Lầu Năm Góc vạc.h trầ.n Trung Quốc
Trung Quốc dự kiến rót thêm hàng tỉ USD vào các nước châu Phi dưới hình thức viện trợ và vay ưu đãi, bất chấp những chỉ trích ngày càng gia tăng vì nguy cơ chôn vùi nhiều nước dưới núi nợ chồng chất
Báo cáo mới của Bộ Quốc phòng Mỹ trình lên quốc hội hồi tháng rồi có tiêu đề “Phát triển quân sự và an ninh liên quan đến Trung Quốc” hé lộ sự tái cơ cấu và hành động ngày càng hung hăng của Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương.
Tham vọng bất bại
Theo giáo sư Sandeep Gopalan thuộc ĐH Deakin (Úc), những điểm quan trọng trong báo cáo này cần được tất cả các nước trong khu vực chú ý tới. Việc Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) tiến hành cuộc chuyển đổi lớn nhất trong lịch sử về cấu trúc và hoạt động vào năm 2017 là điều đầu tiên mà Lầu Năm Góc nhấn mạnh trong báo cáo. Theo đó, mục tiêu của bước đi này nhằm thành lập một lực lượng trên bộ linh động, đa dạng, gây sát thương có khả năng trở thành lực lượng nòng cốt trong các hoạt động chung và đáp ứng yêu cầu “bách chiến bách thắng” của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Thứ hai, hiện đại hóa quân sự của Trung Quốc nhằm đạt được khả năng làm suy giảm lợi thế hoạt động và công nghệ chủ chốt của Mỹ. Rõ ràng, đối với Trung Quốc, Mỹ vẫn là mối đ.e dọ.a hàng đầu. Bắc Kinh sử dụng cả phương tiện pháp lý và phi pháp lý để thúc đẩy các mục tiêu hiện đại hóa của mình, chẳng hạn như nhắm vào các nguồn đầu tư trực tiếp nước ngoài, đán.h cắp qua mạng và khai thác khả năng tiếp cận công nghệ của các công dân Trung Quốc.
Sự hiện diện quân sự của Trung Quốc trên biển được dự đoán là nơi diễn ra cuộc xung đột với Mỹ. Báo cáo nêu rằng PLA đã nhanh chóng mở rộng các khu vực hoạt động trên biển của máy bay né.m bo.m, có được kinh nghiệm trong các vùng biển quan trọng và đang huấn luyện tấ.n côn.g nhằm vào Mỹ và các mục tiêu đồng minh. Thủy quân lục chiến của Hải quân PLA sẽ được tăng cường từ 10.000 đến 30.000 thành viên vào năm 2020 với sứ mệnh mở rộng hơn so với trọng tâm hiện tại trên biển Đông.
Tuy nhiên, chiến lược của Trung Quốc là tránh cuộc đối đầu gay gắt. Thay vào đó, Bắc Kinh tận dụng cơ hội trong những diễn biến căng thẳng để tăng cường kiểm soát hiệu quả khu vực tranh chấp nhưng tránh leo thang xung đột quân sự. Để thực hiện mục đích này, Trung Quốc kết hợp các biện pháp gia tăng với ngoại giao kinh tế, mua sự im lặng và tìm cách tiếp cận. Bên cạnh đó, nền kinh tế thứ hai thế giới còn muốn thực hiện bước tiến lớn hướng đến thông tin hóa – khả năng sử dụng công nghệ và hệ thống thông tin để chiếm thế chủ động so với đối thủ.
Theo báo cáo của Bộ Quốc phòng Mỹ, Trung Quốc còn sử dụng các cuộc tấ.n côn.g mạng để đạt được những mục tiêu chiến lược quan trọng, gồm thu thập thông tin tình báo chống lại các lĩnh vực ngoại giao, kinh tế, học thuật và công nghiệp quốc phòng Mỹ. Các thông tin này giúp các ngành công nghiệp quốc phòng công nghệ cao của Trung Quốc hưởng lợi, hỗ trợ hiện đại hóa quân sự và có thể cho phép các lực lượng an ninh mạng của PLA xây dựng kịch bản hành động tương ứng với chiến thuật của Mỹ.
Cảnh giác quà tặng Trung Quốc
Đáng chú ý, quân đội Trung Quốc còn có tham vọng bành trướng lên không gian, mong muốn sở hữu khả năng chiến đấu trong không gian, gồm tên lửa tấ.n côn.g bằng động năng, hệ thống vũ khí laser trên mặt đất và robot hoạt động trong quỹ đạo cũng như mở rộng khả năng giám sát không gian. Báo cáo của Lầu Năm Góc cũng cảnh báo Trung Quốc có thể đạt được khả năng tiêu hủy các vệ tinh trong không gian.
Điều khiến Bộ Quốc phòng Mỹ lo ngại là các máy bay né.m bo.m có khả năng mang hạt nhân lần đầu tiên cho phép Trung Quốc sở hữu “bộ 3″ hệ thống phân phối hạt nhân trên bộ, trên biển và trên không. Ngoài ra, nước này đang phát triển máy bay né.m bo.m chiến lược tầm xa, tàng hình với khả năng phân phối hạt nhân có thể hoạt động trong vòng 10 năm tới.
Đề cập sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc (BRI), Lầu Năm Góc nhận định đây là trung tâm khát vọng quyền lực của Trung Quốc. Bắc Kinh có ý định sử dụng sáng kiến BRI để phát triển mối quan hệ kinh tế mạnh mẽ với các nước khu vực, định hướng lợi ích của họ sao cho phù hợp với Trung Quốc và ngăn hành động đối đầu hoặc chỉ trích về cách tiếp cận của Bắc Kinh trong các vấn đề nhạy cảm.
Video đang HOT
Theo đài ABC News (Úc), Trung Quốc cũng tìm cách thiết lập các căn cứ quân sự mới ở các nước có mối quan hệ hữu nghị lâu dài và lợi ích chiến lược chung như Pakistan. Báo cáo cũng chỉ ra những bài học của các nước bị cám dỗ bởi những lợi ích kinh tế từ Trung Quốc rằng đằng sau những món quà tặng của Bắc Kinh là các cam kết quân sự.
Các binh sĩ PLA tham gia huấn luyện chiến đấu ở sa mạc Gobi tỉnh Cam Túc – Trung Quốc. Ảnh: REUTERS
Theo trang The South China Morning Post (Hồng Kông), dù cho dự án BRI của Trung Quốc đang hứng nhiều chỉ trích vì nguy cơ chôn vùi nhiều nước dưới núi nợ chồng chất, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ thông báo rót thêm hàng tỉ USD vào các nước châu Phi tại Diễn đàn Hợp tác Trung Quốc – châu Phi ở Bắc Kinh khai mạc ngày 3-9. Tại diễn đàn gần đây nhất được tổ chức vào năm 2015, ông Tập Cận Bình từng đưa ra cam kết viện trợ và cho các nước châu Phi vay 60 tỉ USD.
Theo Bloomberg, nhà lãnh đạo Trung Quốc có thể sẽ tận dụng bài phát biểu trước lãnh đạo 53 nước châu Phi tại diễn đàn để xoáy sâu vào khẳng định của ông trước giới chức Bắc Kinh hồi tuần rồi rằng dự án nói trên hoàn toàn cởi mở và bao quát chứ không nhằm tạo ra “một câu lạc bộ Trung Quốc”. Tuy nhiên, giáo sư Shi Yinhong chuyên về quan hệ quốc tế thuộc ĐH Renmin (Trung Quốc) cho rằng những bảo đảm của ông Tập cũng khó lòng dập tắt được sự hoài nghi đã lan rộng trên toàn cầu.
Năm năm sau khi khởi xướng dự án BRI, ông Tập đang phải tìm cách bảo vệ ý tưởng “con đẻ” của mình giữa lúc lo ngại ngày càng gia tăng rằng Bắc Kinh đặt bẫy nợ ở những quốc gia thiếu khả năng hoàn trả. Chủ tịch Trung Quốc khẳng định thương mại của nước này với các quốc gia thuộc dự án BRI đã vượt 5.000 tỉ USD, trong đó đầu tư trực tiếp vượt 60 tỉ USD. Tuy vậy, một số nước ngày càng lo ngại về cái giá phải trả. Hồi tháng rồi, Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad đã đình chỉ 3 dự án do Trung Quốc hỗ trợ, trong đó có một tuyến đường sắt trị giá 20 tỉ USD.
Tại Pakistan, đảng của tân thủ tướng Imran Khan cam kết minh bạch hơn giữa những lo ngại về khả năng của nước này trong việc trả lại các khoản vay từ Trung Quốc liên quan tới hành lang kinh tế Trung Quốc – Pakistan trị giá nhiều tỉ USD. Trong khi đó, nhà lãnh đạo đối lập đang lưu vong của Maldives Mohamed Nasheed gọi các hành động của Trung Quốc ở quần đảo Ấn Độ Dương chẳng khác gì “chiếm đất” với việc Bắc Kinh nắm 80% số nợ của nước này. Sri Lanka là nước thấm thía hơn ai hết về cái giá quá đắt của lún sâu vào vay nợ Trung Quốc.
Nước này đã phải cho Trung Quốc thuê 99 năm một cảng chiến lược năm ngoái để cấn trừ các khoản nợ liên quan tới một dự án 1,4 tỉ USD.
Đối tác mơ hồ
Châu Phi là mặt trận quan trọng trong cuộc chiến chống lại những nghi ngại về bẫy nợ Trung Quốc của ông Tập. Tuy vậy, nhiều chính phủ ở lục địa giàu tài nguyên này cũng ngày càng nhận thấy rõ nguy cơ gánh nợ từ các khoản vay của Trung Quốc, từ đó tìm cách thúc đẩy các thỏa thuận có lợi hơn cho họ. “Ngoại giao bẫy nợ là thách thức thực sự không chỉ đối với các quốc gia mắc nợ tại châu Phi mà còn với chính quốc gia viện trợ như Trung Quốc, vì gánh nặng nợ nần chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới quan hệ ngoại giao ở cả cấp độ song phương lẫn đa phương” – chuyên gia về quan hệ châu Phi – châu Á Seifudein Adem tại ĐH Doshisha, Nhật Bản, nhận định.
Còn theo phân tích của bà Anne Stevenson-Yang, đồng sáng lập kiêm Giám đốc nghiên cứu tại tổ chức J Capital Research chuyên về Trung Quốc, Bắc Kinh không có bộ máy uy tín quốc tế trong viện trợ nước ngoài để mở rộng quyền lực mềm. Nữ chuyên gia nhấn mạnh thêm: “Điều đó gây ra các vấn đề chính trị như Malaysia mà không phải ai cũng lường trước được. Khi đồng nhân dân tệ yếu đi và Trung Quốc bị thế giới xem là một đối tác ngày càng mơ hồ, nhiều khả năng các quốc gia sẽ có cái nhìn thận trọng đối với các dự án này”.
Cũng bày tỏ những lo ngại đối với nguy cơ các vấn đề bẫy nợ từ dự án của Trung Quốc, Tổng Giám đốc Quỹ Tiề.n tệ quốc tế IMF Christine Lagarde hồi tháng 4 nhấn mạnh: “Đó không phải là một bữa trưa miễn phí. Đó là thứ mà tất cả mọi người đều góp vốn”.
XUÂN MAI – THU HẰNG
Theo VOV
Trung Quốc rót hàng tỷ USD vào châu Phi
Trung Quốc dự kiến sẽ rót hàng tỷ USD vào các nước châu Phi dưới hình thức viện trợ và vay ưu đãi bất chấp nguy cơ các quốc gia này không đủ khả năng thanh toán cho Bắc Kinh.
Chủ tịch Tập Cận Bình phát biểu tại Diễn đàn Hợp tác Trung Quốc - châu Phi năm 2015 (Ảnh: Xinhua)
Vào ngày mai 3/9, lãnh đạo 53 quốc gia châu Phi sẽ tham gia Diễn đàn Hợp tác Trung Quốc - châu Phi được tổ chức tại thủ đô Bắc Kinh. Bất chấp những lo ngại về các khoản vay của Trung Quốc, Chủ tịch Tập Cận Bình dự kiến sẽ thông báo về việc tiếp tục viện trợ tài chính cho các nước châu Phi trong bài phát biểu của ông tại diễn đàn này. Tại diễn đàn gần đây nhất được tổ chức vào năm 2015, ông Tập Cận Bình từng đưa ra cam kết viện trợ và cho các nước châu Phi vay 60 tỷ USD.
Trong cuộc hội đàm với Tổng thống Guinea Alpha Conde hôm 1/9, Chủ tịch Tập Cận Bình khẳng định mối quan hệ giữa Trung Quốc và châu Phi đang phát triển nhanh chóng. Ông Tập hối thúc Guinea tham gia tích cực hơn vào Sáng kiến Vành đai và Con đường - chương trình trọng tâm của chính quyền Trung Quốc nhằm phát triển các dự án cơ sở hạ tầng tại các châu lục trên thế giới.
Mục tiêu của Diễn đàn Hợp tác Trung Quốc - châu Phi là nhằm thúc đẩy Sáng kiến Vành đai và Con đường của Bắc Kinh, trong khi cơ chế cho vay thuộc khuôn khổ sáng kiến này ngày càng vấp phải nhiều sự chỉ trích vì nguy cơ dẫn tới "ngoại giao bẫy nợ" của các nước vay tiề.n Trung Quốc.
Là đối tác thương mại thương mại lớn nhất của châu Phi, Trung Quốc ngày càng đóng vai trò quan trọng tại châu lục giàu tài nguyên này. Không chỉ hợp tác về thương mại và đầu tư, Trung Quốc còn chú trọng tới các cam kết an ninh, từ việc thiết lập căn cứ quân sự nước ngoài đầu tiên tại Djibouti cho tới hòa giải xung đột ở Nam Sudan. Ngoài ra, Bắc Kinh còn tham gia vào các hoạt động gìn giữ hòa bình và cứu trợ nhân đạo tại châu Phi.
Tuy nhiên đầu tư trực tiếp của Trung Quốc vào châu Phi đã giảm nhẹ trong những năm gần đây, từ mức kỷ lục 3,4 tỷ USD năm 2013 xuống còn 3,1 tỷ USD năm 2017 theo số liệu thống kê của Bộ Thương mại Trung Quốc.
Ngoại giao bẫy nợ
Tuyến đường sắt mới do Trung Quốc xây dựng tại Kenya khánh thành năm 2017 là dự án cơ sở hạ tầng lớn nhất của Kenya từ sau khi giành độc lập vào năm 1963 (Ảnh: AFP)
Theo giới phân tích, các chính sách của Trung Quốc với châu Phi không thay đổi nhiều, song Bắc Kinh cũng nhận ra một thực tế rằng lợi nhuận từ các dự án mà họ rót vốn vào khu vực này không được như kỳ vọng. Trong khi đó, chính phủ các quốc gia châu Phi cũng ngày càng nhận thấy rõ nguy cơ gánh nợ từ các khoản vay của Trung Quốc, từ đó tìm cách thúc đẩy các thỏa thuận có lợi hơn cho họ.
"Ngoại giao bẫy nợ là thách thức thực sự không chỉ đối với các quốc gia mắc nợ tại châu Phi mà còn với chính quốc gia viện trợ như Trung Quốc, vì gánh nặng nợ nần chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới quan hệ ngoại giao ở cả cấp độ song phương lẫn đa phương", Seifudein Adem, chuyên gia về quan hệ châu Phi - châu Á tại Đại họd Doshisha, Nhật Bản, nhận định.
Theo các học giả thuộc Sáng kiến Nghiên cứu Trung Quốc - châu Phi tại Đại học Johns Hopkins, nguyên nhân dẫn tới thực trạng nợ nần tại châu Phi không chỉ xuất phát từ các khoản vay của Trung Quốc. Tuy nhiên, Bắc Kinh vẫn là chủ nợ chính của nhiều quốc gia tại châu lục này, trong đó phải kể tới Djibouti khi Trung Quốc nắm tới 77% tổng nợ của nước này tính đến cuối năm 2016 hay Zambia - quốc gia vay mượn ít nhất 6,4 tỷ USD từ Trung Quốc.
"Nguy cơ (từ các khoản vay) là chuyện đã rõ. Tuy nhiên tôi không nghĩ các khoản đầu tư của Trung Quốc hay bất kỳ quốc gia nào khác là xấu. Vấn đề đặt ra ở đây là làm sao để các nước nhận vay có thể thanh toán các khoản nợ. Do đó, các nước châu Phi cần sử dụng chính các dự án cơ sở hạ tầng (được Trung Quốc đầu tư) để thu hút thêm các khoản đầu tư khác, từ đó thu được lợi nhuận từ các khoản đầu tư này", Ilaria Carrozza, nhà nghiên cứu về quan hệ Trung Quốc - châu Phi tại London, cho biết.
Quân đội Trung Quốc tham gia lễ khánh thành căn cứ quân sự nước ngoài đầu tiên ở Djibouti (Ảnh: AFP)
Nếu không đủ khả năng thanh toán nợ cho Trung Quốc hoặc các nhà đầu tư khác, các quốc gia châu Phi có thể sẽ tìm đến các khoản vay từ Ngân hàng Thế giới (WB) hoặc Quỹ Tiề.n tệ Quốc tế (IMF). Tuy nhiên theo giới quan sát, chính phủ nhiều nước châu Phi khó có thể đáp ứng được các điều kiện nghiêm ngặt đi kèm với các khoản vay từ WB hoặc IMF.
"Các khoản vay của Trung Quốc là phương án thuận lợi cho các nền kinh tế châu Phi, đặc biệt khi IMF thường tìm cách chỉ định các lĩnh vực phát triển cho các chính phủ châu Phi. Việc chấp thuận các đề xuất cho vay của Trung Quốc sẽ dễ chịu và dễ quản lý hơn so với các khoản vay của IMF. Tuy nhiên, các nền kinh tế châu Phi cần thay đổi suy nghĩ của họ từ vị trí của những nước nhận các khoản vay của Trung Quốc một cách bị động sang coi Trung Quốc như một người giúp đỡ để thực sự hợp tác với Bắc Kinh", Michael Omouyi, giám đốc điều hành của Trung tâm Nghiên cứu Nigeria tại Đại học Zhejiang, cho biết.
Mặc dù Trung Quốc đã giảm nhẹ đầu tư vào châu Phi, song sự hiện diện ngày càng tăng của Bắc Kinh và việc nước này mở rộng phạm vi cam kết tại châu Phi vẫn diễn ra trong bối cảnh Mỹ đã rút dần hiện diện trên quy mô toàn cầu.
"Trung Quốc nên tận dụng việc Mỹ rút khỏi các hợp tác thương mại hoặc thương mại tự do vì cốt lõi trong chính sách đối ngoại của Mỹ bây giờ là "Nước Mỹ là số một"", Thompson Ayodele, giám đốc Sáng kiến Phân tích Chính sách Công tại Nigeria, nhận định, đề cập tới khẩu hiệu tranh cử của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Chuyên gia Seifudein Adem đồng tình với quan điểm trên. Ông cho rằng Trung Quốc nên tiếp tục theo đuổi các khoản đầu tư chiến lược tại châu Phi vì "châu Âu ngày nay thiếu năng lực, trong khi Mỹ không còn hứng thú với việc kiểm soát hay đối trọng ở châu Phi".
Thành Đạt
Theo Dantri/ SCMP
Ông Tập Cận Bình trấn an "Vành đai và Con đường" không phải liên minh quân sự Chủ tịch Tập Cận Bình đã lên tiếng bênh vực Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc, trong bối cảnh cộng đồng quốc tế vẫn hoài nghi về mục đích thực sự của các dự án phát triển cơ sở hạ tầng trị giá hàng tỷ USD của Bắc Kinh. Chủ tịch Tập Cận Bình (thứ 5 từ phải sang)...