Làng bánh chưng vào Tết

Cô con gái rượu của ông Tâm là Nguyễn Thị Nghiên, một cao thủ bóng bàn vừa vô địch giải trẻ toàn tỉnh, đang ngồi gói bánh, chiếc bát sứ lia ngang, lia dọc xúc gạo, tay bỏ nhân bánh nhanh đến chóng mặt, y như khi cô đánh bóng bàn.

Làng nghề vào xuân

Làng Vĩnh Hòa, xã Hợp Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An lâu nay vốn nổi tiếng làm bánh chưng như một thứ nghề cha truyền con nối. Sản phẩm của làng từ lâu đã trở thành thương hiệu trong lòng mọi người, bánh chưng xanh Vĩnh Hòa đang vượt lũy tre làng vươn ra nhiều thị trường mới.

Vĩnh Hòa vùng quê của nghèo khó, chưa mưa đã ngập, chưa nắng đã hạn, về mùa lũ đây là rốn nước, làng mạc nhà cửa đều ngập chìm, đất canh tác lúa chỉ được 41 ha không thế nuôi 215 hộ dân. Có thời nghề bánh cũng gặp lao đao, dân tình khốn khổ phải bỏ làng nghề phiêu bạt đi làm thuê tứ tán. Nhờ nghề gói bánh chưng, giờ thì cuộc sống của người dân đã đổi đời.

Về Vĩnh Hòa những ngày tháng cuối năm nay mới thấy được không khí thật nhộn nhịp: Người ngâm gạo, người róc lá, gói bánh, tiếng cười rộn rã.

Ông Nguyễn Văn Tâm, một thờ nghề có tiếng làm bánh chưng ở đất Vĩnh Hòa kể, người làng kể rằng nghề này cũng chẳng biết có từ bao giờ. Thời kháng chiến chống Pháp, có quán bánh chưng bà cố Hiền ngon nổi tiếng, khách xa đi qua về lại đều nhớ, loại bánh vừa dẻo, vừa thơm. Sau đó làng xuất hiện nhiều người gói bánh chưng bán và có tiếng tăm từ thời chống Mỹ, cho đến nay bánh chưng Vĩnh Hòa đã gây được tiếng vang khắp khu vực Bắc Miền Trung.

Con gái làng Vĩnh Hòa xưa nay nổi tiếng da trắng tóc dài, xinh đẹp nhất vùng lại có biệt tài gói bánh không cần khuôn như một số nơi khác, thao tác cả bỏ gạo, bỏ nhân trên lá khác, thao tác cả bỏ gạo, bỏ nhân trên lá chuối, chưa đầy một phút đã hình thành nên chiếc bánh chưng vuông thành sắc cạnh trông thật đẹp mắt.

Cô con gái rượu của ông Tâm là Nguyễn Thị Nghiên, vừa là một cao thủ bóng bàn khét tiếng vùng Diễn Châu, Yên Thành, Quỳnh Lưu của tỉnh Nghệ An, vừa vô địch giải trẻ phù đổng toàn tỉnh, đang ngồi gói bánh, chiếc bát sứ lia ngang, lia dọc xúc gạo, tay bỏ nhân bánh đến chóng mắt, cứ y như cô đang đánh bóng bàn. Nghiên kể: Nếu có đầy đủ nguyên liệu lá chuối, gạo, nhân, một buổi có thể gói 150 đến 300 chiếc bánh chưng.

Giờ đây đã là người làng Vĩnh Hòa thì từ con trẻ cho đến bà lão, ai cũng biết gói bánh. Nhiều cố bà giờ đã mắt mờ chân yếu, cháu con chuẩn bị sẵn nguyên liệu là tay thoăn thoắt như thuở xuân xanh. Cháu đứng xem bà gói, rồi làng nghề ngấm vào máu thịt lúc nào chẳng hay.

Clip cách gói bánh chưng.

Nghề làm quanh năm nhưng vui nhất vẫn là những ngày tháng giáp Tết, gió đông hun hút, cái lạnh căm căm, nam thanh nữ tú bên nồi bánh chưng rực lửa chuyện trò thâu đêm. Bao nhiêu chuyện tình nãy nở nên vợ nên chồng xuất phát từ nồi bánh chưng, những chuyện hài, chuyện trạng cười vỡ bụng cũng từ đó mà ra.

Người làng chuẩn bị nguyên liệu chia phường, chia tổ đến giúp nhau gói bánh, cứ gói hết nhà này sang nhà khác, có khi đến sáng cũng không chợp mắt, mệt thật đấy nhưng mà vui.

Để có được tiếng tăm và bán đi lượng sản phẩm khổng lồ, thì bánh chưng Vĩnh Hòa có yếu tố là vừa ngon, vừa rẻ chất lượng là mấy chốt hàng đầu.

Bà Vũ Thị Luận bật mí, trước tiên là khâu chọn gạo, gạo nếp là loại ngon nhất, mình tròn mẩy, trắng, mua về phải rà lại những hạt tẻ vào sau đó mới ngâm, rắc một ít muối trắng vào để khi ăn cảm thấy đậm đà. Nhân bánh ngoài thịt lợn, hành, đậu tằm xanh, bất luận không được lẫn đậu trắng, nếu rặt đậu xanh, nhân bánh mới thơm, mới bùi. Bánh chưng có thể nấu bằng củi, than hầm khoảng 6-7 tiếng đồng hồ là vừa. Nếu bánh tét có thể lâu hơn từ 10-12 tiếng đồng hồ.

Mang mùa xuân đến với mọi nhà

Ông Lê Quốc Việt, xóm trưởng làng Vĩnh Hòa cho biết: Xóm có 215 nóc nhà thì có 150 nóc nhà chuyên làm nghề gói bánh chưng, hàng năm xuất đi thị trường một lượng bánh rất lớn. Thị trường tiêu thụ gần là Đô Lương, Diễn Châu, Quỳnh Lưu, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Bình….Mỗi năm doanh thu của làng nghề Vĩnh Hòa vượt từ 30-40 tỷ đồng.

Vĩnh Hòa sản xuất bánh quanh năm, nhưng dịp giáp Tết do khác tứ xứ đặt nhiều làng mới mở hết công suất phục vụ, có khi cả nhà 8-9 người đều gói bánh. Nhờ có nghề này mà người dân chân lắm tay bùn đã đổi đời, đỡ phải bán tống, bán tháo hạt lúa củ khoai khi ngày mùa rẻ rúng, nuôi con ăn học Đại học.

Chị Lê Thị Sâm đã 10 năm nay trong nghề cho biết mỗi ngày bình thường chị tiêu thụ hết 10 kg gạo nếp, làm được khoảng 200 chiếc bánh, bán ở chợ với giá nhập 2.000 đồng/ chiếc, cũng có lãi 60-80.000 đồng/ ngày.

Riêng dịp Tết nguyên đán này, chị cũng chuẩn bị khoảng 1,5 tấn gạo nếp, khoảng ngày 25 âm lịch sẽ gói và nấu bánh đại trà, nhà chị cũng như nhiều hộ dân khác phải vận chuyển bánh băng xe bò lốp, xe ô tô bán tải, tấp nập đường làng, nhừng chồng bánh cao quá đầu người.

Theo chị Sâm, thì một khi đã giữ được chữ tín với khách hàng thì khỏi phải lo đầu ra, khách xa, khách gần cứ thế yên tâm đến lấy. Ngoài một số đặt hàng Tết, cũng có số nhập về bán lại. Nói chung nghề này cũng khá nhẹ nhàng, không phải tính toán lỗ lãi nhiều mệt óc, không phải dầm mưa dãi năng cực nhọc, lại vẫn còn thời gian chăn nuôi, trồng trọt, chăm sóc con cái học hành.

Ở Vĩnh Hòa, mỗi khi bước vào dịp Tết, doanh thu ở một số hộ gia đình thường đạt từ 12-15 triệu đồng. iện tại người làng gói đủ các loại bánh, cũng có loại gói theo yêu cầu của khách.

Thấy được tiềm năng và sự phát triển của làng nghề, tỉnh Nghệ An đã về khảo sát, thẩm định và có quyết định Vĩnh Hòa hội đủ các tiêu chuẩn để hình thành một làng nghề thực thụ, theo hướng quy mô hàng hóa tập trung.

Việc thành lập làng nghề sẽ tháo gỡ một số khó khăn như xây dựng hệ thống thoát nước sạch, cũng như hỗ trợ vốn vay cho một số hộ khó khăn, phấn đấu 100% số hộ làm nghề bánh chưng, xây dựng một thương hiệu vững chắc và lâu bền.

“Tết đến dưa hành câu đối đỏ”- bánh chưng xanh Vĩnh Hòa đang đem mùa xuân đến khắp mọi nhà, nó cũng là hồn quê bản sắc của văn hóa dân tộc Việt Nam, đồng làng thẳng cánh cò bay, cây lúa đơm bông trĩu hạt, thì vẫn còn đó bánh chưng xanh để người đi khắc khoải nhớ về.

Giang Uyên

Theo Bưu Điện Việt Nam