề xuất một số giải pháp ngăn chặn tệ nạn này phát triển.

Nhu cầu có thật

Đầu những năm 1990 khi tư vấn cho ông Nguyễn Văn Tá, lúc đó là Chủ tịch Hội đồng Xổ số kiến thiết phía Bắc làm luận văn thạc sĩ tài chính, tôi đã đề xuất ông chọn đề tài: Dùng xổ số kiến thiết với các biện pháp thị trường để hạn chế, tiến tới tiêu diệt tệ nạn lô đề. Sau đó ông Tá đã bảo vệ xuất sắc luận văn thạc sĩ với đề tài này. Những năm sau đó, xổ số kiến thiết phía Bắc đã triển khai một loạt loại hình xổ số mới như: xổ số điện tử, lô tô các loại, gần giống như các loại hình lô đề trên thị trường những năm 1990.

Có một vấn đề nảy sinh: Tại sao lại phải cạnh tranh? Tại sao không cấm tiệt đi? Nhiều người duy ý chí đã nói: Cứ bắt hết, phạt nặng vào là đâu sẽ vào đấy! Nhưng đi sát với lực lượng phòng chống tệ nạn xã hội, chúng tôi nhận thấy không đơn giản như vậy. Nhu cầu thử vận may rủi, nhu cầu giải trí được thua bằng tiền ở mức không gây ảnh hưởng đến đời sống thường nhật là có thật. Nó giống như thuốc lá, nó giống như rượu… phân biệt giữa thỏa mãn nhu cầu cá nhân và trở thành có hại đối với cơ thể là rất khó, và vì vậy cần các biện pháp thị trường hoặc các biện pháp tuyên truyền để hạn chế tác hại.

Cụ già chơi số đề mỗi ngày 3.000 đồng kể: “Ngày nào tôi cũng bỏ ra 3.000 đồng đánh ba con đề. Trúng một con là được 70.000 đồng lại để chơi tiếp. Tính ra thua được chẳng đáng là bao, tối về lại được so số, tính toán bàn luận, vui ra phết. Hội về hưu chúng tôi ít có niềm vui, đành lấy trò chơi này làm thú tiêu khiển.

Một đại gia địa ốc ngã ngựa vì số đề kể chuyện: “Lúc đang khó khăn về tài chính, có người bạn rủ đánh lô. Còn ít tiền mặt, tôi đánh luôn. Tối đó trúng lô được hơn trăm triệu. Chủ đề lại rất tử tế, thanh toán sòng phẳng. Họ lại hẹn cứ đánh đi, thanh toán sau cũng được. Mãi sau tôi mới biết họ nhắm vào cái nhà tôi đang ở. Tham gia lô đề, được được, thua thua, sáu tháng sau tôi nợ chủ đề gần 3 tỷ đồng. Thế là mất cái nhà. Cái trò vui tưởng là vô hại, cuối cùng lại có thể giết người. Nhưng ngẫm cho cùng đáng trách là trách mình thôi. Ngu thì chết, tham thì chết”.

Đầu ngõ nhà tôi có một quán nước, cứ chiều đến là gần như 100% các bà, các ông trong ngõ ra ngồi quán bàn luận về số đề và ghi đề. Mỗi người vài nghìn, người đánh nhiều thì vài chục nghìn. Ai cũng biết, ai cũng bàn, người được, người thua đến tối là tíu tít , khao nhau chén nước, bát chè. Nhưng lùi vào trong là một nhà chủ đề thật sự, cứ ngoài sáu giờ chiều là hai cái máy fax chạy hết công suất, ba điện thoại reo vang. Ở đó doanh thu đề đóm mỗi ngày gần tỷ bạc.

Có anh hôm trước đến đi xe tay ga, hôm sau đã đi “xe ôm”, có anh hôm trước đi ô tô xịn, hôm sau đã xuống đời xe máy. Rồi có anh mất biến, một đến không trở lại. Hỏi ra, bà chủ cười: “Đứt rồi, trốn nợ rồi”.

Như vậy, giữa cái nhu cầu thử vận may, nhu cầu giải trí và cờ bạc tan gia bại sản, ảnh hưởng đến an ninh trật tự có gì khác biệt?

Về mặt pháp luật, đánh đề 3.000 đồng và đánh đề 100 triệu đồng, bản chất như nhau, đều là hành vi vi phạm mà pháp luật không cho phép. Nhưng về mặt xã hội thì sự khác biệt là ghê gớm. Anh công an khu vực mỗi lần qua quán nước đều nhắc nhở: “Các ông các bà dẹp ngay đề đóm kẻo lại tan cửa nát nhà”. Nhưng nếu gặp người đánh đề 100 triệu chắc chắn sự việc không chỉ dừng lại nhắc nhở mà sẽ thành nhẽ khác.

Ngay sau khi thấy được nhu cầu giải trí có thật của một bộ phận nhân dân, Xổ số kiến thiết miền Bắc đã có nhiều loại hình mới như xổ số điện tử, lô tô 1 số, lô tô 2 số, đánh lô tô đuôi số độc đắc từ 1 số đuôi đến 4 số đuôi, lô tô điện tử 36 số, lô tô 1- 2 – 3… Thời kỳ đầu khi số đề chưa mở thêm các loại hình bao lô, có vẻ loại hình xổ số kiến thiết mới đã cạnh tranh được với số đề. Nhưng sau khi có bao lô, lô đề với tư cách là loại cờ bạc bất hợp pháp, không thuế, không đóng góp xã hội có những lợi thế thị trường mà xổ số kiến thiết không thể theo kịp và đến nay có thể nói doanh số của lô đề đã vượt doanh số xổ số hàng trăm lần.

Chỉ cần so sánh việc đánh cược vào số đuôi độc đắc của xổ số kiến thiết chúng ta sẽ thấy ngay cái mạnh yếu của xổ số kiến thiết và lô đề. Xổ số kiến thiết đánh lô tô hai số đuôi của độc đắc cũng được trả thưởng 70 lần số tiền đánh. Số đề cũng trả 70 lần, nhưng mỗi vé số mất 5.000 đồng, trong khi đó đánh đề mất có 4.000 đồng, đánh nhiều có khi còn có 3.800 đồng. Buổi tối nếu trúng chủ đề trả tiền ngay, còn nếu trúng xổ số phải ra phòng trả thưởng trình giấy tờ cá nhân và kê đủ thứ mới được nhận tiền. Trúng lớn có khi phải nộp thuế thu nhập. Mua vé xổ số phải ra quầy, trả tiền ngay, đánh đề có khi chỉ phải gọi điện, được thua mai thanh toán… Các loại hình lô tô khác cũng tương tự như vậy. Rõ ràng những lợi thế tài chính và dịch vụ đã làm số đề có ưu thế hơn hẳn xổ số kiến thiết. Có thể mọi sự so sánh đều khập khiễng nhưng khi làm quen với các chủ đề lớn chúng tôi hoàn toàn ngạc nhiên với sự biến hóa vô cùng trong cách chơi số đề hiện nay. Có thể nói là sửng sốt.

Số đề – Thiên hình vạn trạng

Lúc 18h55 tại nhà một chủ đề lớn trong một ngõ nhỏ của phố cổ, với vai trò của người trực máy fax, tôi nhận được một tờ fax như sau:

“Xiên hai: 57 – đuôi lẻ trừ 57 – 49 cặp x 140.000 đồng.
63 – đuôi lẻ trừ 63 – 49 cặp x 140.000 đồng
48 – đuôi từ 50 – 49 – 50 cặp x 140.000 đồng
91 – đuôi từ 00 – 49 – 50 cặp x 140.000 đồng.”

Hỡi toàn dân (trừ các con dân chuyên nghiệp làng đề đóm) đố ai có thể giải mã được cái lối đánh lô đề này. Nhưng đi sâu vào tôi còn thấy nhiều điều kỳ lạ hơn và kinh khủng hơn. Không ngạc nhiên chút nào với những hình thức này số đề có thể thu hút được một doanh thu lớn như vậy. Cái điểm mà tôi tham gia này, mỗi buổi chiều tối doanh thu ra vào cỡ 1 tỷ 500 triệu đồng. Mà thành phố Hà Nội theo mấy anh chủ đề có hàng trăm chủ đề lớn như vậy, thậm chí còn lớn hơn. Rồi còn các chủ ở các tỉnh thành khác cũng liên doanh liên minh với họ. Doanh số hàng trăm tỷ mỗi ngày riêng cho phía Bắc là việc bình thường. Tất cả đều xoay quanh số đuôi giải độc đắc và 26 số đuôi của các giải từ giải nhất đến giải bảy. Chúng ta thử điểm qua một vài cách chơi.

Với giải độc đắc, hiện nay xổ số kiến thiết có lô tô 4 số từ số đơn vị đến số nghìn. Nhưng giải thưởng của xổ số kiến thiết không theo kịp được số đề. Nếu đánh đề 2 số đuôi, người chơi bỏ 8.000 đồng nếu trúng ăn được 700.000 đồng, nếu bỏ 10.000 đồng được ăn 900.000 đồng.

Nếu đánh đề 3 số đuôi bỏ 10.000 đồng được ăn 6.000.000 đồng. Đánh đề theo xổ số kiến thiết thì chỉ có một cách là mua vé. Còn đánh đề bên ngoài thì cực kỳ phong phú. Anh đánh đề trúng ăn 70 lần đã đành, lại có thể đánh đề trượt, nếu chẳng may số đánh ra số đuôi độc đắc anh phải chung đủ 70 triệu còn nếu không ra, anh chỉ được có 700.000 đồng. Anh có thể đánh đề theo nhóm căn cứ theo hai số đuôi giải độc đắc xổ số kiến thiết: tổng hai số đuôi 10 con, đầu cao đít cao, đầu thấp đít cao, đầu cao đít thấp, đầu thấp đít thấp (từ 5 đến 9 là cao, từ 0 đến 4 là thấp) mỗi lô 25 con, đề 2 – 7 nghĩa là đầu từ 2 đến 7, đuôi từ 2 – 7 nhóm 36 con, hoặc chỉ đánh đầu, hoặc đánh đuôi mỗi nhóm 10 con. Tiền đánh cũng phong phú: đề thường bỏ 80 ăn 700, đề ăn thẳng bỏ 100 ăn 900. Nếu anh đánh nhiều có thể chủ thu ít đi một chút. Chính vì có thể đánh theo nhóm cho nên nhiều người đánh đề chuyên nghiệp thường đánh nhiều nhưng thua ít. Doanh số đề ở điểm tôi thường đến mỗi ngày cỡ 400 triệu nhưng được thua chỉ cỡ 100 triệu là cùng.

Nhưng các loại hình đánh đề chỉ là bức tranh đơn màu, còn đánh lô mới gọi là tranh màu, thậm chí là siêu thực. Kể cả số đuôi giải độc đắc, xố số kiến thiết miền Bắc có 27 số đuôi đến giải bảy. Các cách đánh xung quanh 27 số đuôi này cực kỳ, cực kỳ phong phú.

Đơn giản nhất là đánh lô. Anh bỏ tiền chọn một số đuôi và nếu trong 27 số đuôi có 1 số là anh trúng. Bỏ 22,5 nghìn, ăn 80 nghìn, thậm chí trong 27 số đuôi ở các giải trùng nhau 2, 3… lần thì số tiền ăn được cũng nhân lên từng ấy lần. Đây là trò chơi dễ trúng nhất trong các loại hình lô đề bởi xác suất trúng thưởng lên đến 27%, những cũng là trò chơi diệt người nhất. Người chơi bình thường có xu hướng nuôi một con số, hôm nay chưa ra, ngày mai đánh gấp lên (gấp thếp) cho đến khi ra. Nhưng ngay thống kê của xổ số kiến thiết trong ketqua.net, có những con số lâu ra (gọi là lô khan) kỷ lục đến 37 ngày mới ra, các con bạc đánh đến ngày thứ 10 là kiệt sức, hết tiền, lúc đó số mới ra. Cứ thua thua, được được đến lúc gặp con lô khan là đi… ra đê. Ấy mới có câu: “đánh đề ra đê mà ở”.

Nhưng bây giờ đánh lô cũng rất kỹ thuật. Dân lô đề gọi là đánh quây, nghĩa là đánh theo cặp, đánh theo nhóm, mỗi người đánh khoảng 6 con số, thua được trừ nhau cũng chỉ chút ít. Nhưng nếu gặp vận đen thì đừng nói 6 mà có khi đến 60 con mà vẫn trượt như thường. Người viết bài đã chứng kiến một con bạc, thua nhiều quá đánh giải đen một lần, ghi 70 con lô trong 100 con, vậy mà chuyện thật như cổ tích… vẫn trượt, không trúng nổi một con nào. Thế mới biết đã lâm vào cờ bạc, hiểm nguy không kể được. Theo thăm dò của 20 người thua lô đề nhiều thì cả 20 người đều thua vì loại hình lô đơn giản này. Có đại gia thua đến hàng triệu đô la Mỹ cho 27 số đuôi của trò đánh lô.

Hiện nay đánh lô với 27 số đuôi còn sinh ra các loại hình lô khác nhau. Trước tiên là lô xiên hai: đánh một cặp hai số, lô ra hai số bỏ 60 nghìn ăn được 1 triệu đồng. Tôi đã từng nhận một bản fax có người đánh thường xuyên mỗi ngày 100 cặp lô xiên hai này, mỗi cặp 300 nghìn đồng. Nếu thua cả sẽ mất 18 triệu, được cả sẽ được 300 triệu. Nhưng suốt một tuần tôi chỉ thấy người này được 2 lần có cặp trúng, còn toàn thua, tổng kết cả tuần anh ta thua trên 50 triệu. Cái bản fax mà tôi nới tới bên trên là có người đánh một ngày 198 cặp xiên đôi mất 17 triệu đồng. Hôm đó anh ta được 12 cặp thu về 16.800.000 đồng bù cho chủ 200.000 đồng. Nhưng cũng có ngày anh ta trượt hết. Trong xiên đôi này lại có một kiểu chơi là xiên nháy, nghĩa là không cần trúng cả hai con, đánh một con mà về hai lần cũng ăn nhưng bỏ ra nhiều hơn, bỏ 140 nghìn ăn 1 triệu đồng một cặp xiên nháy.

Ngoài xiên hai còn có xiên ba. Lô xiên ba có hai loai: xiên thường và xiên bộ. Xiên thường đánh ba con, trúng cả ba được ăn, bỏ 600 nghìn, trúng ăn 70 triệu. Xiên bộ, bỏ 1 triệu 200 nghìn trúng 2 con ăn 10 triệu, trúng 3 con ăn 70 triệu. Tôi đã chứng kiến có người đánh một ngày 20 bộ xiên ba, từ 10 triệu đến 30 triệu một bộ. Đây là người theo lời kể của chủ đề bạn tôi là đã từng ăn một lần 2,2 tỷ đồng. Tuy nhiên cả tuần, tôi trực nhận fax, anh ta thua tới trên 800 triệu đồng. Nghe nói anh ta là con một vị tổng giám đốc tên tuổi trong lĩnh vực xây dựng, bất động sản. Nếu đúng có đứa con như vậy có lẽ ông bố này cũng sẽ ngắc ngoải trên thương trường vì đem tiền trả nợ cho con.

Hết xiên ba, còn có xiên bốn. Nghĩa là đánh một cặp bốn con. Trúng cả 4 thì được ăn bỏ 2,2 triệu ăn 320 triệu đồng. Ngoài xiên thường, xiên bốn cũng có xiên bộ, bỏ 6,6 triệu trúng 2 con được ăn 10 triệu, trúng 3 con được ăn 70 triệu, trúng 4 con được ăn 320 triệu đồng.

Chính vì rất nhiều loại hình như vậy nên bây giờ người đánh lô đề chuyên nghiệp cũng đánh rất nhiều loại hình, để loại này đỡ cho loại kia. Doanh số tuy lớn nhưng thật sự thanh toán thì không nhiều. Đây là một trong những chiêu bài của các chủ đề và những người ghi đề. Hoa hồng của những người ghi đề ăn theo doanh số chứ không ăn theo tiền thắng. Vì vậy càng có doanh số lớn, số tiền hoa hồng càng lớn, hệ thống càng phát triển.

Đây cũng chính là sự khác biệt quan trọng giữa số đề và xổ số kiến thiết. Trong khi xổ số kiến thiết bỏ tiền in 100% vé để bán khoảng trên 20%, bỏ tiền đầu tư hệ thống, dự trữ trả thưởng… thì số đề tự nó nuôi nó. Không cần đầu tư mà vẫn hưởng hoa hồng cực cao do doanh số lớn.

Thật sự, sau khi đã tìm hiểu các loại hình lô đề chúng ta đã có thể hiểu được tại sao nó lại chinh phục được đông đảo người chơi và một phần dân chúng đã coi đó là một loại hình giải trí. Nó giống như lời rao: dễ chơi, dễ trúng thưởng của chính ngành xổ số kiến thiết. Không kể nó còn có hệ thống dịch vụ khách hàng mà không có ngành hàng nào có thể theo kịp, kể cả ngân hàng. Anh chàng trúng 2,2 tỷ đã mất thêm hàng chục tỷ, bởi vì khi anh ta trúng, biết kết quả lúc 19h20 phút thì mới 20h anh ta đã được nhận 2,2 tỷ đồng tiền mặt ngay tại nhà. Trong khi đó, nếu trúng thưởng xổ số kiến thiết phải hàng tuần đến nửa tháng may ra người trúng mới được nhận tiền. Nói vậy để hiểu tại sao trên thương trường xổ số kiến thiết không thể cạnh tranh cùng với số đề.

Vài ý kiến về giải pháp

Trước tiên, chúng ta phải thừa nhận nhu cầu giải trí có thật của một số không nhỏ về nhu cầu giải trí thua được bằng tiền. Một dạng vui chơi có thưởng hay nói đúng hơn là nhu cầu cờ bạc nhỏ, cờ bạc vặt. Có vậy mới có thể có những giải pháp đưa số đề vào vòng quản lý. Để số đề hoạt động tự do hiện nay có mấy tác hại với xã hội có thể nhìn thấy. Thứ nhất không khống chế được quy mô chơi, để một trò giải trí biến thành cờ bạc lớn có thể gây tác hại với mỗi gia đình và xã hội. Hàng nghìn gia đình đã tan gia bại sản, vợ chồng ly tán, đẩy nhiều trẻ nhỏ vào chốn đau thương vì thua đề. Báo chí đã nói tới rất nhiều. Vụ tự tử cả gia đình tại Phú Yên ngày 1-10-2011 là một lời cảnh báo.

Hàng chục vụ vỡ nợ trong nửa cuối năm 2011 có không ít vụ dính dáng tới lô đề cờ bạc. Thứ hai trong xã hội đang tồn tại một ngành kinh doanh có số hàng chục nghìn tỷ đồng mà không chịu bất cứ một đồng thuế nào, không chịu một trách nhiệm xã hội nào là một điều không thể chấp nhận được. Thứ ba một hoạt động được pháp luật quy định là một hành vi phạm pháp lại diễn ra công khai, phổ biến là một sự coi thường pháp luật, thách thức kỷ cương phép nước.

Với tất cả những tiền đề trên, theo chúng tôi cần đầu tư cho ngành xổ số kiến thiết trở thành một ngành kinh doanh giải trí, vui chơi có thưởng. Cho phép các đơn vị kinh doanh tư nhân tham gia lĩnh vực này để có sự cạnh tranh, tạo ra các sản phẩm giải trí chất lượng cao phù hợp với mọi đối tượng có nhu cầu. Cạnh tranh sẽ tạo ra dịch vụ chăm sóc khách hàng tốt nhất, đóng góp xã hội lớn nhất. Mức thuế sẽ tùy thuộc vào hiệu quả kinh doanh có kiểm toán và quản lý chặt chẽ. Mức thuế này cũng sẽ đánh vào người trúng thưởng. Mặt khác với những cá nhân kinh doanh trái phép trong lĩnh vực này cũng phải có những chế tài nghiêm khắc. Như vậy các công ty xổ số kiến thiết hiện nay sẽ thoát khỏi hình thức công ích, mà đóng góp trực tiếp vào ngân sách dưới dạng đóng thuế và tự đầu tư sinh lời như một đơn vị kinh doanh. Vai trò của các Công ty xổ số kiến thiết sẽ là vai trò định hướng, xác lập sự quản lý nhà nước trong lĩnh vực này.

Đáp ứng nhu cầu của xã hội và phát triển thị trường có định hướng, nâng cao chất lượng sản phẩm giải trí, nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc khách hàng cùng với những chế tài nghiêm khắc cho các hoạt động trốn thuế, gây hại cho xã hội là con đường khả dĩ có thể hạn chế đi đến tiêu diệt tệ nạn số đề.

Theo ANTD