‘Lạc lối’ ở bản làng ‘phủ rêu xanh’ trên dãy Tây Côn Lĩnh (Hà Giang)

Nằm ở độ cao hơn 1.000m so với mực nước biển, những mái nhà sàn phủ rêu xanh của người Dao tại thôn Xà Phìn ( xã Phương Thiện, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang) mang nét độc đáo có một không hai.

Là một xã vùng III nằm ở phía Bắc của huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang, thôn Xà Phìn là nơi sinh sống của hơn 50 hộ dân là con em người đồng bào dân tộc Dao, với trên 40 nóc nhà “phủ rêu xanh”.

Nằm ở độ cao trên 1.000m so với mực nước biển, nơi đây có khí hậu mát mẻ quanh năm, sương mù kết hợp độ ẩm cao tạo nên những mái lá với lớp rêu xanh phủ tầng tầng, lớp lớp.

Chỉ cách trung tâm thành phố Hà Giang 22km với thời gian di chuyển từ 30 – 40 phút nhưng con đường đến với thôn Xà Phìn khá quanh co và thách thức với những người tay lái yếu.

Men theo con đường nhỏ cheo leo uốn lượn như những sợi chỉ mảnh được điểm tô giữa bạt ngàn rừng núi, thôn Xà Phìn ẩn hiện ra cùng nét đặc trưng dễ thấy nhất là những mái nhà lá cọ được “phủ” một lớp rêu xanh mướt.

Tại bản, rêu bao phủ mái nhà quanh năm. Mùa hè, rêu khô, vàng do thời tiết nắng nóng và tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời. Còn mùa đông, độ ẩm cao, rêu phát triển xanh tốt.

Anh Đặng Văn Hiệp – người dân bản Xà Phìn bộc bạch: “Phải mất trên 10 năm mới có được mái nhà rêu này. Lớp rêu càng dày thì chứng tỏ ngôi nhà đó càng lâu đời. Nhiều nhà trong bản mình đã được làm cách đây cả 30 năm”.

“Đối với những nhà mới lợp dưới 10 năm thì đa phần rêu phát triển chưa mạnh và chưa mọc kín được cả mái nhà. Rêu ở đây mọc tự nhiên do độ ẩm trong không khí cao, nhất là vào mùa đông gần như lúc nào bản cũng chìm trong sương mù, nhiều hơi nước. Chúng cũng không ảnh hưởng gì đến đời sống sinh hoạt của bà con. Vào mùa hè rêu còn giúp nhà mát hơn, mùa đông thì ấm, ngăn bớt sương giá” anh Hiệp chia sẻ thêm.

Bà con trong thôn sống chủ yếu bằng nghề nông, các sản phẩm đều tự cung, tự cấp để phục vụ cuộc sống hàng ngày.

Du khách có thể tới Xà Phìn vào hai dịp chính trong năm đó là khi mùa lúa dát vàng khắp các thửa ruộng bậc thang và mỗi độ xuân về hoa đào nở rộ trên khắp mọi nẻo đường trong bản.

Tạm gác lại công việc, chị Cẩm Vân một mình từ Quảng Ninh đến với Hà Giang và chọn thôn Xà Phìn làm điểm dừng chân. Chị Vân chia sẻ, dù đã đến với Hà Giang nhiều lần nhưng đây cũng là lần đầu tiên chị biết đến bản rêu Xà Phìn và phải ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của nơi đây: “Nhà lợp mái lá rất nhiều nơi có, nhưng để rêu phủ trên mái quanh năm rất hiếm. Hơn nữa, ở đây, hầu hết nếp nhà xưa được bà con gìn giữ, vẫn nguyên vẹn nét hoang sơ, cổ kính”.

Không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp độc đáo từ những mái nhà phủ đầy rêu xanh quanh năm, đến với Xà Phìn du khách còn được trải nghiệm nhiều hoạt động khác cùng người dân bản địa như trải nghiệm hái chè shan tuyết, đắm mình trong dòng nước suối mát lạnh, câu cá…

Nhận thức được tiềm năng phát triển du lịch dồi dào từ tài nguyên sẵn có, một số hộ dân đã bắt tay xây dựng, phát triển dịch vụ homestay nhằm phục vụ khách du lịch nghỉ ngơi tại bản. “Cứ đến độ lúa chín du khách tới bản và ở lại qua đêm rất đông. Cùng với nét riêng của văn hóa bản địa giúp du khách có nhiều trải nghiệm khác nhau. Do đó, dù mới đưa vào khai thác nhưng cơ sở luôn kín phòng vào các ngày cuối tuần” anh Tương Văn Thành – chủ homestay Xà Phìn chia sẻ.

Những cánh rừng ở bản Xà Phìn đã đẫm màu xanh cùng tiếng ve rộn ràng chào đón ngày hè. Nước trên các dòng thác từ dải Tây Côn Lĩnh đã bắt đầu đổ về để chuẩn bị đón chào một vụ mùa mới. Đến nay Xà Phìn đã và đang giữ được nguyên trạng vẻ đẹp hoang sơ, cổ kính cùng nét văn hóa đặc trưng của người đồng bào dân tộc Dao, dựa vào đó khai thác nguồn tài nguyên du lịch, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của bà con hơn.