Ký ức 70 năm về vụ ném bom nguyên tử Hiroshima

Buổi sáng mùa hè ngày 6/8/1945, cô bé Yukiko Nakabushi đang chơi đùa trong trường mẫu giáo thì một ánh sáng lóe lên cùng tiếng nổ cực lớn. Cả thành phố Hiroshima sau đó biến thành địa ngục.

Đám khói bốc lên khi bom nguyên tử đánh xuống Hiroshima được quân đội Mỹ chụp lại ngày 6/8/1945. Ảnh: EPA

Đó là một buổi sáng mùa hè ấm áp, cô bé Nakabushi 5 tuổi là người đầu tiên có mặt tại trường mẫu giáo.Yukiko chơi đùa một mình lặng lẽ trong lúc chờ đợi các bạn mình tới lớp. Nhưng họ đã không bao giờ đến.

Đúng 8h15, tất cả những gì cô bé cảm nhận được chỉ là ánh sáng chói lóa cùng một tiếng nổ cực lớn. Trong giây phút đó, quả bom nguyên tử đầu tiên mà thế giới biết tới đã được ném xuống thành phố Hiroshima.

70 năm sau, bà Nakabushi, hiện 75 tuổi, là một trong 183.519 người sống sót sau vụ ném bom nguyên tử năm 1945. Họ được gọi là những hibakusha, những con người mà ký ức tại thời điểm đó đã in sâu và ám ảnh tâm trí của họ.

Ký ức tang thương

Với những người sống sót giống như bà Nakabushi, những ngày này gợi lại nhiều ký ức đau buồn, từ những thương vong bà chứng kiến đến cái chết của người mẹ, cùng với đó là sự quyết tâm chống lại chiến tranh hạt nhân.

Sự sống sót của bà Nakabushi tượng trưng cho nhiều sự may mắn ngẫu nhiên, từ việc trường mẫu giáo đã vô tình bảo vệ bà khỏi phơi nhiễm phóng xạ, đến việc thoát khỏi ngôi trường trước khi nó sập xuống. Bà đã sống sót dù chỉ cách tâm vụ nổ hơn một dặm.

Hồi tưởng lại vụ thả bom, điều tiếp theo bà Nakabushi có thể nhớ được sau ánh sáng chói mắt là việc đứng bên ngôi nhà đổ nát của mình ngay đối diện trường mẫu giáo, chứng kiến ông của mình đang cố gắng giải thoát bà ra khỏi đống đổ nát.

Mẹ của bà Nakabushi không được may mắn như vậy. Quả bom phát nổ cách nơi bà và họ hàng làm việc chỉ nửa dặm. Bà đã ngay lập tức bị thiêu sống.

“Mẹ của tôi bị bỏng nặng nhiều vết trên khắp cơ thể nhưng đã cố gắng để trở về nhà”, bà Nakabushi nhớ lại. “Ông tôi kể lại rằng ngay khi biết được tôi còn sống, mẹ đã ngất đi. Mọi người đều nói với tôi rằng mẹ tôi cố gắng về được nhà để biết rằng tôi vẫn ổn dù bà bị thương rất nặng. Tôi đã hiểu được tình yêu của mẹ từ khi còn rất bé”.

“Gia đình tôi sau đó đến vùng ngoại ô thành phố với mẹ tôi trên một chiếc xe hai bánh và tôi sẽ không bao giờ quên được cảnh tượng mình chứng kiến lúc đó. Quang cảnh thành phố hoàn toàn thay đổi. Những ngôi nhà biến mất, và chúng tôi thấy hàng trăm người với những vết bỏng đang lê lết”, bà tiếp tục.

Quang cảnh hoang tàn của Hiroshima sau vụ thả bom nguyên tử. Ảnh: AFP

“Người họ phủ đầy tro tàn từ đầu tới chân, tóc dựng đứng và những mảng da thịt cháy xém bong tróc trên toàn bộ cơ thể như những miếng giẻ cũ. Giống như bạn đang chứng kiến một đội quân ma quỷ vậy. ‘Nước, nước’, họ van xin nhưng chúng tôi chẳng thể làm được gì. Chính gia đình tôi cũng không có nước. Chúng tôi đi qua hai cây cầu và chứng kiến những cảnh tượng kinh khủng. Nhiều xác chết và cả người còn sống bị cuốn đi”.

Gia đình bà Nakabushi cuối cùng cũng tìm được một nơi trú ẩn nhỏ hẹp. “Thứ mùi ở đó thật kinh khủng. Những người bị thương van xin nước uống. Nhưng chúng tôi được cảnh báo không cho họ uống vì họ sẽ chết ngay sau ngụm đầu tiên. Đó là sự thật”, bà kể.

“Những tiếng kêu than, rên rỉ rồi cũng nhỏ dần đi và từng người một lần lượt qua đời. Mẹ tôi đã ra đi ngay bên cạnh mà tôi không hề biết vào ngày 8/8. Bà đã không thể thấy ba và anh trai tôi lần cuối, khi đó bà mới 31 tuổi. Tôi biết chú và bác tôi đã chết cùng một nơi. Nhưng cái chết của mẹ tôi có ảnh hưởng lớn nhất. Tôi mới năm tuổi và nó đã thay đổi cuộc đời tôi”.

Theo bà Nakabushi, dù hậu quả trực tiếp của vụ ném bom rất nặng nề, bà vẫn cảm thấy mình may mắn.

“Ăn và sống sót trở thành nhiệm vụ hàng ngày và chúng tôi phải cố gắng vượt qua những ký ức kinh hoàng. Bất chấp tất cả những điều đó, tôi biết chắc rằng không chỉ riêng tôi nghĩ “như thế này còn tốt hơn là chiến tranh”.

Sự kỳ thị của xã hội

Đối với Nakabushi, vụ đánh bom và sự ra đi của người mẹ là ngã rẽ của cuộc đời bà cũng như hàng nghìn những hibakusha khác. Bà tự thấy mình là một người may mắn. Sau khi sống tại Hiroshima với bố và mẹ kế, bà cưới một người chồng có học thức và chuyển tới Osaka năm 25 tuổi. Hai người đã có 3 đứa con và nay họ đều đã ở tuổi 40.

Nhiều người khác không được may mắn như vậy. Với họ, cuộc chiến sinh tồn vẫn kéo dài rất lâu sau khi quả bom nguyên tử cùng chiến tranh đã chìm vào dĩ vãng và thành phố được xây dựng lại. Bên cạnh những vết thương và gánh nặng tâm lý, nhiều người và thậm chí cả con cái của họ bị xã hội Nhật Bản kỳ thị và chối bỏ.

Một phụ nữ với những phần da bị cháy xem do vụ đánh bom. Ảnh: National Archives

Những người phụ nữ bị người yêu khước từ hôn sự vì lo sợ họ không có khả năng sinh những đứa con khỏe mạnh, trong khi người sử dụng lao động phân biệt đối xử với những hibakusha, khiến họ càng không thể hòa nhập lại với lực lượng sản xuất. Các hibakusha cũng nhận được một khoản trợ cấp rất nhỏ hàng tháng từ chính phủ.

Sự kỳ thị liên quan tới phơi nhiễm phóng xạ không hề biến mất trong xã hội hiện tại, điển hình như sau thảm họa Fukushima năm 2011, khi người dân địa phương lánh xa những bệnh viện và trại tị nạn do lo sợ họ làm những người khác phơi nhiễm.

Không hề ngạc nhiên khi sau hàng chục năm kể từ vụ đánh bom, những người sống sót vẫn luôn cố gắng giữ bí mật và tránh công khai về những gì mình trải qua.

“Mọi người cùng thế hệ với bố mẹ tôi đều nói với chúng tôi rằng không được kể với ai mình là hibakusha vì nó có thể ảnh hưởng đến chuyện hôn nhân”, bà Nakabushi nói. “Nhưng tôi đã kết hôn và tôi cảm thấy mình thật may mắn vì được ở cạnh những người không kỳ thị mình”.

Tuy nhiên thừa hiểu thái độ của xã hội với những hibakusha, bà cố gắng bảo vệ những đứa con của mình khỏi sự đối xử tương tự.

“Tôi không muốn chúng nói về việc mình là thế hệ thứ hai của những hibakusha vì tôi lo sợ chúng sẽ bị bắt nạt”, bà chia sẻ.

Cho đến khi về già, bà dần nhận thấy việc chia sẻ những trải nghiệm của mình là cách tốt như thế nào để cho mọi người hiểu rõ sự thật khủng khiếp của chiến tranh hạt nhân.

Bà Nakabushi bắt đầu trò chuyện với trẻ em khắp nước Nhật về trải nghiệm đau thương của mình. Trong những bài phát biểu của mình, bà nhấn mạnh vào những thống kê chi tiết: số người chết thực tế ở Hiroshima vào ngày bị ném bom là 100.000 người, con số này gấp đôi lên 200.000 người sau 5 năm, và còn tăng lên 247.000 vào năm sau đó.

“Không chỉ con số này tiếp tục tăng mà mọi người vẫn đang sống trong những tình trạng khó khăn do hậu quả của vụ ném bom”, bà Nakabushi, một thành viên tích cực của tổ chức Liên đoàn những người chịu ảnh hưởng của bom hạt nhân Tokyo nói.

“Lúc đầu tôi miễn cưỡng chia sẻ những trải nghiệm của tôi vì không muốn nhớ lại những hình ảnh khủng khiếp đó. Nhưng mọi người đã nói với tôi rằng quan điểm của họ về cuộc chiến tranh đã hoàn toàn thay đổi sau khi nghe tôi nói. Tôi đã trò chuyện với nhiều sinh viên và thậm chí đã đến Mỹ để diễn thuyết”.

Bà Yukiko Nakabushi. Ảnh: Telegraph

Cho tới tận bây giờ, bà Nakabushi vẫn thi thoảng mơ thấy mình ngày còn bé đi xin nước. Khi được hỏi còn cảm thấy đau buồn không, bà đáp:

“Dĩ nhiên là có. Không có gì kinh khủng hơn những gì chúng tôi đã trải qua. Đây là lý do vì sao tôi phải nói chuyện với bọn trẻ. Tôi không muốn hồi tưởng lại, chẳng ai trên thế giới này đáng phải chịu đựng những thứ như vậy. Vũ khí hạt nhân là hoàn toàn là tội ác. Chiến tranh cướp đi những mạng sống vô tội của cả hai bên. Hòa bình là điều hạnh phúc và quý giá nhất đối với loài người”.

Ngày mai, Nhật Bản sẽ tưởng niệm 70 năm ngày bom nguyên tử tàn phá thành phố Hiroshima, và ba ngày sau ngày 9/8 là thành phố Nagasaki.

Khi nhiều nhà lãnh đạo trên thế giới tập trung tại hai thành phố này để tưởng nhớ các nạn nhân, đối với nhiều người đây là một cơ hội để kêu gọi một thế giới không có vũ khí hạt nhân.

Sự tàn phá khủng khiếp của quả bom nguyên tử đầu tiên sử dụng trong chiến tranh ngày nay được ghi rõ trong nhiều tài liệu. Nó cướp đi mạng sống của 200.000 người ngay lập tức, và nhiều người khác sau đó do nhiễm độc phóng xạ trong hàng thập kỷ.

Tuấn Vũ

Theo Telegraph