Lịch sử nhiều thăng trầm của hãng xe UAZ

UAZ là hãng xe nổi tiếng của nước Nga và được biết đến như là “cha đẻ” của xe off-road huyền thoại UAZ-469.

Đi từ một nhánh của ZiS

Lịch sử UAZ thời kỳ đầu gắn liền với cái tên ZiS. Năm 1941, trước các cuộc tấn công dữ dội từ quân phát xít Đức, với những cánh quân áp sát Matxcơva, chính quyền Xô Viết quyết định di chuyển nhiều cơ sở công nghiệp quan trọng tới vùng Viễn Đông.

Trong đó, nhà máy sản xuất ô tô ZiS được điều động về Ulyanovsk. Nơi đây được cho là có cơ sở hạ tầng vững chắc, đội ngũ công nhân lành nghề và nằm ngoài tầm với của quân Đức. Nhà máy ô tô Ulyanovsk – tiền thân của UAZ – đã ra đời như thế.

Năm 1942, nhà máy được chính thức coi là công ty con thứ 4 của ZiS, với tên gọi UASZiS (Ulyanovsky Avtomobilny Zavod imeni Stalina). Nhiệm vụ chính của UASZiS là sản xuất xe tải 3 tấn ZiS-5 dưới cái tên UASZiS-5.

Xe tải hạng nhẹ ZiS-5 – sản phẩm đầu tay của UAZ.

Mùa hè năm 1943, Hồng quân Liên Xô đã đẩy lùi hoàn toàn quân phát xít, thủ đô Matxcơva được giữ vững. Thay vì di chuyển nhà máy trở lại thủ đô, ban lãnh đạo Xô Viết quyết định giữ lại nhà máy Ulyanovsky và xây lại cơ sở đã phá hủy ở thủ đô dành cho ZiS. Tất nhiên, Ulyanovsky vẫn thuộc quyền điều hành của ZiS.

Từ cuối năm 1944, việc sản xuất ZiS-5 được giao lại cho nhà máy ô tô Ural ở Miass. UASZiS chuyển sang sản xuất dòng xe tải GAZ-AA. Loại xe này do Liên Xô mua giấy phép sản xuất từ loại Ford AA của hãng Ford nước Mỹ.

Năm 1947, UASZiS thay đổi tên công ty một lần nữa, thành Ulyanovsky Avtomobilny Zavod (UAZ). Thương hiệu UAZ chính thức có từ thời điểm này và tồn tại tới ngày nay. Năm 1947 cũng đánh dấu sự kiện quan trọng với UAZ. Hãng đã sản xuất chiếc xe đầu tiên mang tên mình là UAZ-AA. Thực chất, đây chỉ là sự đổi tên từ GAZ-AA.

Những năm đầu sau khi có tên mới, UAZ vẫn chưa có danh tiếng gì. Năm 1950, hãng giới thiệu loại xe tải UAZ-300 dùng động cơ từ GAZ M20 Pobeda cùng hộp số 4 cấp, nhưng loại xe này không bao giờ được sản xuất.

Không mấy thành công với những sản phẩm mang tên mình, năm 1955, UAZ chuyển sang sản xuất GAZ-69, GAZ-69A. Đây là sản phẩm mang cái tên khác, nhưng lại đem lại thành công cho nhà máy UAZ. Năm 1956, GAZ-69 được đưa ra thị trường thế giới. Tới năm 1959, nó đã xuất hiện ở 22 quốc gia. Công việc sản xuất GAZ-69 kéo dài tới tận năm 1972 mới kết thúc.

Xe Jeep Liên Xô GAZ-69.

Chừng ấy thời gian có lẽ UAZ cũng đã tích lũy đủ kinh nghiệm để tiếp tục độc lập thiết kế xe. Năm 1958, UAZ đưa ra dòng xe mới, và đó cũng chính là bước đầu tiên mở ra thời kỳ hoàng kim của UAZ.

Thời kỳ hoàng kim

Năm 1958, UAZ cho ra mắt dòng xe tải nhỏ và xe van UAZ-450. Tiếp đến, năm 1965, UAZ mở rộng dòng xe với mẫu UAZ-452A và UAZ-452D.

Những chiếc UAZ-450/452 đã được sử dụng rộng rãi cho nhiều cơ quan chính phủ, quân đội, cảnh sát Liên Xô. Loại xe này xuất khẩu rộng rãi ra nước ngoài, phổ biến ở các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu.

Nhưng UAZ-450/452 vẫn chỉ là bước đệm đưa UAZ bước vào những ngày tháng tuyệt đẹp nhất của mình với dòng xe UAZ-469.

Một chiếc UAZ-452 dùng cho cảnh sát Liên Xô.

Năm 1973, UAZ lần đầu tiên giới thiệu xe off-road UAZ-469 dùng để thay thế GAZ-69. Chiếc xe được thiết kế với động cơ UMZ-452MI 74 mã lực, hộp số tay 4 cấp, dẫn động bốn bánh. Chiếc xe được đánh giá là có khả năng hoạt động trên mọi địa hình, dễ dàng sửa chữa và có độ tin cậy cao.

Năm 1974, UAZ-469 được thử nghiệm khả năng vượt địa hình ở ngọn núi ELBRUS cao 4.000m so với mặt nước biển trong 25 phút. Kỷ lục này mãi tới cuối những năm 1990 mới bị phá bởi dòng xe Land Rover Defender của Anh.

Kể từ khi bắt đầu sản xuất năm 1973 tới tận ngày nay, đã có khoảng 2 triệu chiếc UAZ-469 được xuất xưởng, có mặt ở khoảng 70 nước trên thế giới.

UAZ-469 ban đầu chủ yếu phục vụ nhu cầu cho lực lượng quân đội và cảnh sát. Dù trong thiết kế ban đầu, nó hoàn toàn đáp ứng thị trường dân sự mà không cần sửa đổi nhiều, nhưng cũng phải tới cuối những năm 1980, biến thể thương mại UAZ-469B do nhà máy Lutzk sản xuất mới được đưa ra thị trường dân sự.

Chiếc xe đem lại thành công vang dội cho UAZ – UAZ-469.

Ngày nay, những chiếc UAZ-469B không còn được sử dụng do không đảm bảo tiêu chuẩn khí thải mới. Nhưng thay vào đó, người ta đưa ra phiên bản khác dựa trên 469B là UAZ Hunter.

Khủng hoảng

Sau khi Liên bang Xô Viết sụp đổ năm 1991, nền kinh tế thị trường mở ra với sự cạnh tranh khốc liệt. UAZ cùng nhiều dòng xe khác của Liên Xô bắt đầu bước vào thời kỳ khó khăn. Người dân nước Nga giờ đây tháo bỏ rào cản, được phép tiếp cận với dòng xe tới từ phương Tây.

Những chiếc UAZ-469 tuy có độ tin cậy cao nhưng kém tiện nghi rõ ràng nằm ở thế yếu, khi nhu cầu người dân không chỉ cần một chiếc xe biết chạy mà còn cần một chiếc xe đẹp. Trong những năm 1990, UAZ tiếp tục sản xuất phiên bản cải tiến UAZ-469 và UAZ Hunter, nhưng doanh số bán hàng không còn cao như thời Xô Viết.

Một vấn đề nữa, do năng lực quản lý yếu kém nên UAZ đã sản xuất ra sản phẩm kém chất lượng, vì thế mà uy tín cũng bị ảnh hưởng ít nhiều.

Điều gì đến đã phải đến. Năm 2004, ban lãnh đạo UAZ đã chấp nhận bán mình cho Tổ hợp tài chính Severstal (Sollers OJSC). Thật may là cái tên UAZ không mất đi và tiếp tục cho ra một số sản phẩm khác.

UAZ Patriot.

Năm 2005, UAZ ra mới mẫu SUV Patriot mới. Khác với những mẫu xe trước đây, Patriot được sử dụng rộng rãi linh kiện của hãng thứ ba. Ví dụ, UAZ đã sử dụng hộp số từ một nhà cung cấp Hàn Quốc. Chiếc xe vẫn giữ nét truyền thống của mình, tải trọng lớn, khả năng off-road tốt và nhất là giá cả phải chăng (15.000 USD/chiếc).

Tuy không thể thành công được như huyền thoại UAZ-469, nhưng Patriot ít nhiều cũng đã vực dậy được UAZ. Patriot được đánh giá là có doanh thu bán rất tốt tại Nga và một vài nước trên thế giới.

Dẫu sao, có một thực tế không thể chối cãi, khi nhắc đến tên UAZ thì người ta sẽ nhớ ngay tới UAZ-469. Nhiều khi chiếc xe này cũng được gọi một cách đơn giản nhất là “UAZ” mà không cần nhớ tới cụm số 469.

Phải chăng chính sự thành công quá lớn, dấu ấn quá đậm của UAZ-469 đã làm cho những chiếc xe sau này của UAZ thất bại vì không thể vượt qua cái bóng của “huyền thoại” 469.

Theo Autodaily