Lạm dụng thuốc nhỏ mũi coi chừng tai biến
Chính nghĩ rằng thuốc nhỏ mũi chỉ cho tác dụng tại chỗ mà có sự lạm dụng đưa đến bị tai biến không chỉ ở trẻ con mà còn ở người lớn.
Thuốc có 2 loại: loại cho tác dụng toàn thân như thuốc viên uống sẽ hấp thu vào m.áu để cho tác dụng và loại cho tác dụng tại chỗ hay còn gọi thuốc dùng ngoài không hấp thu vào m.áu. Thuốc nhỏ mũi được xem cho tác dụng tại chỗ vì khi nhỏ (hay xịt) thuốc vào hai lỗ mũi, dược chất không hoặc rất ít hấp thu vào m.áu để cho tác dụng toàn thân mà cho tác dụng tại chỗ trị rối loạn tại vùng mũi xoang.
Dùng thuốc nhỏ, xịt mũi cũng cần thận trọng
Cảm cúm, cảm lạnh thường do mầm bệnh là virút gây ra. Đây là rối loạn thường không nguy hiểm nhưng gây khó chịu vì làm cho sốt, nhức đầu, ho, đau nhức mình mẩy, đặc biệt gây sổ mũi, ngứa mũi, nhảy mũi, nước mũi chảy ra ràn rụa hoặc nghẹt mũi. Người bệnh hay thường dùng thuốc nhỏ mũi để cải thiện các rối loạn ở mũi vừa kể.
Thuốc nhỏ mũi đầu tiên cần phải kể và được cho là nên dùng ở mọi đối tượng kể cả trẻ con nhỏ tháng và phụ nữ có thai, đó là dung dịch natri clorid (NaCl) 0,9%, còn gọi là dung dịch ” nước muối sinh lý” dùng để nhỏ mũi và nhỏ cả mắt. Khi mới bị sổ mũi, nghẹt mũi hãy dùng dung dịch natri clorid 0,9% (hỏi mua tại nhà thuốc) để làm thông mũi, làm dễ hỉ mũi. Xin nhấn mạnh, trẻ nhỏ, trẻ nhũ nhi, phụ nữ có thai hoặc người lớn cần nhỏ mũi thường xuyên nên dùng dung dịch natri clorid 0,9% để nhỏ.
Loại thuốc nhỏ mũi phải dùng rất thận trọng chính là thuốc chứa dược chất có tác dụng làm co mạch, chống sung huyết tại niêm mạc mũi. Ta cần biết, bị sổ mũi, nghẹt mũi là do ở niêm mạc mũi bị rối loạn như bị dị ứng gây dãn mạch và tiết dịch và có hiện tượng sung huyết. Vì thế, khi dùng thuốc nhỏ mũi có chứa dược chất có tác dụng cường giao cảm thần kinh (hay trực giao cảm thần kinh) như naphazolin (biệt dược Nasoline, Rhinex 0,05 %), oxymetazolin, xylometazolin… làm cho co mạch và giảm sung huyết ở niêm mạc mũi, làm nước mũi hết chảy ràn rụa.
Video đang HOT
Lạm dụng thuốc nhỏ mũi gây co mạch và giảm sung huyết ở niêm mạc mũi, làm nước mũi hết chảy ràn rụa. (Ảnh minh họa)
Người bệnh được như thế rất thích, nhưng chính tác dụng cường giao cảm thần kinh của thuốc có thể gây nguy hại cho một số đối tượng. Đối với trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh, trẻ nhũ nhi, tác dụng gây co mạch của thuốc không chỉ khu trú ở niêm mạc mũi mà gây co mạch toàn thân, co mạch ở cả tim, gan, thận… đưa đến tai biến gây tím tái, vã mồ hôi, choáng… phải được cấp cứu tại bệnh viện.
Vì vậy, đối với trẻ dưới 8 t.uổi, tuyệt đối không dùng thuốc nhỏ mũi chứa dược chất làm co mạch, chống sung huyết để nhỏ mũi. Cũng vì tác dụng cường giao cảm thần kinh gây co mạch mà các bệnh nhân bị bệnh tăng huyết áp, tim mạch, cường giáp hay phụ nữ có thai và cho con bú phải rất thận trọng, chỉ nên dùng thuốc nhỏ mũi loại này khi được bác sĩ chỉ định, không nên tự ý sử dụng bừa bãi.
Đặc biệt, thuốc nhỏ mũi co mạch chống sung huyết dùng lâu dài có thể gây hiện tượng ” bật lại” (rebound) tức lúc đầu làm hết sổ mũi, nghẹt mũi nhưng sau đó gây ngẹt mũi trở lại, làm viêm mạn tính niêm mạc mũi rất khó trị. Tức là, chính thuốc nhỏ mũi loại này gây ra một loại bệnh gọi là ” bệnh viêm mũi do thuốc” mà việc điều trị bệnh này rất khó khăn. Vì vậy, có khuyến cáo người lớn bình thường không dùng thuốc nhỏ mũi co mạch, chống sung huyết quá 5 ngày.
Những trình bày ở trên cho thấy thuốc nhỏ mũi mặc dù cho tác dụng tại chỗ nhưng phải rất thận trọng. Không phải cứ nhỏ mũi bừa bãi là được. Thuốc nhỏ mũi tương đối vô hại là dung dịch NaCl 0,9%. Còn thuốc nhỏ mũi gây co mạch, chống sung huyết, tuyệt đối không dùng cho trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh, trẻ nhũ nhi. Người lớn cũng dùng thuốc nhỏ mũi gây co mạch, chống sung huyết trong thời gian ngắn, không quá 5 ngày.
Nếu sổ mũi nghẹt mũi tiếp tục nên đến bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để khám và điều trị. Nên lưu ý, rối loạn về mũi không chỉ là triệu chứng của cảm cúm, cảm lạnh mà là khởi đầu của viêm mũi dị ứng, viêm xoang… rất cần đến bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để được điều trị tốt ngay từ đầu để không bị bất lợi về sau.
Theo PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC ( Sức khỏe đời sống)
Viêm mũi-tai, coi chừng biến chứng não
Thời tiết giao mùa khiến nhiều người gặp "trục trặc" về tai-mũi-họng và thường chủ quan cho rằng, đây là những bệnh xoàng, không cần thuốc điều trị cũng tự nhiên khỏi. Tuy nhiên, đây lại là những tác nhân chính gây nên nhiều căn bệnh khác, trong đó có viêm tai giữa và viêm mũi xoang, với biến chứng nguy hiểm là viêm màng não.
Ảnh chỉ mang tính minh họa - Ảnh: SS
Viêm tai giữa
Bất kỳ ai cũng có thể mắc bệnh viêm tai giữa (VTG) nếu bị viêm nhiễm vùng tai và vùng lân cận. Bác sĩ Võ Quang Phúc - Phó giám đốc Bệnh viện Tai Mũi Họng TP.HCM cho biết, có gần 30% bệnh nhân bị VTG trong các bệnh viêm đường hô hấp trên đến điều trị. Khi đến bệnh viện trễ, bệnh VTG cấp đã chuyển sang VTG mãn, nếu không được điều trị kịp thời sẽ gây những biến chứng nguy hiểm như méo miệng (do liệt dây thần kinh số 7 vì các mô viêm chứa vi khuẩn), viêm các tĩnh mạch bên (trong vùng xương chũm), giảm thính lực trầm trọng hoặc điếc (do thủng màng nhĩ nặng), viêm màng não, áp xe não... đe dọa đến tính mạng. Để ngăn chặn biến chứng, khi thấy có các dấu hiệu như sốt cao (có những đợt lạnh run như sốt rét), tai chảy mủ hôi, đau nhức trong tai và vùng xung quanh, nhức nửa đầu... thì nên đến ngay bệnh viện điều trị để còn cơ hội phục hồi sớm.
Tai chúng ta có tai ngoài (gồm vành tai, ống tai ngoài) đến tai giữa (gồm màng nhĩ, các chuỗi xương con) và tai trong (gồm ốc tai, t.iền đình). Khi bị viêm nhiễm vùng tai giữa gọi là VTG (vì tai giữa nằm ở trong xương chũm nên còn được gọi là viêm tai xương chũm). VTG có hai loại: VTG cấp và VTG mãn.
Viêm tai giữa cấp, nguyên nhân là do viêm nhiễm vùng mũi họng (phần lớn ở t.rẻ e.m) vì giữa tai và mũi họng thông thương với nhau qua vòi nhĩ, ở người lớn do n.hiễm t.rùng vùng mũi xoang hoặc ngoáy tai không hợp vệ sinh, bị trầy xước... làm viêm ống tai ngoài, sau đó lan tới làm VTG. Triệu chứng của VTG gồm đau tai, nghe kém, cảm giác ù tai, sốt nhẹ... Nếu VTG cấp không được điều trị thì ba-bốn ngày sau sẽ bị thủng màng nhĩ, chảy dịch ở tai (ban đầu mủ trong, sau là mủ vàng). Để điều trị VTG cấp, bác sĩ sẽ cho dùng kháng sinh, thuốc giảm đau, thuốc nhỏ tai, đồng thời tiến hành hút mủ và dịch ra. VTG cấp nếu không được điều trị kịp thời, đúng cách hoặc tái đi tái lại sẽ trở thành VTG mãn nặng nề hơn.
Viêm tai giữa mãn sẽ có các triệu chứng như chảy mủ tai kéo dài, tái đi tái lại nhiều lần (khi điều trị uống thuốc thì bớt, hết thuốc bệnh lại tái phát), nghe kém, nhức nửa đầu phía bên tai bệnh, trong những đợt viêm kèm theo sốt nhẹ. Ở t.rẻ e.m bị VTG mãn, cần tìm hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh, có khi trẻ bị viêm VA, chỉ cần nạo VA thì trẻ sẽ khỏi bệnh. Đặc biệt, ở t.rẻ e.m (lứa t.uổi nhà trẻ mẫu giáo) do cấu trúc vòi nhĩ ngắn, nằm ngang, dịch mũi dễ chảy ngược vô bị ứ đọng bên trong nên đa số trẻ còn dễ bị VTG thanh dịch, tuy không thấy dịch chảy ra ngoài nhưng làm cho trẻ nghe kém, nghễnh ngãng, giao tiếp khó khăn. Để chẩn đoán được chính xác bệnh, cần phải đến các chuyên khoa tai mũi họng nội soi tai, chụp Xquang tai, CT tai và làm các xét nghiệm thính học cần thiết. Tùy theo mức độ bệnh trạng mà thầy thuốc sẽ chỉ định điều trị nội khoa (bằng thuốc) hay tiến hành phẫu thuật để lấy đi những bệnh tích, mô bị viêm nhiễm ở tai giữa, hút dịch phục hồi thính lực...
Để phòng bệnh VTG, bác sĩ Võ Quang Phúc khuyên mọi người nên giữ vệ sinh kỹ vùng tai, vì đôi khi những chi tiết nhỏ vô tình cũng có thể dẫn đến căn bệnh khá nguy hiểm này. Với t.rẻ e.m bị chảy mũi, nên dạy cho bé dùng ngón tay bịt một bên mũi, bên còn lại khịt ra ngoài (để tống chất nhờn ra, không cho lan ra vòi nhĩ rồi lan lên tai giữa), tuyệt đối không nên hít dịch mũi vào vì đó là nguyên nhân dễ dẫn tới VTG thanh dịch. Nếu bé nào bị mũi đặc thì nên dùng nước muối sinh lý để xịt rồi cho thông dịch ra ngoài. Trường hợp các em có dấu hiệu nghe kém, khó nghe thì nên đi khám sớm (có thể bị VTG thanh dịch do dịch mũi bị ứ vào trong). Khi tắm biển, hồ bơi xong, nhớ dùng tăm bông ngoáy nhẹ cho hết nước, bụi bặm. Không nên lấy ráy tai quá thường xuyên (vì ráy tai còn có tác dụng ngăn bụi bặm), khi lấy phải cẩn thận không để trầy xước, tổn thương niêm mạc ống tai ngoài dẫn đến viêm nhiễm từ ngoài lan vào làm VTG. Với người lớn, không nên lấy ráy tai ở tiệm hớt tóc, dụng cụ không hợp vệ sinh dễ bị nấm ống tai ngoài (triệu chứng: nghe tiếng lùng bùng, vảy tai đóng thành khuôn... dễ lây vào trong gây VTG). Khi tắm nước hồ bơi, tắm biển cũng phải vệ sinh cho kỹ lại bằng tăm bông, tốt nhất là nên dùng dụng cụ chụp tai, kể cả khi gội đầu ở tiệm, hoặc nhét bông gòn để nước không vào được.
Viêm mũi xoang
Trong khối xương mặt có những hốc rỗng gọi là xoang (nằm cạnh mũi), khi bị viêm nhiễm gọi là viêm mũi xoang (VMX) hay viêm xoang mũi, viêm xoang cạnh mũi. Có nhiều loại VMX như VMX dị ứng, VMX do nấm, VMX do vi khuẩn...
Viêm mũi xoang dị ứng bao gồm các triệu chứng như: chảy mũi, ngứa mũi, ngứa mắt, ngứa nóc vọng (vòm mũi họng), nghẹt mũi, hắt xì buổi sáng hay trời lạnh... Nguyên nhân là do dị ứng với môi trường lạnh hay các tác nhân khác như phấn hoa, lông súc vật, ô nhiễm môi trường... Loại VMX này không cần dùng kháng sinh mà chỉ cần dùng thuốc kháng dị ứng (xịt hoặc uống), rời xa các dị nguyên gây ra.
Viêm mũi xoang do vi khuẩn (vi khuẩn từ trong môi trường bị ô nhiễm xâm nhập vào, triệu chứng nặng hơn VMX dị ứng): sổ mũi nhiều, dịch mũi đục, màu xanh, hôi, nghẹt mũi kéo dài... VMX do vi khuẩn phải dùng kháng sinh, kháng viêm, những thuốc xịt tại chỗ, nặng hơn phải phẫu thuật nội soi mũi xoang, nếu không sẽ gây biến chứng làm sưng vùng mắt, ảnh hưởng nhãn cầu (mắt bị phù nề mi trên mi dưới, giảm thị lực, nhìn qua lại không được)...
Viêm mũi xoang do nấm: do tiếp xúc với môi trường có bào tử nấm, triệu chứng giống như VMX do vi khuẩn, trường hợp VMX do nấm bắt buộc phải phẫu thuật nội soi lấy bào tử nấm ra vì dùng thuốc không hiệu quả.
Viêm mũi xoang do răng: những răng cùn hàm trên rất gần với đáy xoang, khi bị sâu răng không điều trị khỏi, vi trùng của sâu răng sẽ ăn lan lên xoang gây ra viêm xoang do răng. Bệnh này có triệu chứng đặc biệt là sổ mũi có mùi hôi như mùi trứng thối, dịch mũi xanh đục kèm theo căng nặng vùng má, nhức đầu. Trường hợp nhẹ, có thể nhổ răng sâu, "bứng" ổ vi khuẩn đi là hết, nếu nặng hơn phải có sự phối hợp của bác sĩ hai chuyên khoa răng hàm mặt và tai mũi họng để phẫu thuật nội soi dẫn lưu xoang, giải phóng lớp mủ đi.
Để chẩn đoán VMX, các bác sĩ sẽ nội soi mũi xoang, Xquang mũi xoang hoặc CT mũi xoang. Theo bác sĩ Võ Quang Phúc, đây là những bệnh thường gặp, nó chiếm tỷ lệ khá cao (45%) trong các bệnh về tai mũi họng, nếu điều trị không kịp thời cũng dễ gây ra VMX mãn tính (tái đi tái lại nhiều lần) hoặc biến chứng ổ mắt, VTG, nặng hơn có thể dẫn tới viêm màng não (dù rất ít so với VTG). Để đề phòng bệnh VMX, tốt nhất nên tránh các dị nguyên gây ra (VMX dị ứng), đeo khẩu trang khi tiếp xúc với các nguồn chứa nhiều vi khuẩn gây bệnh.
Hãy ngăn chặn từ đầu Bác sĩ CKII Cao Minh Thức, Phó trưởng khoa Chuyên khoa Tai mũi họng - Răng hàm mặt - Mắt, Bệnh viện Nhi Đồng II cho biết, khi trẻ bị viêm mũi họng, nếu không điều trị sớm và dứt điểm thường dẫn tới viêm tai giữa (VTG) do vùng mũi họng có vòi nhĩ thông với tai giữa, dịch bị ứ tắc tại đó càng lâu càng nguy hiểm và gây khó khăn cho việc điều trị. Tương tự, viêm mũi họng nếu điều trị không dứt, tái đi tái lại cũng dễ dẫn đến viêm xoang mũi (VXM) do lỗ thông xoang mũi tắc ở trẻ lớn và cả người lớn. Bởi thế, theo bác sĩ Thức, nếu thấy trẻ sốt, ho, chảy mũi, bỏ ăn... (triệu chứng đôi khi giống cảm cúm thông thường) thì phụ huynh đừng xem thường đó chỉ là bệnh "lặt vặt" mà nên đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế khám và định bệnh. Nếu có nghi ngờ, thầy thuốc sẽ nội soi tai xem xét, nếu có dấu hiệu VTG sẽ tiến hành điều trị đúng bệnh, kịp thời, tránh những biến chứng đáng tiếc. Nếu khi bị sốt cao, chảy nước mũi, nhức đầu... đặc biệt là đau tai (thường vào ban đêm) thì đó là những dấu hiệu VTG đã rõ ràng. Không nên tự "làm bác sĩ" mua thuốc uống, nhất là kháng sinh, hoặc dùng lại theo toa thuốc cũ rất dễ làm cho bệnh bị lờn thuốc, càng khó điều trị. Càng không nên nút bông gòn lại hay tự ý rắc bất kỳ thuốc bột nào theo "kinh nghiệm truyền miệng" khi thấy tai chảy mủ sẽ làm cho bệnh trầm trọng hơn. 
Ảnh: GETTYIMAGES Phòng bệnh "từ xa" vẫn rất cần thiết để tránh căn bệnh nguy hiểm này. Thời tiết lúc giao mùa rất thuận lợi để cho các loại siêu vi (thích môi trường lạnh) và vi khuẩn (thích môi trường nóng) sinh sôi và tấn công người không đủ sức đề kháng, gây ra các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp trên, trong đó nhiều nhất là viêm mũi họng. Vì vậy, mọi người nên giữ ấm, nhất là bảo vệ mũi họng cho trẻ, súc miệng, rửa tay trước khi ăn, đeo khẩu trang khi làm các công việc có nhiều bụi khói, ăn uống đầy đủ chất... để phòng bệnh "nhỏ" là viêm mũi họng, nếu không, con đường dẫn tới bệnh VTG chỉ trong gang tấc. Ngoài ra, người bị VXM nên tránh xa các thức ăn hay môi trường bị dị ứng, đặc biệt là không nên lấy tay bẩn ngoáy mũi khi thấy mũi ngứa (trong các đợt sắp bị viêm) sẽ vô tình "tiếp tay" đưa vi trùng vào mũi, càng làm cho bệnh tiến triển nhanh và mạnh hơn. Không hít dịch mũi vào (nhất là trẻ nhỏ), không cố gắng hỉ mũi mạnh khi mũi không thông vì sẽ đẩy chất viêm vào sâu vòi nhĩ và tai, không tự ý ngưng thuốc trong đợt điều trị...
Theo PNO
Phòng bệnh viêm mũi dị ứng Viêm mũi dị ứng (VMDƯ) là một bệnh gặp nhiều hơn ở t.uổi thanh và trung niên. Bệnh không phân biệt giới tính và có phần nào đó liên quan đến vùng miền. Bệnh tuy không gây nguy hiểm nhưng thường kéo dài và gây nhiều phiền toái, khó chịu cho người bệnh. Có một số triệu chứng của VMDƯ có khi xảy...
