Kit xét nghiệm của Việt Á: WHO không chấp thuận, vẫn bán giá trên trời
Nhiều tỉnh, thành đã mua các bộ kit xét nghiệm của Công ty Việt Á với giá rất cao dù WHO đánh giá sản phẩm “không đủ điều kiện”.
Trái với thông tin được Bộ Khoa học và Công nghệ (KH-CN) công bố trong một cuộc họp báo và đăng tải trong mục “Hoạt động Công đoàn” trên website chính thức vào ngày 5-5-2020 rằng: “Ngày 26-4, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã chấp thuận bộ kit xét nghiệm Covid-19 của Việt Nam do Bộ Khoa học và Công nghệ giao cho Học viện Quân y và Công ty CP Công nghệ Việt Á (Công ty Việt Á) phối hợp nghiên cứu và sản xuất”; thực tế, sản phẩm này đã trượt vòng đánh giá Quy trình danh sách sử dụng khẩn cấp (EUL) của WHO.
Sản phẩm không đủ điều kiện
Báo cáo của WHO nêu rõ: “Sản phẩm: LightPower iVASARS-CoV-2 1stRT-rPCR Kit – mã số EUL: EUL 0524‐210‐00 – Kết quả: Không được chấp thuận”. Sản phẩm này tên đầy đủ là LightPower iVASARS‐CoV‐2 1stRT‐rPCR Kit đã được WHO đánh giá theo EUL và cấp mã số EUL 0524‐210‐00. Tuy nhiên, theo các thông báo công khai của WHO sau đó, việc cấp mã số này chỉ có thể hiểu là mã số cấp cho các sản phẩm đang trong quá trình được đánh giá. Kết quả đánh giá dành cho LightPower iVASARS‐CoV‐2 1stRT‐rPCR Kit đã được công bố công khai trong một tài liệu hiện vẫn nằm trên website who.int, đăng tải từ tháng 10-2020.
WHO khẳng định rằng sản phẩm này không đủ điều kiện để tham gia các chương trình mua sắm của WHO. Cụ thể, WHO đã yêu cầu Công ty Việt Á cung cấp thông tin cập nhật về tình trạng của hệ thống quản lý chất lượng của họ.
Theo giải thích của WHO, EUL dựa trên rủi ro để đánh giá và liệt kê các vắc-xin, phương pháp điều trị và chẩn đoán in vitro chưa được cấp phép với mục đích cuối cùng là xem xét khả năng tạm thời cung cấp các sản phẩm này cho những người bị ảnh hưởng bởi tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng.
Lấy mẫu xét nghiệm Covid-19 cho người dân. Ảnh: HẢI ANH
EUL sẽ như một tài liệu hỗ trợ các cơ quan của Liên Hiệp Quốc và các quốc gia thành viên trong việc chấp nhận sử dụng và mua sắm các sản phẩm, dựa trên một bộ dữ liệu cần thiết về chất lượng, an toàn, hiệu quả và hiệu suất có sẵn.
Để được vào danh sách EUL, sản phẩm y tế sẽ được đánh giá dựa trên hệ thống quản lý chất lượng và kế hoạch giám sát sau khi cung ứng ra thị trường của nhà sản xuất, dựa trên các tài liệu cụ thể; đồng thời đánh giá các tài liệu về độ an toàn và hiệu suất của sản phẩm.
Công ty Việt Á được thành lập vào năm 2007, có trụ sở chính tại TP HCM, vốn đăng ký thành lập doanh nghiệp chỉ với 80 triệu đồng. Tháng 4-2020, Công ty Việt Á công bố được Bộ Y tế cấp phép đăng ký lưu hành kit xét nghiệm Covid-19 đầu tiên do Việt Nam sản xuất. Công ty có năng lực sản xuất khoảng 10.000 bộ kit/ngày, con số này có thể gấp 3 – 4 lần khi cần. Giá của mỗi bộ kit từ 400.000 – 600.000 đồng. Như vậy, Công ty Việt Á đã công khai báo giá trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Y tế theo quy định. Tuy nhiên, so với giá của một sản phẩm kit xét nghiệm khác cũng do Việt Nam sản xuất với tác dụng, phương pháp như nhau thì giá sản phẩm của Công ty Việt Á cao hơn 170.000 đồng/bộ.
Lãnh đạo Bộ Y tế cho biết tháng 7-2020, Bộ đã yêu cầu tất cả công ty có kinh doanh, sản xuất trang thiết bị y tế phải công khai, niêm yết giá trên Cổng thông tin điện tử của Bộ. Đến nay, đã có hơn 69.200 sản phẩm, hơn 93.200 kết quả đấu thầu được niêm yết giá công khai trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Y tế để các địa phương tham khảo, quyết định mua sắm… Bộ Y tế đã cấp phép cho 131 sản phẩm sinh phẩm chẩn đoán Covid-19, trong đó 60 loại test nhanh, 43 test RT-PCR, 28 xét nghiệm kháng thể.
Nghệ An chỉ định thầu trị giá 18,5 tỉ đồng
Ngày 20-12, ông Nguyễn Văn Định – Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Nghệ An – cho biết cũng như nhiều tỉnh, thành khác, Nghệ An có mua vật tư, sinh phẩm của Công ty Việt Á chia làm 4 gói thầu. Trong đó, ngoài 2 gói được đấu thầu rộng rãi, có 2 gói chỉ định thầu trị giá hơn 18,5 tỉ đồng.
Theo ông Định, gói chỉ định thầu đầu tiên là ngày 15-7, khi diễn biến dịch ở Nghệ An đang hết sức phức tạp, phải khẩn trương xét nghiệm trên diện rộng. Gói chỉ định thầu còn lại là vào ngày 31-10, với tổng trị giá hơn 13 tỉ đồng. Ông Định cho biết quá trình mua sắm vật tư, sinh phẩm của Công ty Việt Á cũng như các công ty khác đều đúng quy trình, trình tự, thủ tục. Thời điểm đầu CDC tỉnh Nghệ An mua của công ty này với giá 470.000 đồng/bộ kit xét nghiệm PCR, thời điểm sau mua với giá 367.000 đồng. Cũng theo CDC tỉnh Nghệ An, từ đầu đợt dịch đến nay, CDC tỉnh Nghệ An đã mua các vật tư, sinh phẩm của Công ty Việt Á khoảng 28 tỉ đồng, 32 tỉ đồng mua của các đơn vị khác.
Video đang HOT
Cùng ngày, Sở Y tế TP Đà Nẵng cho biết tháng 5-2021, CDC TP Đà Nẵng có đề xuất mua 70.000 bộ kit xét nghiệm LightPower của Công ty Việt Á với đơn giá dự toán 509.250 đồng/bộ. Đến ngày 2-7, Bộ Y tế cập nhật giá bán công khai sinh phẩm là 470.000 đồng/bộ cho đơn hàng dưới 500.000 bộ, 367.500 đồng/bộ với đơn hàng từ 500.000 đến dưới 1 triệu bộ. Sau đó, CDC TP Đà Nẵng đề xuất và Sở Y tế TP phối hợp các cơ quan liên quan trình UBND TP phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu 3 gói thầu, với tổng số lượng mua 200.000 bộ, đơn giá 367.500 đồng/bộ.
Ông Hồ Minh Nên, Giám đốc CDC tỉnh Quảng Ngãi, cho biết đơn vị có 3 đợt mua kit xét nghiệm Covid-19 của Công ty Việt Á với giá thấp nhất là 367.000 đồng/bộ, cao nhất 509.000 đồng/bộ. Thời điểm mua là tháng 7 và 8-2021. Tổng giá trị mua hơn 5 tỉ đồng.
Ông Đặng Văn Minh, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi, cho biết UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Tài chính phối hợp Sở Y tế tỉnh Quảng Ngãi rà soát việc mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế chống dịch Covid-19, báo cáo UBND tỉnh. UBND tỉnh sẽ thành lập đoàn thanh tra theo chỉ đạo của Thủ tướng để thanh tra toàn diện về sử dụng kinh phí trong công tác phòng chống dịch của tỉnh.
Sáng 20-12, ông Mai Văn Mười, Giám đốc Sở Y tế tỉnh Quảng Nam, cho hay từ tháng 11-2020 đến nay, Quảng Nam không mua sinh phẩm, kit xét nghiệm Covid-19 của Công ty Việt Á. Riêng thời điểm trước đó, Quảng Nam có nhận được “tài trợ” từ công ty này.
Một đại diện của Sở Y tế tỉnh Quảng Nam cho biết thời điểm dịch Covid-19 bùng phát tại Quảng Nam vào tháng 7-2020, Công ty Việt Á có cho Quảng Nam mượn 3 máy xét nghiệm RT-PCR đặt tại CDC tỉnh Quảng Nam, đến tháng 2-2021, Quảng Nam đã trả lại. “Máy của Công ty Việt Á thì phải chạy sinh phẩm của họ. Quảng Nam có mượn sinh phẩm, một số vật tư của công ty và được sự cho phép của UBND tỉnh, sau đó sẽ thực hiện mua sắm để trả lại” – vị này nói.
“Mua theo đúng quy định, đang làm báo cáo”
Chiều 20-12, bác sĩ Trịnh Quang Trí, Giám đốc CDC tỉnh Đắk Lắk, cho biết trong đợt dịch vừa qua, đơn vị đã mua 1 lần gần 20.000 kit xét nghiệm Covid-19 của Công ty Việt Á. Mức giá mua hơn 367.000 đồng/bộ, với tổng số tiền khoảng 6 tỉ đồng. Gần đây, CDC tỉnh Đắk Lắk tiếp tục tạm ứng một số bộ kit xét nghiệm của Công ty Việt Á nhưng chưa thanh toán.
Lý giải vì sao chọn mua kit xét nghiệm của Công ty Việt Á, bác sĩ Trí cho biết trước đó đơn vị tiếp nhận 1 máy xét nghiệm PCR từ một doanh nghiệp mua máy của Công ty Việt Á trao tặng. Khi các bộ phận chuyên môn trình hồ sơ mua kit xét nghiệm của đơn vị này, ông Trí thống nhất vì đây là doanh nghiệp Việt Nam, kit được sản xuất trong nước, sử dụng sẽ an toàn.
Cùng ngày, ông Nguyễn Đức Thuận, Giám đốc Sở Y tế tỉnh Lâm Đồng, cho biết Lâm Đồng là một trong nhiều tỉnh, thành trên cả nước mua và sử dụng bộ kit xét nghiệm Covid-19 của Công ty CP Việt Á. “Tất cả hợp đồng mua sử dụng bộ kit xét nghiệm Covid-19 của Công ty Việt Á đều thực hiện theo đúng quy định, hiện chúng tôi đang làm báo cáo” – ông Thuận cho biết thêm.
Theo nguồn tin của Báo Người Lao Động, CDC tỉnh Lâm Đồng mua kit xét nghiệm Covid-19 của Công ty Việt Á với giá 350.000 đồng/bộ trong giai đoạn từ tháng 6 đến 8-2021. Hiện CDC tỉnh Lâm Đồng đang ngưng thanh toán, chờ cơ quan chức năng kết luận có hướng xử lý tiếp theo.
Còn đại diện Sở Y tế tỉnh Bình Dương cho biết giai đoạn đầu do khan hiếm dụng cụ để phòng chống dịch Covid-19 và chỉ có Công ty Việt Á cung cấp nên đơn vị có mua bộ kit xét nghiệm Covid-19 của đơn vị này nhưng với số lượng rất ít. Sau đó nhận thấy có nhiều đơn vị chào hàng với giá thấp hơn nên không lấy của đơn vị này nữa.
Nhiều đơn vị được Sở Y tế tỉnh Bình Dương cấp phép đủ năng lực xét nghiệm SARS-CoV-2 bằng kỹ thuật RT-PCR cũng khẳng định họ không lấy bộ kit xét nghiệm Covid-19 của Công ty Việt Á.
Sáng 20-12, phóng viên ghi nhận tại chi nhánh Công ty Việt Á (1/9A Quốc lộ 1, khu phố Bình Đường 2, TP Dĩ An, tỉnh Bình Dương) cửa cổng đóng kín nhưng bên trong chất đầy thiết bị y tế như máy làm lạnh, thùng đựng kit xét nghiệm và một số vật dụng y tế khác, ngoài ra có một số người đang kiểm tra các thiết bị, làm việc. Một người dân ở đây cho biết công ty này đóng trên địa bàn khá lâu, thời gian dịch bệnh vừa qua hoạt động rất nhộn nhịp. Một số ngày trở lại đây có rất nhiều xe lui tới nhưng chỉ thấy một số người đi vào phía trong, sau đó đóng cửa lại.
Đợt dịch Covid-19 bùng phát lần thứ 4, tỉnh Bình Dương là một trong những địa phương bị ảnh hưởng nặng nề nhất, chỉ sau TP HCM, đặc biệt, trong lúc cao điểm của dịch bệnh, địa phương liên tục xét nghiệm để bóc tách F0 ra khỏi cộng đồng.
Cùng ngày, ông Huỳnh Minh Phúc, Giám đốc Sở Y tế tỉnh Long An, cho biết sau khi có thông tin Công ty Việt Á từng cung cấp kit xét nghiệm Covid-19 tại Long An, sở đã rà soát có 4 đơn vị trong tỉnh mua kit xét nghiệm của công ty này gồm: CDC tỉnh Long An, Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) tỉnh Long An, BVĐK khu vực Hậu Nghĩa và BVĐK khu vực Cần Giuộc. Trong đó, CDC tỉnh mua 2 lần với số lượng 10.000 kit xét nghiệm Covid-19 của Công ty Việt Á (mỗi đợt 5.000 bộ), với giá 470.000 đồng/bộ.
Chiều 20-12, đại diện Sở Y tế TP Hà Nội cho biết năm 2021, CDC TP Hà Nội không mua kit xét nghiệm Covid-19 của Công ty Việt Á. Trong năm 2020, CDC TP Hà Nội được nhận một số kit xét nghiệm do Công ty Việt Á sản xuất từ các nhà tài trợ thông qua Ủy ban MTTQ thành phố.
Trả lời câu hỏi của phóng viên về vấn đề sử dụng kit xét nghiệm SARS-CoV-2 của Công ty Việt Á tại TP HCM, ông Nguyễn Hồng Tâm, Phó Giám đốc phụ trách HCDC, khẳng định thời gian qua, HCDC không mua và sử dụng kit xét nghiệm của công ty này. Theo ông Tâm, trong thời gian HCDC tổ chức đấu thầu mua bán vật tư, trang thiết bị y tế, Công ty Việt Á có đến chào bán kit xét nghiệm nhưng giá quá cao nên HCDC từ chối.
Vụ Việt Á nâng giá kit xét nghiệm COVID-19: Nhiều địa phương thông đồng 'thổi giá'?
Theo Bộ Công an, tổng giám đốc Công ty CP công nghệ Việt Á đã nâng khống giá thiết bị, chi phí đầu vào để thổi giá kit xét nghiệm COVID-19 và cung cấp cho các địa phương.
Phan Quốc Việt tại cơ quan điều tra - Ảnh: Công an cung cấp
Ông chủ của Việt Á đã chi tiền phần trăm "khủng" cho lãnh đạo bệnh viện và CDC các tỉnh thành. Tuổi Trẻ đã liên hệ nhiều lãnh đạo địa phương.
Đã bắt tạm giam nhiều người
Ngày 19-12, theo nguồn tin riêng của Tuổi Trẻ, sau khi tống đạt quyết định khởi tố bị can, Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) đã bắt tạm giam Phan Quốc Việt - người sáng lập, đồng thời là tổng giám đốc
Công ty CP công nghệ Việt Á (Công ty Việt Á). Công ty này được coi là "ông lớn" trong ngành thiết bị y tế tại Việt Nam, sở hữu hệ thống phòng khám tại TP.HCM và Quảng Nam.
Cơ quan điều tra cũng bắt tạm giam Phạm Duy Tuyến, giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Hải Dương, và các bị can là lãnh đạo, nhân viên của Công ty Việt Á. Những người này bị điều tra về tội "vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng".
Lãnh đạo C03 đánh giá hành vi sai phạm của các bị can không chỉ gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước số tiền lớn, mà còn "móc túi" hàng triệu người dân khi phải sử dụng dịch vụ xét nghiệm với giá cao hơn giá trị thực.
C03 cũng làm rõ: để thu lợi nhuận bất chính và chi tiền ngoài hợp đồng, Phan Quốc Việt và các thuộc cấp ở Công ty Việt Á nâng khống giá thiết bị, chi phí nguyên vật liệu đầu vào đưa vào thuyết minh cơ cấu giá, xác định giá bán là 470.000 đồng/kit; thỏa thuận và chi tiền phần trăm hợp đồng cho lãnh đạo bệnh viện, CDC các tỉnh, thành phố trong quá trình cung cấp sản phẩm. Trong đó Tuyến được chi gần 30 tỉ đồng.
Trụ sở Công ty Việt Á tại 372A/8 Hồ Văn Huê, phường 9, quận Phú Nhuận, TP.HCM, nhưng theo chủ nhà, chỉ đặt bảng tên, không có nhân viên làm việc l Ảnh nhỏ: kit xét nghiệm COVID-19 của Công ty Việt Á - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Nhiều nơi mua kit từ Việt Á cao hơn Hải Dương
Sau khi những sai phạm tại CDC Hải Dương được công bố, câu hỏi mà dư luận đặt ra là tại các địa phương khác có xảy ra tình trạng móc ngoặc để "thổi giá" kit xét nghiệm hay không?
Theo khảo sát của Tuổi Trẻ, còn nhiều tỉnh thành mua kit xét nghiệm của Việt Á với mức giá từ 470.000 đồng/bộ test PCR như ở Hải Dương, thậm chí mua ở mức giá cao hơn.
Cụ thể, tại quyết định ngày 23-6-2021 phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu cung cấp vật tư chống dịch, Bắc Ninh phê duyệt mua 10.000 bộ test PCR LightPower của Việt Á cho CDC tỉnh Bắc Ninh với giá 470.000 đồng/bộ.
Cùng thời điểm này, tỉnh Nam Định cũng mua 13.536 bộ test tương tự của Việt Á, giá 509.250 đồng/bộ.
Tháng 5-2021, một địa phương ở miền Trung cũng có quyết định phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu mua sắm vật tư, sinh phẩm y tế phục vụ chống dịch COVID-19. Trong 11 loại vật tư mua dịp này (tổng trị giá trên 53 tỉ đồng), có 70.000 bộ LightPower, giá mua là 509.250 đồng/bộ, trị giá trên 35,6 tỉ đồng.
Theo khảo sát của chúng tôi, hầu hết tỉnh thành, bệnh viện mua bộ xét nghiệm PCR của Việt Á thời gian qua đều mua với giá từ 470.000 đồng/bộ trở lên. Trong khi đây là mức giá CDC Hải Dương đã mua và giám đốc CDC Hải Dương bị bắt cùng tổng giám đốc Việt Á do nhận "phần trăm" gần 30 tỉ đồng.
Theo cơ quan điều tra, tại Hải Dương mỗi hợp đồng cung ứng kit xét nghiệm, giám đốc CDC đã được "lại quả" 20 - 25% giá trị hợp đồng. Việc bắt tạm giam các bị can trên chỉ là giai đoạn đầu của chuyên án làm rõ đường dây vi phạm pháp luật trong việc sản xuất, kinh doanh bộ trang thiết bị y tế xét nghiệm COVID-19.
Lãnh đạo C03 cho biết đang tiếp tục điều tra mở rộng tại nhiều nơi khác, làm rõ vai trò các cá nhân, đơn vị liên quan để làm rõ bản chất của vụ án, yếu tố tư lợi... và xử lý nghiêm theo quy định.
Thời gian qua, việc xét nghiệm tần suất quá dày, chi phí xét nghiệm cao, doanh nghiệp và người dân khốn đốn vì phí xét nghiệm và các quy định xung quanh việc xét nghiệm, đến nay khi cơ quan công an bắt đầu bóc gỡ việc "thổi giá" xét nghiệm cho thấy còn có những tảng băng chìm xung quanh chi phí xét nghiệm cần được làm rõ.
Bộ KIT xét nghiệm COVID-19 của Việt Nam được WHO chấp thuận - Ảnh: Bộ KH&CN
Lãnh đạo Hải Dương chưa thể trả lời
Ngày 19-12, phóng viên Tuổi Trẻ liên hệ lãnh đạo tỉnh Hải Dương để xác minh thêm thông tin giám đốc CDC Hải Dương Phạm Duy Tuyến bị khởi tố điều tra hành vi nhận "phần trăm" và câu kết cùng Việt Á "thổi giá" kit xét nghiệm COVID-19 nhưng không nhận được câu trả lời.
Trao đổi về việc CDC Hải Dương mua sắm bộ kit xét nghiệm COVID-19 có phải thông qua Sở Tài chính thẩm định, báo cáo UBND tỉnh để phê duyệt hay không, ông Lưu Văn Bản - phó chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương - cho biết không phụ trách lĩnh vực này và đề nghị trao đổi với chủ tịch UBND tỉnh.
Ông Triệu Thế Hùng - chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương - cho biết đang bận họp chỉ đạo công tác phòng chống dịch COVID-19 nên không tiện trao đổi thông tin.
Phóng viên nhiều lần liên hệ với ông Nguyễn Trọng Hưng - giám đốc Sở Tài chính và ông Phạm Mạnh Cường - giám đốc Sở Y tế Hải Dương, nhưng đều không nhận được hồi âm. Bà Nguyễn Thị Trung Chính - phó giám đốc Sở Y tế - cho biết không phụ trách lĩnh vực nên không nắm được cụ thể.
Long An yêu cầu 4 đơn vị mua kit test của Công ty Việt Á báo cáo khẩn Sở Y tế Long An yêu cầu tất cả các đơn vị mua kit test, sinh phẩm xét nghiệm từ Công ty CP công nghệ Việt Á kiểm tra, báo cáo về quy trình mua bán với Sở trước 15h hôm nay. Long An yêu cầu các đơn vị báo cáo về việc mua kit test (Ảnh minh họa). Thông tin với PV...