Kỳ án giết người bí ẩn nhất nước Mỹ: Cái chết đột ngột của nữ thám tử và manh mối từ ADN của người 900 năm trước

Án mạng liên tiếp xảy ra khắp nơi nhưng không một ai biết tung tích hung thủ. Manh mối tại hiện trường quá ít ỏi.

Vụ giết người hàng loạt bí ẩn bậc nhất nước Mỹ tưởng như mãi mãi bị bỏ ngỏ.

Kỳ án Kẻ giết người Tiểu bang Vàng là nỗi ám ảnh dai dẳng đối với người dân California sống trong thời kì 1976 – 1985. Gần 60 vụ cưỡng hiếp, hơn 10 vụ giết người. Danh tính hung thủ vẫn là điều bí ẩn. Cảnh sát Mỹ đã loại hắn khỏi danh sách đối tượng có thể truy bắt.

Sự kiên trì của điều tra viên về hưu, nhiệt huyết của bà nội trợ cùng cả một cộng đồng trên mạng đưa vụ giết người hàng loạt dã man bậc nhất nước Mỹ trở thành tâm điểm chú ý, thúc đẩy bắt gọn kẻ thủ ác sau hơn 40 năm.

“Tôi nghiên cứu khuôn mặt hung thủ kĩ hơn khuôn mặt chồng mình”

Ảnh chụp chiếc ghim cài tay áo được đăng bán trên mạng khiến Michelle McNamara vô cùng phấn khích. Nó trông giống hệt cái được lưu trong hồ sơ vụ án của cảnh sát. Cô đánh thức chồng giữa đêm, giọng như reo: “Em nghĩ em tìm thấy hắn rồi”. Không cần hỏi, anh cũng biết “hắn” là ai.

Ban ngày, McNamara là bà nội trợ toàn thời gian. Ban đêm cô là nhà văn, thám tử tự thân, chủ nhân của trang blog chuyên về tội phạm, với khoảng 8.000 người theo dõi. Cô lùng sục mọi ngõ ngách của internet, tìm kiếm manh mối trong các vụ án chưa có lời giải rồi viết ra những suy luận của mình.

3 bức tranh phác họa chân dung nghi phạm được vẽ lại dựa trên mô tả của nhân chứng. Ảnh: Nevada Public Radio

Vụ giết người hàng loạt bí ẩn ở California từ 1976 – 1985 khiến McNamara đổ nhiều tâm sức nhất. Năm 2011, sau khi đọc cuốn sách do điều tra viên nghỉ hưu Larry Crompton tự xuất bản và khoảng 20.000 bài đăng trên mạng, cô trở thành thành viên tích cực của một cộng đồng cùng chung mối quan tâm.

Người ta gọi kẻ sát nhân chưa lộ diện này bằng nhiều cách: Tên trộm ở Visalia, Kẻ hiếp dâm khu vực phía Đông(EAR), Kẻ đeo đám trong đêm đời đầu (ONS) hoặc EAR/ONS. Biệt danh Kẻ giết người Tiểu bang Vàng (Tiểu bang Vàng – cách gọi khác của California) mà McNamara đặt cho hắn trở thành cái tên chính thống, được nhiều người biết tới nhất.

Kẻ giết người Tiểu bang Vàng đã gây ra hàng loạt vụ đột nhập, cưỡng hiếp từ năm 1976 – 1979 và liên tục giết người trong gần 7 năm tiếp theo bằng kế hoạch rất tỉ mỉ.

Hắn một mình ở trong ngôi nhà mục tiêu hàng giờ, nghiên cứu kĩ đường đi lối lại, ghi nhớ diện mạo, giờ giấc sinh hoạt của chủ nhà, giấu dây trói dưới giường hoặc đệm, rồi liên tục nháy máy, gọi điện dọa giết nạn nhân nhiều ngày trước khi ra tay. Hắn lục tủ lạnh, thản nhiên ăn uống trong lúc gây án. Khi rời đi, hắn chỉ mang theo những thứ ít giá trị như ảnh gia đình, đồ lưu niệm, dàn dựng hiện trường để trông giống một vụ cướp.

“Tôi đã nghiên cứu khuôn mặt Kẻ giết người Tiểu bang Vàng trong các phác thảo cách đây nhiều thập kỷ còn kĩ hơn cả khuôn mặt chồng mình”, McNamara viết trong một bài báo trên tờ Los Angeles Magazine năm 2013. Hung thủ tuổi từ 18 – 30, da trắng, mũi cao, cằm lưỡi cày, giọng the thé, nhóm máu A, đi giày size 9 của Adidas, dáng thể thao, thường đeo mặt nạ, luôn hành động vào ban đêm, nhằm vào khu trung lưu hoặc thượng lưu.

Cuộc điều tra của McNamara không chỉ diễn ra trên mạng. Cô đi quanh khu vực từng là hiện trường, làm quen với các cảnh sát trực tiếp điều tra vụ án.

Michelle McNamara (trái), bà nội trợ toàn thời gian kiên trì truy tìm mạnh mối kỳ án giết người suốt 8 năm. Cô được coi là một nhân tố quan trọng, thúc đẩy cảnh sát lật lại điều tra vụ án. Ảnh: Vanity Fair

Sarah Stanard, một người bạn thân của McNamara, xác nhận: “Cô ấy có một căn phòng chứa đầy những thùng hồ sơ. Cô ấy kể, ngày nào cũng nhận được điện thoại hoặc email từ nạn nhân sống sót hoặc gia đình nạn nhân. Cô ấy muốn công lý cho họ”.

Căn phòng chứa bằng chứng mà FBI thu được trong vụ Kẻ giết người Tiểu bang Vàng. Ảnh: ABC News

Trước khối dữ liệu khổng lồ buộc McNamara phải uống thêm nhiều loại thuốc để giảm căng thẳng, khiến bệnh tim ngày càng trầm trọng. Cô qua đời đột ngột ở tuổi 46, để lại 37 thùng hồ sơ chứa 3.500 tài liệu, cùng 1 cuốn sách đang viết dở về cuộc truy đuổi kẻ giết người bí ẩn.

Nhờ sự thúc đẩy của chồng, cuốn sách của McNamara cũng được xuất bản, thu hút sự chú ý lớn của công chúng. Chỉ vài tháng sau, hung thủ đã bị tóm gọn.

Manh mối từ ADN của họ hàng cùng cụ tổ từ 900 năm trước

Sự kết nối thông tin lỏng lẻo giữa các cơ quan điều tra và công nghệ ADN non kém từng là nguyên nhân để lọt lưới Kẻ giết người Tiểu bang Vàng. Cũng chính công nghệ ADN và khả năng kết nối toàn cầu thông qua nhiều kênh liên lạc đã giúp nhóm điều tra viên kiên trì lật lại vụ án, tìm ra kẻ giết người đã “rửa tay gác kiếm” hơn 3 thập kỉ.

Điều tra viên nghỉ hưu Paul Holes và đồng nghiệp đã đăng tải trình tự gen của mẫu DNA được cho là của Kẻ giết người Tiểu bang Vàng lên các website chia sẻ dữ liệu di truyền dưới dạng ẩn danh. Đây vốn là nơi những người từng thực hiện xét nghiệm gene tự nguyện cung cấp thông tin của mình để tìm ra kết nối về mặt di truyền với họ hàng (thường rất xa) sống khắp nơi, qua đó đoán biết các bệnh lý di truyền mình có nguy cơ mắc phải.

Hung thủ xuất hiện tại tòa án là một ông cụ ngoài 70 trông rất bình thường, vai chùng xuống, không thể tự đứng vững. Ảnh: ABC News

Bằng cách này, các điều tra viên có thể rà soát được những người có đặc điểm di truyền phù hợp với mẫu ADN gốc để xây dựng cây phả hệ trực tuyến, phát hiện những đối tượng khả nghi. Việc so sánh đặc điểm nhận dạng của họ với đặc điểm nhận dạng của hung thủ sẽ giúp thu hẹp danh sách nghi can. Chuyên gia phả hệ di truyền CeCe Moore, một thành viên của nhóm điều tra, gọi đó là quá trình “phả hệ ngược”.

Cuộc truy vết hơn 4 tháng đã dẫn họ tới nhà của một người đàn ông 72 tuổi tại Sacramento (California) tên là Joseph James DeAngelo, cựu cảnh sát bị đuổi khỏi ngành năm 1979 vì tội ăn trộm. Mẫu ADN thu được từ khăn giấy trong thùng rác và cửa xe ô tô của DeAngelo trùng khớp với kẻ cảnh sát đang tìm kiếm. Tháng 4/2018, DeAngelo bị bắt.

DeAngelo đã sử dụng kĩ năng và kiến thức của một cảnh sát để xóa dấu vết, thoát khỏi vòng nghi ngờ của các đồng nghiệp cũ. Nhưng điều hắn không thể ngờ là khoảng 20 người họ hàng xa của mình đã sử dụng website chia sẻ cơ sở dữ liệu di truyền. Trong đó, manh mối quan trọng tới từ một người đàn ông lớn tuổi có cùng cụ tổ với DeAngelo từ 900 năm trước.

Sau khi một kẻ có phương thức gây án tương tự hắn bị bắt năm 1985, Joseph James DeAngelo đã chấm dứt gần 1 thập kỉ gây án. Nếu không vì tội án gây ám ảnh năm xưa, hắn có lẽ đã có thể sống tự do đến cuối đời bên con cháu. Ảnh: Rolling Stone

Năm 2020, DeAngelo bị tuyên án chung thân không ân xá cho 13 tội giết người và 13 tội bắt cóc. Trước tòa, hắn thừa nhận đã gây ra 53 vụ, sát hại ít nhất 87 người khắp California. Nhiều vụ án đã quá thời hiệu truy cứu trách nhiệm.