Kpop liên tiếp bị fan nước ngoài chỉ trích vì nhạo báng văn hóa: Một “hạt sạn” cũng làm hỏng cả sản phẩm tốt?
Các sản phẩm âm nhạc Kpop trong thời gian gần đây thường xuyên bị netizen cho rằng thiếu tôn trọng văn hóa nước ngoài gây nhiều xôn xao.
Thời gian vừa qua Kpop đã dần trở lại nhịp sôi động sau thời điểm cao trào của dịch bệnh Covid-19, liên tục các sản phẩm mới được ra mắt, thậm chí BTS và BLACKPINK còn đang đạt được những thành tích ấn tượng khẳng định vị thế của nền âm nhạc nước nhà trên toàn thế giới. Tuy nhiên, bên cạnh việc được các fan tung hô thì nhiều sản phẩm MV Kpop lại bị vướng vào nhiều tranh cãi trái chiều.
Theo đó, nhiều MV Kpop liên tiếp gây tranh cãi khi bị tố cáo không tôn trọng văn hoá hay vị thần linh thiêng của Ấn Độ. Khi nhắc tới văn hoá hay biểu tượng, đây đều là những di sản vô cùng quan trọng của mỗi quốc gia. Tranh cãi, giải thích và chỉ trích liên tục nổ ra trên MXH. Nhiều người cho rằng ekip thực hiện sản phẩm cho nghệ sĩ đã không tìm hiểu kỹ dẫn đến sự việc đáng tiếc xảy ra.
MV How You Like That của BLACKPINK gây tranh cãi vì thiếu tôn trọng vị thần linh thiêng của Ấn Độ
Sự trở lại sau 1 năm vắng bóng của girlgroup nhà YG – BLACKPINK với MV How You Like That đã khiến fan Kpop trên toàn cầu đã thực sự cảm nhận được độ hot và sức ảnh hưởng của 4 cô gái nhà YG.
Thế nhưng chỉ sau chưa đầy 1 ngày lên sóng MV, sản phẩm comeback của BLACKPINK đã vướng vào tranh cãi gay gắt và công ty YG cũng trở thành tâm điểm chỉ trích của một bộ phận cộng đồng mạng Ấn Độ vì cho rằng sản phẩm này có những cảnh quay thiếu tôn trọng văn hoá và tôn giáo của họ.
MV How You Like That – BLACKPINK
Cụ thể, fan Ấn Độ đã phát hiện bức tượng thần Ganesha – 1 vị thần trong đạo Hindu được đặt dưới sàn nhà bên cạnh Lisa ở cảnh cô ngồi trên ngai vàng. Ganesha là 1 trong những vị thần tối cao, được tôn thờ của Ấn Độ giáo. Vị thần này được tôn sùng như người loại bỏ các chướng ngại, tượng trưng cho tài trí, hạnh phúc và thành công. Thần Ganesha còn là vị thần bảo trợ cho nghệ thuật và khoa học.
Cảnh quay gây tranh cãi của Lisa với bức tượng thần Lisa đặt dưới nền nhà.
Chính phân cảnh này đã khiến cho netizen Ấn Độ vô cùng phẫn nộ và cho rằng đã có hành động thiếu tôn trọng với vị thần nước họ. Bên cạnh đó, những người theo đạo Hindu tin rằng tượng của thần linh phải luôn được đặt ở nơi cao ráo thay vì mặt đất. Đã vậy Lisa còn đi giày trong cảnh quay trên và điều này càng bị cho là thiếu tôn trọng vì giày dép không được phép đặt gần các bức tượng hay đền thờ.
Lisa đi giày trong cảnh quay này càng khiến cộng đồng fan Ấn Độ thêm phần chỉ trích.
Thần Ganesha là vị thần linh thiêng của Ấn Độ giáo.
Ngay sau khi lùm xùm được lan truyền trên mạng xã hội, YG đã giữ thái độ im lặng và không hề lên tiếng bất kỳ điều gì. Tuy nhiên, YG lại lẳng lặng xoá bức tượng thần Ganesha trong cảnh quay Lisa solo ở MV How You Like That. Động thái này từ YG cho thấy dù không lên tiếng nhưng công ty đã vô cùng tôn trọng ý kiến của fan cũng như giữ trọn văn hoá cho quốc gia Ấn Độ.
Bức tượng thần Ganesha đã hoàn toàn biết mất trong phân đoạn gây tranh cãi trước đó.
MV Play của Chungha gây tranh cãi vì ngồi lên và nhảy múa trên biểu tượng thiêng liêng của Ấn Độ
Chỉ sau ít ngày MV How You Like That của BLACKPINK gây tranh cãi vì thiếu tôn trọng văn hoá Ấn Độ thì sản phẩm comeback Play của Chungha không lâu sau cũng “dính đạn” từ cộng đồng mạng Ấn Độ. Lùm xùm này bắt nguồn từ một bài đăng trên Twitter được cho là khán giả tại Ấn Độ, họ đã chỉ ra cảnh quay trong MV của Chungha có chi tiết nhảy múa và có những động tác gợi cảm trên một tấm thảm được kết từ hoa và người này xem là hành động báng bổ văn hóa.
Người này viết: “Cô Chungha chính thức bị đuổi ra khỏi danh sách hâm mộ của tôi khi cô ta cố tình sử dụng một “pookalam”, vật dụng chỉ sử dụng trong lễ hội cầu may mắn Onam. Cô ta đã giẫm lên nó và nhảy múa xung quanh khi tấm thảm còn nguyên vẹn. Đừng cãi nữa, không thôi tôi sẽ block bạn đó!”.
PLAY – Chungha (ft. CHANGMO)
Bài đăng của khán giả Ấn Độ cho rằng MV của Chungha có hành động báng bổ văn hóa.
Pookalam là một loại thảm được kết từ các loại hoa tươi, tạo nên những hoa văn vô cùng sặc sỡ và ấn tượng. Loại vật dụng này được sử dụng trong lễ hội Onam, một lễ hội cầu cho mùa màng tươi tối và để tưởng nhớ Vua Mahabali trong truyền thuyết của dân tộc Malayali vùng Tây Nam Ấn Độ. Pookalam được xem là một biểu tượng văn hóa đặc sắc của người Malayali nói riêng và Ấn Độ nói chung.
Thảm hoa pookalam của Ấn Độ.
Hình ảnh khiến cộng đồng mạng Ấn Độ tỏ ý phẫn nộ của Chungha.
WonWoo (SEVENTEEN) hát cover, fan Ấn Độ yêu cầu Pledis Entertainment gỡ bỏ phân đoạn nhạy cảm trong tập phát sóng GoSe
Trong tập phát sóng mới nhất của GoSe (Going Seventeen), thành viên WonWoo đã hát phần lời khá nhạy cảm trong ca khúc Curry của tiền bối Nozero (sản phẩm từng ra mắt vào năm 2011). Theo đó, cộng đồng mạng Ấn Độ cho rằng lời bài hát của Curry có những ca từ không tôn trọng văn hoá Ấn Độ. Không chỉ vậy, MV này cũng gây nhiều tranh cãi khi chứa đựng một số hình ảnh được xem là xem thường người Ấn khi tô đậm màu da hy xuất hiện vũ công phụ hoạ với điệu nhảy đặc trưng của người Ấn Độ.
Phân cảnh gây tranh cãi của thành viên WonWoo trong tập mới nhất của GoSe.
Một số ý kiến cũng chỉ ra rằng, do ca khúc Curry được ra mắt năm 2011 và thời điểm này thị trường Kpop chưa để ý tới việc này nên khi WonWoo hát lại bài hát có phần nhạy cảm đã bị fan Ấn Độ “đào” lại và chỉ trích gay gắt. Thậm chí, bài hát của tiền bối Nozero còn được nhóm nhạc Oh! My Girl cover hay hai cô nàng SooYeon và Elly của Weki Meki thể hiện lại trên một chương trình radio show.
Norazo – Curry
Bản cover ca khúc Curry của Oh My Girl và Weki Meki.
YooA (Oh My Girl) bị fan yêu cầu xin lỗi vì nghi vấn phân biệt chủng tộc
Vừa qua, cô nàng YooA của Oh My Girl đã debut solo với MV Bon Voyage. Đáng chú ý, trong poster teaser hé lộ tạo hình của YooA, cô nàng đã vướng phải lùm xùm khi nhiều fan nước ngoài cho rằng hình ảnh này có yếu tố liên quan đến văn hoá của thổ dân.
Theo đó, nhiều bài đăng trên các trang mạng xã hội đã yêu cầu xoá hình ảnh này cũng như không sử dụng cách trang điểm, phong cách thời trang như hình ảnh cho sản phẩm lên sóng. Bên cạnh đó, cộng đồng fan quốc tế cũng yêu cầu một lời xin lỗi từ YooA và công ty chủ quản về hành động này.
MV Bon Voyage – YooA (Oh My Girl)
Hình ảnh poster teaser gây tranh cãi của YooA
Tuy nhiên, sau khi bài đăng này được công khai rộng rãi, nhiều ý kiến cũng tỏ ra phẫn nộ và đưa ra phản hồi để đáp trả. Cộng đồng mạng cho rằng hình ảnh poster teaser của YooA không thể xác định được rõ có phải thời trang của thổ dân Mỹ hay không.
Hơn nữa, các fan của YooA cũng cho rằng rất có thể đây là lối ăn mặc tiền sử Hàn Quốc hoặc một dân tộc thiểu số ở Châu Á. Chính vì vậy, việc cáo buộc YooA phân biệt chủng tộc là hoàn toàn vô lý. Cho đến thời điểm hiện tại, sự việc vẫn đang là chủ đề gây tranh cãi của cộng đồng fan quốc tế và Kpop.
Kết
Dù là sản phẩm âm nhạc mới ra mắt hay lên sóng cách đây gần 10 năm thì nhiều người cũng tin rằng ngay chính ekip hay nghệ sĩ cũng không hề có mục đích nhạo báng người Ấn Độ hay cộng đồng fan quốc tế khi mang những hình ảnh gây xôn xao vào trong MV.
Thế nhưng, đây cũng hồi chuông cảnh tỉnh cho những người thực hiện, lên ý tưởng và sản xuất MV khi việc tôn trọng văn hoá của các quốc gia khác luôn phải đặt lên hàng đầu. Thành công của sản phẩm có thành công và được tung hô đến đâu nhưng chỉ cần một “hạt sạn” làm người dân nước bạn cho rằng mang ý nghĩa xúc phạm thì ít nhiều tiếng tăm của sản phẩm cũng như danh tiếng của nghệ sĩ cũng sẽ ảnh hưởng ít nhiều.
Tranh cãi 'sạn' văn hóa trong MV mới của Black Pink và Kpop
Việc trong MV mới của Black Pink xuất hiện nhiều chi tiết gây tranh cãi liên quan đến tôn giáo khiến các nhà sản xuất phải cẩn trọng hơn trong khâu kiểm duyệt sản phẩm.
Trích dịch bài đăng trên The New York Times, CNN về vấn đề sử dụng yếu tố văn hóa trong việc sản xuất sản phẩm âm nhạc của Kpop và sức ảnh hưởng của người hâm mộ đến thần tượng.
Ngày 26/6, Black Pink chính thức trở lại đường đua Kpop sau hơn một năm vắng bóng trên thị trường âm nhạc với ca khúc How You Like That. MV này nhanh chóng gặt hái được nhiều thành tích vang dội như cán mốc hơn 160 triệu lượt xem sau 4 ngày, là nhóm nhạc nữ Hàn Quốc lập kỷ lục xem nhiều nhất sau 24 giờ...
Tuy nhiên, chỉ sau ít ngày ra mắt, How You Like That đã vướng phải không ít chỉ trích khi người hâm mộ Ấn Độ phát hiện một bức tượng của vị thần Hindu - Ganesha được đặt trên sàn nhà, trong cảnh quay nữ ca sĩ Lisa ngồi hát trên ngai vàng.
Vị thần này là con trai của thần Shiva và nữ thần Parvati. Trong Ấn Độ giáo, Ganesha tượng trưng cho sự khôn lanh, hạnh phúc và có nhân dạng đầu voi mình người. Với người dân nước này, đây là một vị thần rất đáng kính và là bảo trợ cho nghệ thuật, khoa học.
MV How You Like That của Black Pink vừa ra mắt đã vướng phải chỉ trích.
Sức ảnh hưởng từ cộng đồng người hâm mộ
Chi tiết gây tranh cãi trong MV của Black Pink được cho là hành động thiếu tôn trọng và phỉ báng thần thánh khi đặt tượng một vị thần dưới mặt đất thay vì ở nơi cao. Người Ấn Độ tin rằng thần linh phải luôn được đặt ở bề mặt cao, đặc biệt không được để giày dép gần những bức tượng, đền thờ.
Bên cạnh đó, người hâm mộ Ấn Độ cũng đưa ra một dẫn chứng khác là tượng thần Ganesha bị sử dụng làm chỗ dựa trong cảnh quay của Lisa. Với tất cả những chi tiết trên, nhóm nhạc nữ Hàn Quốc đã bị cáo buộc ăn cắp văn hoá Ấn Độ giáo, sử dụng vật thể tôn giáo làm chỗ dựa và làm ô uế khi đặt dưới đất.
Chi tiết gây tranh cãi trong MV mới của Black Pink.
Ngay lập tức, những người hâm mộ Ấn Độ đã đăng tải hàng loạt bài viết yêu cầu YG Entertainment phải gỡ bỏ cảnh quay trên kèm theo hashtag #Ganesha và #YGapologise. Sự việc nhanh chóng trở thành tâm điểm trên các diễn đàn khắp châu Á.
"Tôi không ghét các nghệ sĩ nhưng tôn giáo và các vị thần của đất nước chúng tôi không phải là một món đồ chơi hoặc chỗ dựa hay một thứ đồ thẩm mỹ cho các video nhạc pop", người dùng Iam_drish (đến từ Delhi) viết trên Twitter. Người này còn nói thêm rằng đó không phải là lần đầu tiên văn hóa Ấn Độ và Đông Nam Á bị Kpop lạm dụng.
Khi làn sóng chỉ trích ngày một tăng cao, công ty chủ quản của Black Pink - YG Entertainment - đã sửa chữa lại chi tiết bức tượng thần Ganesha bị đặt dưới sàn nhà. Tuy phân cảnh được thay đổi nhưng MV này không hề bị gỡ xuống và vẫn giữ nguyên các chỉ số, lượt xem.
Black Pink thoát "mác" là bản sao của đàn chị khi lập nhiều kỷ lục mới.
Ngày 8/7, ban quản lý của Black Pink thừa nhận họ đã xóa bỏ vị trí có tượng thần và nói rằng đây là một lỗi vô ý.
Động thái của YG Entertainment là minh chứng cho sức ảnh hưởng của người hâm mộ Kpop - những người giữ lửa cho thần tượng - đối với việc đánh giá sản phẩm âm nhạc và sử dụng Internet để truyền bá thông điệp, tiếp cận nghệ sĩ.
Lỗi sai văn hóa lặp đi lặp lại
Theo The New York Times, Kpop là nơi "xuất khẩu" văn hóa lớn nhất nhì của Hàn Quốc. Ngành công nghiệp này đã mang đến cho xứ sở kim chi hơn 5 tỷ USD vào năm 2018, phần lớn doanh thu là từ Kpop, theo một sách trắng được xuất bản vào tháng 3/2020 bởi Cơ quan sáng tạo nội dung Hàn Quốc.
Dựa vào báo cáo của cơ quan này, công ty YG Entertainment - đơn vị quản lý của Black Pink - đã kiếm được hơn 220 triệu USD trong năm 2019.
Kpop ngày càng phát triển và có sức ảnh hưởng đến thị trường âm nhạc châu Á.
Sự hậu thuẫn từ người hâm mộ được xem là chìa khóa cho sự thành công của Kpop.
Họ đã giúp thúc đẩy những nhóm nhạc như Black Pink trở thành ngôi sao bằng cách phối hợp các hình thức truyền thông khác nhau trên mạng xã hội để khiến sản phẩm âm nhạc của thần tượng dẫn đầu bảng xếp hạng.
Thậm chí, nhiều fandom (cộng đồng người hâm mộ) lớn mạnh còn góp tiền để mua quảng cáo trên tàu điện ngầm, trạm xe buýt hoặc những địa điểm nổi tiếng.
Tuy nhiên, cộng đồng người hâm mộ Kpop cũng là một "đội quân" am hiểu về Internet và có số lượng phủ sóng toàn cầu. Họ đến từ các chủng tộc, tầng lớp xã hội và lứa tuổi khác nhau.
Không chỉ giúp thần tượng của mình phát triển lớn mạnh mà họ cũng trở nên nhận thức hơn với các vấn đề chính trị. Chẳng hạn, vào tháng 6/2020, cộng đồng người hâm mộ Kpop tại Mỹ đã lập kế hoạch để phá hoại cuộc mít tinh của Tổng thống Donald Trump ở thành phố Tulsa, bang Oklahoma bằng cách đăng ký hàng nghìn vé tham dự mà không xuất hiện.
Trên đường đua Kpop, các nhóm nhạc phải liên tục sản xuất ý tưởng mới để tăng khả năng cạnh tranh.
Trong cuộc đua khốc liệt trên bảng xếp hạng, nhiều nhóm nhạc cũng đang tìm cách vượt qua các ranh giới văn hóa để cho "ra lò" những ý tưởng mới mẻ, khác biệt.
Thế nhưng, việc lồng ghép các yếu tố văn hóa vào MV âm nhạc đôi khi cũng vấp phải "lằn ranh đỏ" (red line) nếu không cẩn thận và được kiểm duyệt kỹ càng.
Ngoài Black Pink, trước đây Kpop cũng ghi nhận nhiều trường hợp vấp phải chỉ trích vì lý do văn hóa, tôn giáo.
Chẳng hạn như vào năm 2016, một bài đăng của thành viên nhóm Big Bang Tae Yang bị nghi phân biệt chủng tộc với Kanye West vì sử dụng ứng dụng ghép mặt mình với nam rapper da màu và gửi lời "Chúc mừng năm con khỉ" trong sự phấn khích. Ngay sau đó, Tae Yang đã đưa ra lời đính chính và xin lỗi trước khi cuộc tranh luận đi quá xa.
Nam ca sĩ Taeyang từng dính nghi vấn phân biệt chủng tộc. Ảnh: Youzab.
Tương tự Tae Yang, 3 năm trước, nhóm nhạc nữ Mamamoo cũng dính "phốt" phân biệt chủng tộc khi mô phỏng lại ca khúc Uptown Funk với lớp hóa trang da đen giống các nghệ sĩ trong MV gốc.
Đầu tháng 3/2017, RBW Entertainment và Mamamoo phải chính thức lên tiếng xin lỗi về đoạn video gây tranh cãi và cho biết clip parody này sẽ không được sử dụng cho các concert tiếp theo của nhóm.
"Một số người sẽ cảm thấy bình thường khi văn hóa của chúng ta được trình diễn. Nhưng đây không phải là tình huống như vậy khi nó trở nên thiếu tôn trọng và kệch cỡm", Vedansh Varshney (21 tuổi), sinh viên đại học đến từ Delhi, nói về việc kết hợp đa văn hóa trong MV Kpop.
Theo The New York Times, lời xin lỗi sau sự việc cùng với những lý do về sự vô ý và thiếu kiến thức về mặt văn hóa được xem là hành động muộn màng khi đã có nhiều cá nhân, nhóm nhạc mắc lỗi tương tự trước đó.
Shim Doobo, giáo sư ngành truyền thông đa phương tiện tại Đại học Sungshin Women (Seoul), cho biết: "Kpop đã phát triển nhanh hơn nhiều so với ngành công nghiệp âm nhạc hiện tại, đã đến lúc phải chỉ ra các vấn đề và phản ánh hành vi không chuẩn mực".
Đoạn clip parody bài hát Uptown Funk gây tranh cãi của Mamamoo. Ảnh: Asian Junkie.
Các nhóm nhạc thường được quản lý chặt chẽ bởi công ty chủ quản và hầu như mọi vấn đề trong cuộc sống của họ, từ ngoại hình đến các mối quan hệ tình cảm đều bị ràng buộc. Do đó, không có sự chắc chắn nào về việc các nghệ sĩ được tự do theo đuổi con đường âm nhạc một cách độc lập.
Thế nhưng, dù các cuộc tranh cãi luôn nổ ra và không biết khi nào có hồi kết, nhiều người hâm mộ quốc tế vẫn trung thành với thần tượng của họ.
Varshney nói rằng thể loại này đã truyền cảm hứng cho anh trong việc chống lại tư tưởng đại trượng phu và sự rập khuôn hình ảnh của nam giới. Anh bắt đầu học tiếng Hàn từ ba năm trước để hiểu lời bài hát và có thể hòa mình vào vũ đạo Kpop cùng với nhạc Bollywood.
Nhóm "em gái" TWICE lập kỷ lục khủng ở Nhật, JYP không được khen mà còn bị Knet chỉ trích: "Chẳng khác gì giết tương lai của Kpop" Sự thành công của nhóm nhạc "em gái TWICE phiên bản Nhật" lại một lần nữa gây ra tranh cãi về tương lai của Kpop. NiziU chưa chính thức ra mắt nhưng đã được cộng đồng mạng quan tâm nhờ danh hiệu "em gái TWICE phiên bản Nhật". 9 thành viên được tuyển chọn từ chương trình "Nizi Project" do JYP hợp tác...