Lệnh trừng phạt của Mỹ đẩy Iran vào ‘vòng tay’ Huawei

Người khổng lồ công nghệ cao Trung Quốc Huawei rõ ràng đang tận dụng tốt thỏa thuận đối tác chiến lược 25 năm giữa Bắc Kinh và Tehran để giành được vị thế độc quyền trong phát triển hệ thống 5G của nước Cộng hòa Hồi giáo này, thay thế đối thủ từ Thụy Điển, Ericssons.

Trụ sở Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Huawei tại thành phố Đông Quản, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. Ảnh: AP

Trong khi các nước phát triển, trong đó có Mỹ, Anh, Đức, Australia và Canada, đã khởi động một phần dịch vụ di động 5G, thì một cuộc đua vẫn đang diễn ra mạnh mẽ ở các nước đang phát triển, đặc biệt là tại Trung Đông và Bắc Phi.

Iran không phải là ngoại lệ trong cuộc đua khu vực đó, và họ đã thúc đẩy các kế hoạch 5G bất chấp lệnh trừng phạt của Mỹ. Thậm chí Iran còn là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới đã thực hiện thử nghiệm mạng 5G.

Vào tháng 9/2017, nhà điều hành di động lớn thứ hai của nước này, MTN-Irancell và Ericsson đã cùng thực hiện một thử nghiệm kết nối 5G thành công tại Tehran, mặc dù điều đó không mang đến đảm bảo nào cho đất nước vì các cuộc thử nghiệm ban đầu không dẫn đến một mạng lưới 5G hoạt động hoàn chỉnh.

“Tuần trăng mật” kết thúc

Cái bắt tay Irancell – Ericsson đã được thực hiện sau sự kiện dỡ bỏ các lệnh trừng phạt quốc tế chống Iran nhờ Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA) năm 2015 – một thỏa thuận lịch sử ký giữa Tehran và các cường quốc phương Tây.

Tuy nhiên “tuần trăng mật” đã kết thúc khi Ericsson – tên tuổi lớn của Thụy Điển trong ngành viễn thông, buộc phải rời Iran sau khi Tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi JCPOA vào tháng 5/2018, tái áp đặt các lệnh trừng phạt chống Iran và c ảnh báo châu Âu về bất cứ sự hợp tác nào với nước này.

Trong báo cáo thường niên 2018 gửi lên Ủy ban Giao dịch Chứng khoán Mỹ, tập đoàn viễn thông Thụy Điển khẳng định rằng “kể từ khi Mỹ rút khỏi JCPOA, Ericsson đang thu nhỏ hoạt động và tổ chức tại Iran một cách đáng kể”. Họ cũng cho biết sẽ tiếp tục “cung cấp cho hai nhà mạng di động chính MCCI and MTN Irancell những trợ giúp quan trọng với hệ thống nhằm đưa vào hoạt động và hoàn tất những cam kết với hai nhà mạng này từ trước ngày 8/5/2018″.

Huawei nhanh chóng mở rộng ảnh hưởng tại Iran sau khi Ericsson giảm hoạt động. Ảnh: Getty Images

Với cùng cam kết như vậy, Ericsson tiếp tục bán cho hai công ty của Iran các sản phẩm và dịch vụ liên quan đến cơ sở hạ tầng viễn thông trong năm 2019. Tuy nhiên, báo cáo chỉ ra rằng, thu nhập từ hoạt động của Ericsson, như doanh số bán hàng đã giảm rất mạnh từ 820 triệu krona Thụy Điển (93,4 triệu USD) vào năm 2018 xuống còn 95 krona (10,8 triệu USD) năm 2019, một bằng chứng cho thấy giai đoạn “tầng trăng mật” đã kết thúc.

Peter Olofsson, một quan chức viễn thông cấp cao tại Ericsson, cho biết, “các cam kết hiện tại của công ty với khách hàng tại Iran hiện rất thấp”. Ông Olofsson lưu ý rằng các lệnh trừng phạt nhằm vào Iran không bao gồm lĩnh vực viễn thông, tuy nhiên, công ty đã giảm hoạt động chủ yếu do lệnh trừng phạt nhằm vào các giao dịch tiền tệ và ngân hàng.

Ericsson rút, Huawei vào

Việc Ericsson rút khỏi Iran đường như đã mở lối cho đối thủ Huawei từ Trung Quốc chiếm lĩnh thị trường này. Iran hiện vẫn chưa chính thức xác nhận mua thiết bị 5G từ công ty Trung Quốc nhưng gần như chắc chắn nhà cung cấp thiết bị viễn thông lớn nhất thế giới đã đưa Iran vào danh sách khách hàng quan trọng của mình.

Vào cuối tháng 7 vừa qua, trong một buổi lễ ra mắt tại trụ sở ở Tehran, CEO của Irancell thông báo công ty mua các thiết bị 5G từ nhiều nhà cung cấp khác nhau trên khắp thế giới. Vị quan chức không đưa ra cái tên nào, nhưng cũng không bác bỏ việc công ty đang hợp tác với Huawei khi được phóng viên hỏi về lo ngại an ninh xung quanh việc sử dụng thiết bị của Huawei.

Chính phủ Mỹ cho rằng thiết bị 5G của Huawei là một rủi ro an ninh, vì có thể bị lợi dụng làm công cụ do thám. Do những lo ngại về an ninh và ảnh hưởng có thể từ mối quan hệ với Washington, chính phủ Anh cũng đã gạt Huawei khỏi hệ thống 5G của nước này vào tháng 7. Nhiều người Đức cũng đang phản đối sự tham gia của Huawei trong các hệ thống viễn thông quốc gia. Tuy nhiên, Thủ tướng Merkel đã phản đối một lệnh cấm hoàn toàn với Huawei.

Trong khi Mỹ và Anh lo ngại về việc sử dụng thiết bị Huawei, thì người Iran cũng không khỏi lo lắng. Trên các diễn đàn mạng, nhiều người bày tỏ lo ngại về ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc tại nước này, đặc biệt là sau thỏa thuận đối tác chiến lược 25 năm giữa hai nước. Ngay khi thỏa thuận này được ký giữa hai nước, Bắc Kinh sẽ đầu tư tổng cộng 400 tỉ USD vào các lĩnh vực ngân hàng, giao thông và phát triển tại Iran.

Viễn thông là một trong những thành tố chính của thỏa thuận chiến lược nói trên. Văn bản dài 18 trang bằng tiếng Ba Tư bị rò rỉ cho biết, Tehran và Bắc Kinh dự kiến sẽ tiến hành nhiều “dự án hợp tác chung về phát triển và củng cố hạ tầng viễn thông, thông tin”, bao gồm cả “phát triển mạng 5G”. Một thỏa thuận với Huawei về thiết lập mạng 5G toàn quốc cho Iran sẽ đóng góp lớn vào chiến lược tăng cường ảnh hưởng của Trung Quốc tại khu vực.

Đổi lại những khoản đầu tư khổng lồ này, Bắc Kinh được cho sẽ nhận ưu đãi lớn về dầu mỏ của Iran trong 25 năm tới. Trung Quốc cũng sẽ giành được ảnh hưởng đáng kể ở các cảng Vùng Vịnh và đảo của Iran.