Lam Kinh – ‘di tích xanh’ của xứ Thanh

Với mỗi người Việt Nam và cả du khách quốc tế, khi đến xứ Thanh, ngoài thành Nhà Hồ thì một nơi không thể không ghé thăm là Di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh .

Lam Kinh – “di tích xanh” của xứ Thanh

Di tích Lam Kinh thuộc địa bàn xã Xuân Lam (huyện Thọ Xuân) và xã Kiên Thọ (huyện Ngọc Lặc, tỉnh Thanh Hóa) chính là quê hương Anh hùng dân tộc Lê Lợi và cũng là “cái nôi” của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Thật hiếm có di tích nào, dù đã trải qua ngót 600 năm với nhiều biến động nhưng vẫn giữ được “hồn cốt” xưa với rừng nguyên sinh, điện miếu, lăng mộ, bia đá,… Nơi đây đã và đang trở thành “di tích xanh” của xứ Thanh, là chốn tâm linh tìm về của mỗi người.

Lam Kinh – rừng di sản

Thật hiếm có di tích nào được như Lam Kinh khi còn giữ được rừng nguyên sinh. Rừng bao bọc, che phủ di tích, hòa quyện cùng di tích và cùng với di tích tạo nên giá trị lịch sử, văn hóa, tâm linh hiếm thấy.

Những người am hiểu đều thấy rằng đất Lam Kinh là đất có long mạch, nơi tụ khí thiêng sông núi. Nơi đây có núi Lam Sơn, núi Chúa, núi Hương, hồ Tây, hồ Như Áng, sông Ngọc, sông Chu,… Trong Lịch triều hiến chương loại chí, Phan Huy Chú viết: “Điện Lam Kinh đằng sau gối vào núi, trước mặt trông ra sông, bốn bên non xanh nước biếc, rừng rậm um tùm”. Đến nay, di tích Lam Kinh có diện tích hơn 200ha thì trong số này có tới gần 100ha rừng cổ.

Đông đảo du khách đến thắp hương viếng lăng – mộ Vua Lê Thái Tổ trong Khu di tích Lam Kinh

Ông Vũ Đình Sỹ, Trưởng Ban quản lý Khu di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh cho biết, theo khảo sát chưa đầy đủ, rừng Lam Kinh có khoảng 300-400 loài thực vật, trong đó có 70 loài gỗ quý như: lim, lát, dổi, de, vù hương,…; các loại cây cổnhư: đa, sanh, sui, duối, xoài đất,… và nhiều loài dược liệu. Trong số này có nhiều cây gắn với giá trị di tích, tâm linh. Hiện rừng có 18 cây được công nhận là cây di sản Việt Nam, như: đa, duối, lim xanh, sui, xoài đất, dổi, đại, sấu,…

Ông Vũ Đình Sỹ tự hào: “Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam khẳng định rừng Lam Kinh đủ điều kiện là rừng di sản chứ không phải là công nhận chỉ mình cây. Hội công nhận cây là chỉ mang tính chất đại diện loài thôi”. Ngoài thực vật, rừng có hệ thống động vật phong phú với các loài như: chồn, cáo, sóc, rùa, trăn, rắn,… Riêng chim có rất nhiều, ngoài chim thường xuyên khu trú tại rừng Lam Kinh còn các loài chim dưới biển tìm về, “mùa nào chim nấy”.

Di tích quốc gia đặc biệt

Vừa qua, tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức Lễ hội Lam Kinh năm 2022 và kỷ niệm 10 năm di tích được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt.

Các công trình trong di tích Lam Kinh đều nằm ẩn mình dưới tán cây rêu phong, cổ kính

Theo Ban Quản lý Khu di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh, trong giai đoạn từ năm 1996-2004, Ban đã phối hợp với các nhà nghiên cứu và Viện Bảo tàng Lịch sử quốc gia tổ chức khai quật khảo cổ học, qua đó đã xuất lộ 17 hạng mục công trình trong tổng thể của khu di tích gồm: Cầu Bạch, La Thành, sông Ngọc, Giếng Cổ, Ngọ Môn, Thành Nội, Sân Rồng, Tả Vu, Hữu Vu, Đông Trù, Tây Thất, Chính điện và Thái miếu, hồ Tây, gốc đa bà Lụa, cánh đồng Boọng, Lăng hoàng hậu Nguyễn Thị Huyên.

Trong giai đoạn này, một số hạng mục quan trọng của 6 khu lăng mộ của các vua và hoàng thái hậu (lăng mộ vua Lê Thái Tổ, Lê Thái Tông, Lê Thánh Tông, Lê Hiến Tông, Lê Túc Tông, Hoàng thái hậu Ngô Thị Ngọc Giao); 5 nhà che bia, đền thờ Lê Lợi, đền thờ Lê Lai; 5 tòa miếu, Sân Rồng, Ngọ Môn, hồ Tây, đập nhà Lê đã được tu bổ hoàn chỉnh. Đặc biệt, khu chính điện Lam Kinh đã được phỏng dựng thành công và được phép mở cửa đưa vào sử dụng từ tháng 4-2022.

Trong 10 năm qua, Ban Quản lý Di tích Lam Kinh đã triển khai thực hiện thành công nhiều công việc thiết thực, có hiệu quả, nhất là trong công tác trùng tu, bảo tồn di tích. Các hạng mục di tích đã được trùng tu, tôn tạo đều đảm bảo dựa trên các yếu tố gốc, được đánh giá cao về chất lượng, thẩm mỹ, tạo được hiệu ứng tốt, góp phần quan trọng trong việc phục hồi, nâng tầm giá trị của khu di tích. Giá trị các hạng mục được đầu tư trong 10 năm qua khoảng hơn 400 tỷ đồng.

Lễ hội Lam Kinh năm 2022 và kỷ niệm 10 năm di tích được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt

Ông Vũ Đình Sỹ, Trưởng Ban quản lý Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh cho biết, từ đầu năm đến nay, mặc dù còn nhiều khó khăn sau đại dịch Covid-19 nhưng vẫn có rất đông du khách tìm về với Lam Kinh. Theo thống kê, có khoảng 340.000 – 350.000 lượt khách đã tới chốn linh thiêng này. Dự kiến, cả năm 2022, khu di tích sẽ đón khoảng 400.000 lượt khách.

“Hướng của Ban Quản lý di tích Lam Kinh lâu nay đã và đang triển khai là du lịch tâm linh, du lịch sinh thái. Để thực hiện được điều này, ngoài việc luôn coi trọng công tác “trồng cây gây rừng”, phục hồi tôn tạo di tích theo nguyên bản, tạo cảnh quan môi trường xanh – sạch – đẹp, chúng tôi luôn xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp, hướng tới phục vụ du khách được hài lòng trong không gian hài hòa với rừng di sản, di tích xanh”, ông Sỹ cho biết thêm.