Kỵ sĩ Madara – dấu ấn nghệ thuật trung cổ châu Âu

Nằm gần làng Madara, phía Đông tỉnh Shumen thuộc vùng Đông Bắc Bulgaria, tượng Kỵ sĩ Madara hay còn gọi là Người cưỡi ngựa Madara là một trong những tác phẩm nghệ thuật kỳ vĩ nhất của thời Trung cổ châu Âu còn được lưu giữ đến nay.

Hình ảnh kỵ sĩ được coi là biểu tượng cho Bulgaria ở châu Âu. Những câu chữ khắc trên bức họa để lại thông tin giá trị về lịch sử Bulgaria những ngày đầu thành lập. Tượng đài này có niên đại vào đầu thế kỷ 7 hoặc vào đầu thế kỷ thứ 8 dưới triều đại hãn Bulgar Tervel.

Tác phẩm mô tả một kỵ sĩ oai vệ cao 23m so với mặt đất, được khắc trên một vách đá cao 100m gần như thẳng đứng. Nó có kích thước gần với người thật. Kỵ sĩ Madara mặt quay sang bên phải, đang đâm một cái lao vào con sư tử nằm dưới chân ngựa. Một con chim đại bàng bay trước mặt kỵ sĩ, một con chó chạy sau. Cảnh này là sự mô tả tượng trưng một chiến thắng quân sự.

Nguồn gốc của bức phù điêu kỵ sĩ Madara được kết nối với thuyết dân tộc học người Bulgar – những chiến binh du mục trên các thảo nguyên Á-Âu. Những nhà nghiên cứu nhìn thấy trong sự tương đồng với truyền thống khắc đá của đế quốc Sasan.

Người kỵ sĩ anh hùng là một nhân vật phổ biến của thần thoại các dân tộc Turk và Alan. Nhưng cũng có giả thiết cho rằng kỵ sĩ Madara đại diện hoặc có liên quan đến vị thần Tengri của người Bulgar, còn nhà triết học Nga Vladimir Toporov cho rằng nó liên quan đến thần Mithra của người Iran.

Bức phù điêu Kỵ sĩ Madara đã được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đưa vào danh sách Di sản vă hóa thế giới năm 1979.