Lễ hội Tràng An – Hành trình về miền di sản linh thiêng

Không chỉ là sự kiện độc đáo, giúp ngành du lịch tỉnh Ninh Bình phát triển theo hướng bền vững, gắn kết giữa bảo tồn và khai thác di sản một cách có trách nhiệm, Lễ hội Tràng An còn góp phần quan trọng trong việc quảng bá hình ảnh, giá trị nổi bật toàn cầu về địa chất, địa mạo, thẩm mỹ, văn hóa của Di sản thế giới Quần thể danh thắng Tràng An – Di sản hỗn hợp duy nhất tại Việt Nam và khu vực Đông Nam Á tới đông đảo du khách trong nước, quốc tế.

Lễ hội Tràng An 2025-Lan tỏa giá trị di sản ngàn năm. Ảnh: Sở Du lịch tỉnh Ninh Bình

Tràng An được biết đến là nơi gắn liền với những dấu ấn lịch sử trọng đại của dân tộc, từ thời vua Đinh Tiên Hoàng tiếp nối quốc thống các vua Hùng bảo vệ nền độc lập, thống nhất giang sơn, vua Lê kháng Tống, bình Chiêm, vua Trần Thái Tông lập Hành cung Vũ Lâm trong cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông, bước chân thần tốc của Hoàng đế Quang Trung-Nguyễn Huệ tiến về Thăng Long, đại phá quân Thanh.

Nhằm tri ân, tưởng nhớ về các vị thần, các bậc tiên đế, tiền nhân đã có công trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, phù trợ quốc thái, dân an, giúp mưa thuận, gió hòa, Lễ hội Tràng An được tổ chức hằng năm vào tháng ba âm lịch tại Khu du lịch sinh thái Tràng An, thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình.

Độc đáo Lễ hội Tràng An-Nét văn hóa tín ngưỡng độc đáo của tỉnh Ninh Bình.

Qua các năm, lễ hội được tổ chức quy mô lớn với nhiều nghi lễ truyền thống như: rước Rồng, rước kiệu, rước nước trên sông Sào Khê; dâng hương tại đền Suối Tiên kết hợp với chương trình nghệ thuật đặc sắc từ các vùng, miền trên cả nước do hàng trăm nghệ sĩ, diễn viên biểu diễn ở các sân khấu thực cảnh trải dài khắp vùng di sản.

Hành trình lễ hội bắt đầu với đoàn rước Rồng từ Cổng Tam Quan tiến về bến thuyền Tràng An.

Đặc biệt, với chủ đề “Tràng An-Di sản ngàn năm, hồn thiêng sông núi”, Lễ hội Tràng An năm 2025 tiếp tục tôn vinh chiều sâu lịch sử và giá trị trường tồn của Quần thể danh thắng Tràng An, khơi dậy truyền thống cách mạng, niềm tự hào dân tộc của bao lớp thế hệ người dân cùng các giá trị văn hóa lịch sử, tín ngưỡng mang bản sắc riêng của một kinh đô cổ giữa lòng di sản đã thu hút hàng chục nghìn du khách tham dự.

Là một trong những thành viên của đội rước Rồng, ông Phạm Quốc Chiểu, xã Khánh Hòa, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình, phấn khởi chia sẻ, việc tổ chức lễ rước Rồng từ cổng Tam Quan vào bến thuyền Tràng An là một nét mới của lễ hội những năm gần đây tạo nên hành trình kết nối thu hút du khách và là dịp để cộng đồng người dân địa phương thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó, sẻ chia, cùng nhau bảo tồn, phát huy, lan tỏa niềm tự hào về lễ hội cũng như Di sản Tràng An.

Ngoài ra, Lễ hội Tràng An còn được biết đến là Lễ mở cửa rừng (phát lát) gắn liền với các giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản thế giới Quần thể danh thắng Tràng An đã được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh vào năm 2014 để truyền tải thông điệp về việc bảo vệ rừng, giữ gìn hệ sinh thái và phát triển bền vững.

Chị Trần Bích Thủy, tỉnh Thanh Hóa, cho biết: “Đến với lễ hội, tôi không chỉ được đắm chìm vào không khí sắc màu, sặc sỡ mà còn được tham quan các di tích lịch sử và thắng cảnh hang động, rừng núi, sông nước Tràng An như đền Trình thờ hai vị tướng nhà Đinh, hành cung Vũ Lâm, đền Cao Sơn, đền suối Tiên,… thưởng thức các chương trình nghệ thuật đặc sắc. Ngoài ra, người dân, những người lái đò, nhân viên phục vụ nơi đây rất thân thiện và mến khách giúp tôi tìm hiểu về giá trị lịch sử, văn hóa độc đáo của Tràng An”.

Diễn ra trong không gian của những thung nước trong xanh, những hang động lung linh huyền ảo và giữa bốn bề núi non hùng vĩ, Lễ hội Tràng An là một trong những lễ hội truyền thống độc đáo của Ninh Bình với nhiều hoạt động đặc sắc.

Hiện nay, Tràng An là một trong số 40 di sản hỗn hợp trong tổng số hơn 1.220 Di sản thế giới được UNESCO công nhận, cho thấy tầm vóc, giá trị riêng có của di sản này không chỉ trong khu vực mà còn trên toàn cầu. Đặc biệt, giá trị thương hiệu của Tràng An vừa được các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế lượng giá 213 tỷ USD phản ánh sự trù phú mà thiên nhiên, lịch sử, đã ban tặng. Đây là minh chứng rõ nét về sức hấp dẫn và tiềm năng phát triển mạnh mẽ của Tràng An, không chỉ ở góc độ di sản mà còn về mặt kinh tế, du lịch và thương hiệu quốc gia.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Văn Bài, Nguyên Cục trưởng Cục Di sản văn hóa Việt Nam, cho rằng, thời gian qua, tỉnh Ninh Bình đã có một mô hình hợp tác công tư rất hiệu quả và thành công trong việc quản lý, khai thác Di sản Tràng An một cách có trách nhiệm, nhất là về du lịch; đồng thời đã trao quyền lại cho cộng đồng tổ chức các lễ hội tại đây rất chuyên nghiệp, bài bản góp phần lan tỏa giá trị, bảo tồn, phát huy di sản và cuốn hút đông đảo du khách. Nhất là Lễ hội Tràng An, đây là sự kiện văn hóa đặc sắc kết hợp với di sản trở thành một sản phẩm du lịch hấp dẫn, đa dạng của tỉnh Ninh Bình.

Lễ hội góp phần quan trọng gắn kết giữa bảo tồn và khai thác di sản một cách có trách nhiệm của tỉnh Ninh Bình.

Theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Bình Phạm Quang Ngọc, Ninh Bình là một trong những tỉnh tiên phong trong việc hiện thực hóa kinh tế di sản, lan tỏa thương hiệu di sản thế giới hỗn hợp Quần thể danh thắng Tràng An. Qua đó, không chỉ giúp tỉnh Ninh Bình nhìn nhận đánh giá một cách chính xác, đầy đủ, tổng thể các giá trị kinh tế, thương hiệu của một di sản hỗn hợp văn hóa và thiên nhiên thế giới tại Việt Nam mà còn từng bước xác lập cơ sở khoa học và thực tiễn cho vấn đề nghiên cứu giá trị kinh tế, thương hiệu của các khu di sản thế giới ở Việt Nam và trên thế giới.

Lễ hội Tràng An là sự kiện lớn góp phần đẩy mạnh quảng bá, giới thiệu những nét đặc sắc, hấp dẫn và giá trị nổi bật về tài nguyên du lịch của tỉnh Ninh Bình, đặc biệt là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An; là cơ hội để thế hệ trẻ hiểu và trân trọng hơn những giá trị văn hóa truyền thống quý báu của dân tộc.

Sự thành công của Lễ hội Tràng An năm 2025, một lần nữa khẳng định quyết tâm của tỉnh Ninh Bình trong việc gìn giữ, phát huy di sản theo tinh thần Công ước Di sản thế giới 1972 “Thiên nhiên tạo tác-Lịch sử chắt lọc-Con người truyền lửa-Khát vọng vươn lên”.