Liệu Thổ Nhĩ Kỳ có thể tiêu diệt được IS?

Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây đã quyết định rút quân khỏi chiến trường Syria.

Việc các lực lượng Mỹ rút quân khỏi quốc gia Trung Đông này sẽ giúp Thổ Nhĩ Kỳ tự do hơn trong việc tấn công các lực lượng người Kurd được Washington hậu thuẫn trong cuộc chiến chống lại những phiến quân thánh chiến Hồi giáo. Tuy nhiên, các chuyên gia phân tích nghi ngờ khả năng của Ankara trong việc tiêu diệt nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.

Mục tiêu của Thổ Nhĩ Kỳ là YPG

Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ nói rằng Tổng thống nước này Recep Tayyip Erdogan đang thận trọng cân nhắc quyết định của người đồng cấp Mỹ Donald Trump trong việc rút toàn bộ 2.000 lính Mỹ khỏi Syria. Quyết định gây sốc của ông Trump được đưa ra sau khi Tổng thống Erdogan thuyết phục Tổng thống Mỹ rằng Thổ Nhĩ Kỳ có thể xóa sổ những hang ổ cuối cùng của IS sau khi tổ chức khủng bố này phải hứng chịu hàng loạt thất bại liên tiếp. Ngày 25-12, Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu cũng mạnh miệng khẳng định rằng Ankara “có sức mạnh để tự mình vô hiệu hóa (IS).”

Tuy nhiên, mục tiêu chính của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ tại Syria trên thực tế không phải IS mà lại là Lực lượng Dân quân người Kurd (YPG). Đây là lực lượng được Mỹ huấn luyện để trở thành mũi nhọn đi đầu trong cuộc chiến chống IS. Thổ Nhĩ Kỳ kịch liệt phản đối một thực thể của người Kurd tại vùng biên giới giữa nước này với Syria, do lo ngại một lực lượng như vậy sẽ làm gia tăng tham vọng ly khai của cộng đồng người Kurd thiểu số bên trong lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ. Ankara cũng tuyên bố rằng YPG là một tổ chức “khủng bố” người Syria có quan hệ với Đảng Lao động người Kurd (PKK), vốn bị cả Ankara và các đồng minh phương Tây của Thổ Nhĩ Kỳ liệt vào danh sách những tổ chức khủng bố.

Ngày 23-12, sau một cuộc điện đàm với ông Erdogan, Tổng thống Trump nói rằng ông tin người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ có thể “tiêu diệt” IS – lực lượng mà nhà lãnh đạo Mỹ cho rằng hiện nay “cơ bản đã bị đánh bại.”

Thổ Nhĩ Kỳ đã nhiều lần kêu gọi Mỹ ngừng huấn luyện và cung cấp vũ khí cho YPG trong cuộc chiến chống lại IS, khẳng định rằng các lực lượng quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ hoạt động hiệu quả hơn trong việc loại bỏ mối đe dọa đến từ IS.

Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ bên trong lãnh thổ Syria. Ảnh tư liệu

IS ở quá xa Thổ Nhĩ Kỳ

Tuy nhiên, ông Nicholas Heras, một chuyên gia phân tích làm việc tại Trung tâm an ninh Mỹ mới, nhận định Tổng thống Erdogan là nạn nhân của chính mình khi thành công trong việc thuyết phục người đồng cấp Mỹ rằng Thổ Nhĩ Kỳ đã hoàn toàn sẵn sàng tiếp quản sứ mệnh chống IS ở Syria. Chuyên gia này nhấn mạnh, “Thổ Nhĩ Kỳ hiện không có trong tay một lực lượng nổi dậy người Syria nào đủ lớn, đủ kinh nghiệm và đủ tính pháp lý để nắm giữ miền Đông Syria, và sẽ phải mất nhiều tháng, kể cả với sự hỗ trợ của Mỹ, để Thổ Nhĩ Kỳ xây dựng được một lực lượng như vậy.”

Những hang ổ cuối cùng của IS trên thực tế nằm ở miền Đông và miền Trung của Syria, cách xa hàng trăm km các khu vực phía Bắc của Syria – nơi quân đội của Thổ Nhĩ Kỳ đã quen thuộc và là nơi họ từng tiến hành hai chiến dịch tấn công hồi năm 2016 và 2018. Ông Fabrice Balanche, một chuyên gia về Syria, nêu rõ: “IS ở gần Boukamal, cách Thổ Nhĩ Kỳ hơn 400 km (250 dặm), và Thổ Nhĩ Kỳ không thể đi xa tới vậy. Quân đội Syria và lực lượng dân quân người Shiite của Iraq sẽ phải giải quyết điều đó sau khi Mỹ rút quân”

Chuyên gia này nhấn mạnh thêm: “Thổ Nhĩ Kỳ thậm chí không thể loại bỏ được Hayat Tahrir Al-Sham (HTS), chi nhánh của mạng lưới khủng bố quốc tế al-Qaeda ở Syria, tại Idlib – nơi giáp với biên giới của Thổ Nhĩ Kỳ. Tôi không biết nước này làm thế nào để loại bỏ được IS với sự giúp đỡ của các dân quân Arab.” Idlib là thành trì cuối cùng của HTS tại miền Bắc Syria. Theo ông Balanche, Thổ Nhĩ Kỳ ít nhất có thể “ngăn ngừa” sự trỗi dậy của IS bằng cách đóng cửa biên giới của nước này với Syria và thực hiện các chiến dịch có mục tiêu, giống như tại khu vực al-Bab ở miền Bắc Syria năm 2016.

Từ tháng 8-2016 đến tháng 3-2017, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã hỗ trợ lực lượng nổi dậy đối lập người Syria giành được các vùng lãnh thổ ở miền Bắc Syria từ tay IS. Mặc dù vậy, ông Sinan Ulgen – Chủ tịch Trung tâm nghiên cứu kinh tế và chính sách đối ngoại ở Istanbul, đánh giá rằng khoảng cách giữa các căn cứ cuối cùng của IS và biên giới Thổ Nhĩ Kỳ là “một vấn đề thực sự” đối với khâu hậu cầu của Ankara. Chuyên gia người Thổ Nhĩ Kỳ nói thêm, “hiện chưa rõ Thổ Nhĩ Kỳ sẽ bố trí một chiến dịch quân sự như thế nào với khoảng cách xa đến như vậy.”

Trong khi đó, bà Lina Khatib – GĐ Chương trình Trung Đông và Bắc Phi thuộc Viện nghiên cứu Chatham House ở London, mỉa mai rằng Tổng thống Erdogan đã đảm bảo với Tổng thống Trump rằng Thổ Nhĩ Kỳ có khả năng tiêu diệt IS mà không cần vạch ra “một kế hoạch.” Bà Khatib cho rằng mục tiêu thực sự của Thổ Nhĩ Kỳ là “tận dụng cơ hội Mỹ rút quân để đàn áp YPG.” Bà nhấn mạnh thêm rằng việc tiêu diệt IS chỉ có thể thành công khi có một chiến lược tổng thể, điều mà thậm chí liên minh quốc tế chống IS hiện nay còn chưa có.

Hầu hết các chuyên gia đều cho rằng do mục tiêu thực sự của Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria là YPG chứ không phải IS, nên không nên hi vọng nhiều vào khả năng quân đội Thổ Nhĩ Kỳ sẽ có thể tiêu diệt được tổ chức khủng bố này, bởi đây là điều khá viển vông với Ankara, do nhiều quốc gia đã mất nhiều năm mà cũng chưa thể thực hiện được.

Hồng Phúc

Theo phapluatxahoi