Lần đầu phát hiện hành tinh được ‘nâng cấp’ thành quái vật
Một hành tinh to lớn đến nỗi vi phạm lằn ranh chia tách trạng thái hành tinh – sao lùn nâu vừa được phát hiện giữa 2 mặt trời khác, sở hữu hiện tượng giống Trái Đất nhưng thảm khốc hơn rất nhiều.
Thế giới “ quái vật” mang tên WHS 1256 b đúng là một hành tinh, vì nó có sao mẹ – không chỉ 1 mà đến 2 cái – tuy nhiên lại vượt xa giới hạn khối lượng của một hành tinh là 10-13 lần Sao Mộc.
Theo Science Alert, hành tinh kỳ quái này nặng tới 20 lần Sao Mộc, tức 6.360 lần Trái Đất, sở hữu nhiệt độ nóng tới mức nhôm cũng phải tan chảy và có quỹ đạo tận 10.000 năm xung quanh hai ngôi sao mẹ.
WHS 1256 b kỳ quặc, vượt lằn ranh lý thuyết thiên văn đã được quan sát chi tiết bởi James Webb – Ảnh: NASA/ESA/CSA
Nó được siêu kính viễn vọng không gian James Webb của NASA/ESA/CSA (các cơ quan vũ trụ Mỹ – châu Âu – Canada) phát hiện trong tình trạng bị bủa vây bởi các cơn bão cát. Nhưng không giống như bão cát Trái Đất, đó là những cơn bão cực mạnh, không bao giờ kết thúc.
Bão cát thảm khốc đã khiến các đám mây cuộn xoáy đầy hạt silicat lưu thông khắp bầu khí quyển của hành tinh.
Video đang HOT
Theo nhà vật lý thiên văn Paul Molliere từ Viện Thiên văn học Max Planck (Đức), đây là lần đầu tiên nhiều thứ được tiết lộ như vậy chỉ thông qua một dữ liệu quang phổ duy nhất. Tất cả là nhờ James Webb, có sức mạnh vượt trội so với các phương tiện quan sát t.iền nhiệm.
Đây cũng là lần đầu tiên một thế giới vượt quá giới hạn khối lượng hành tinh được khẳng định đúng là một hành tinh, chứ không phải sao lùn nâu – vật thể có thể coi như một ngôi sao cao cấp hoặc hành tinh thất bại vì quá nhỏ để tạo phản ứng nhiệt hạch của sao nhưng quá lớn để là hành tinh, và không có sao mẹ.
Một khả năng được đưa ra là vật thể bí ẩn này được ra đời theo một cách “lai” giữa cách sao lùn nâu và hành tinh hình thành.
Sao lùn nâu không có sao mẹ, hình thành từ sự sụp đổ trực tiếp từ đám mây khí bụi giữa các vì sao, nhưng lại thất bại nên không hẳn là sao. Trong khi đó hành tinh sinh ra từ đĩa khí bụi của các ngôi sao.
WHS 1256 b có hẳn 2 ngôi sao mẹ, nên nó rất có thể được hình thành từ một đám mây khí bụi kết hợp của 2 ngôi sao đó, với cơ chế sụp đổ tương tự sao lùn nâu.
Đây là một hành tinh rất trẻ, chỉ mới 150 triệu t.uổi và còn rất nóng với bầu khí quyển đạt nhiệt độ khoảng 830 độ C, cộng với trọng lực thấp đã tạo cho nó một bầu trời hỗn loạn.
Với quỹ đạo xa tận 10.000 năm Trái Đất, hành tinh này đủ xa để ánh sáng không bị trộn lẫn với các ngôi sao, tạo nên điều kiện tuyệt vời để các nhà khoa học thử nghiệm các phương pháp quan sát ngoại hành tinh.
Nghiên cứu vừa được công bố trên The Astrophysical Journal Letters.
Anh Thư
Chụp được 6 'quái vật' gấp 100 tỉ lần Mặt Trời, khoa học không thể lý giải
Sáu "quái vật" được ghi nhận trong ánh sáng "xuyên không" từ thế giới 13 tỉ năm trước, là những thiên hà lớn đến nỗi các nhà khoa học gọi là "những kẻ phá vỡ vũ trụ".
Theo Science Alert, một nhóm khoa học gia quốc tế đã tìm được 6 "báu vật" trong dữ liệu của James Webb, kính viễn vọng không gian tối tân được phát triển và điều hành chính bởi NASA: Những thiên hà ra đời chỉ 500-700 triệu năm sau vụ nổ Big Bang khai sinh vũ trụ (xảy ra vào khoảng 13,8 tỉ năm trước).
Khối lượng gấp 100 tỉ lần Mặt Trời mà các nhà khoa học đo đạc được từ 6 vật thể cổ đại này không phải là quá lớn đối với các thiên hà hiện tại và vẫn thấp hơn thiên hà chứa Trái Đất Milky Way (Ngân Hà), tuy nhiên là điều rất vô lý ở thời điểm vũ trụ còn "sơ sinh".
Sáu "kẻ phá vỡ vũ trụ" trong dữ liệu của James Webb - Ảnh: NASA/ESA/CSA
Bởi lẽ, để đạt được kích thước khổng lồ, những thiên hà lớn như Milky Way đã phải "nuốt" rất nhiều thiên hà khác trong quá trình tiến hóa (từng được ước tính là ít nhất 16). Các thiên hà hiện đại nhỏ hơn Milky Way và có kích thước ngang ngửa các "quái vật cổ đại" vừa được phát hiện cũng đã phải vài lần trải qua quá trình sáp nhập với thiên hà khác.
Theo các nhà khoa học, kích thước, khối lượng của chúng quá lớn để tồn tại trong các mô hình tiến hóa thiên hà đã được biết đến.
"Lần đầu tiên chúng tôi nhìn vào vũ trụ sơ khai và không biết mình sẽ tìm thấy gì. Hóa ra chúng tôi tìm thấy một thứ bất ngờ đến mức nó thực sự gây ra vấn đề cho khoa học. Nó đặt câu hỏi về toàn bộ bức tranh hình thành và tiến hóa thiên hà ban đầu" - nhà thiên văn học Joel Leia từ Đại học bang Pennsylvania, thành viên nhóm nghiên cứu cho biết.
Các mô hình trước đó chỉ ra các thiên hà đầu tiên bắt đầu hình thành khoảng 150 triệu năm sau các vụ nổ lớn, từ một "nồi súp" vũ trụ gồm các hạt nổi lên sau vụ nổ Big Bang đã đủ nguội để đông lại thành các nguyên tử, lấp đầy không gian chủ yếu bằng hydro và heli.
Người ta cho rằng sự sáp nhập thiên hà phải là quá trình xảy ra rất lâu sau đó, giữa các thiên hà đủ già. Tuy nhiên phát hiện mới chỉ ra sự kết hợp thiên hà có thể diễn ra từ trước mốc 500-700 triệu năm sau Big Bang, vì chỉ có sáp nhập thiên hà - thậm chí nhiều lần - mới giúp các quái vật cổ đại mà James Webb nhìn thấy đạt được kích thước nói trên.
Sáu "quái vật" này còn thể hiện mật độ vật chất vượt xa các ước tính khoa học trước đó. Nhìn chung, chúng dị thường đến nỗi ban đầu các nhà khoa học nghĩ rằng họ đã có sai sót trong nghiên cứu, trước khi thừa nhận các lý thuyết cần được viết lại.
Họ đặt tên cho 6 thiên hà là "những kẻ phá vỡ vũ trụ". Các bước nghiên cứu tiếp theo càng khẳng định điều đó.
Nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí khoa học Nature.
Kính viễn vọng James Webb truyền về ảnh hành tinh ngoài hệ mặt trời đầu tiên Kính viễn vọng James Webb đã chụp được những hình ảnh về hành tinh đầu tiên ngoài hệ mặt trời, một lần nữa chứng minh được sự kỳ vọng của giới thiên văn học kể từ kính thiên văn được phóng lên không gian năm ngoái. Những hình ảnh khác nhau của hành tinh HIP 65426 b do kính viễn vọng James Webb...
