Kinh tế Trung Quốc thách thức đối sách của Washington với Bắc Kinh
Chính quyền Tổng thống Obama 6 năm qua luôn cố gắng trấn an Trung Quốc rằng thế giới có đủ chỗ cho một nước Mỹ hùng mạnh và một Trung Quốc đang trỗi dậy.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) trong cuộc gặp gỡ Tổng thống Mỹ Barack Obama năm 2013. Ảnh: Xinhua
Tuy vậy, cách tiếp cận này nhiều lần bị thử thách bởi những tham vọng và cách hành xử của Trung Quốc, từ các vụ tấn công mạng, xây dựng t.iền đồn quân sự trái phép trên Biển Đông tới quyết định thành lập một ngân hàng đầu tư châu Á gây tranh cãi.
Trong bối cảnh Mỹ vẫn đang tập trung chế ngự sự trỗi dậy hòa bình của Trung Quốc, những bất ổn gần đây với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới là một lời nhắc nhở. Nếu kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại, Mỹ sẽ phải đối mặt với những rủi ro ngắn hạn khi đà phục hồi kinh tế Mỹ có thể bị kìm hãm, đồng thời thị trường cổ phiếu và trái phiếu toàn cầu gặp bất ổn.
Theo Washington Post, cuộc khủng hoảng hiện tại là một minh chứng thích hợp cho thấy vì sao chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc luôn đòi hỏi sự tinh tế. Mỹ cần một Trung Quốc thành công và ổn định, nhưng lại e ngại tác động của thành công đó tới cán cân quyền lực, cả ở trong và ngoài nước.
Tiếng nói chống Trung Quốc
Trong vài phiên giao dịch gần đây, sự hỗn loạn trên thị trường chứng khoán tác động lớn tới một số công ty Mỹ có liên quan đến Trung Quốc, như General Motors, Cisco và Apple. Nó thổi bùng những tranh cãi về vấn đề việc làm, thu nhập của tầng lớp trung lưu cũng như khoảng cách giàu – nghèo ngày một lớn, đang trở thành đề tài trung tâm trong chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ. Ứng viên từ cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đều tìm cách khai thác sự lo lắng của người lao động Mỹ về tác động của toàn cầu hóa.
Ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump một lần nữa khẳng định những chính sách mềm yếu khiến Mỹ quá phụ thuộc vào Trung Quốc. Ông tin rằng kinh tế Mỹ đang phải trả giá. Thượng nghị sỹ Bernie Sanders, ứng viên đảng Dân chủ, cũng chỉ trích chính sách thương mại của Mỹ, đồng thời cáo buộc giới lãnh đạo doanh nghiệp giàu có “đang đưa việc làm sang Trung Quốc”.
Thống đốc bang Wisconsin Scott Walker, một ứng viên tranh cử khác, yêu cầu Tổng thống Obama nêu rõ những chính sách xương sống với Trung Quốc, và thực hiện bước đi chưa từng có t.iền lệ là hủy chuyến thăm cấp nhà nước tới Mỹ đầu tiên của Chủ tịch Tập Cận Bình trong tháng 9. Walker dẫn ra hàng loạt mâu thuẫn, bao gồm cả cáo buộc về việc Bắc Kinh phá giá nội tệ để hỗ trợ xuất khẩu đang tụt dốc.
“Một trong những vấn đề của chúng ta đó là họ không tôn trọng ta”, ông Walker khẳng định trong một cuộc tiếp xúc cử tri. “Điều này phát đi thông điệp rõ ràng rằng chúng ta mong chờ nhiều hơn ở Trung Quốc”.
Những cảnh báo ngày một mạnh mẽ như trên đẩy Nhà Trắng vào thế phải chống đỡ, khi các cộng sự của ông Obama phải tìm cách xoa dịu những lời kêu gọi thể hiện lập trường cứng rắn hơn với Bắc Kinh. Nhà Trắng dẫn lại thông cáo của Bộ Tài chính, cảnh báo Bắc Kinh nên tránh có những bước đi đảo ngược quá trình cải cách nền kinh tế, theo hướng để thị trường làm chủ, thay vì nhà nước kiểm soát chặt chẽ.
Video đang HOT
Phó chủ tịch Ruan Zongze từ Viện nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc, một cơ quan trực thuộc Bộ ngoại giao Trung Quốc, chế giễu những tuyên bố chống Bắc Kinh trong chiến dịch tranh cử ở Mỹ.
“Nhiều năm qua, những người bạn Mỹ vẫn nói với chúng tôi đây là giai đoạn đặc biệt”, ông Ruan nói. “Đó là chính trị kiểu Mỹ. Tôi không để ý quá nhiều tới nó”. Ông này cũng cho biết thêm, cứ mỗi 4 năm, các chính trị gia Mỹ chạy đua vào Nhà Trắng lại “muốn giành lợi thế từ việc chỉ trích và tỏ ra cứng rắn với Trung Quốc. Nhưng hóa ra việc này không đem lại ích lợi gì”.
Theo Ruan, người Mỹ “cần tập trung nhiều hơn vào kinh tế, tạo việc làm và nhiều vấn đề căn bản khác”.
Nhiều khác biệt
Trong cuộc gặp thượng đỉnh tới đây, ông Obama và ông Tập được nhận định sẽ đề cao cam kết chung trong cắt giảm phát thải khí nhà kính và thỏa thuận hạt nhân Iran mà Mỹ, Trung Quốc và 4 bên đối thoại khác cùng soạn thảo. Tuy vậy, với hầu hết các vấn đề khác, từ nhân quyền tới hoạt động quân sự, tranh chấp chủ quyền trên biển hay chiến tranh mạng và sở hữu trí tuệ, Mỹ và Trung Quốc vẫn còn nhiều khác biệt.
“Cái khó trong chính sách với Trung Quốc mà cả chính quyền Bush trước đây và chính quyền Obama hiện nay phải đối mặt đó là trả lời cho câu hỏi ‘chúng ta muốn họ làm gì’”, Philip Levy, nhà kinh tế học tại Hội đồng Cố vấn Kinh tế của ông Bush, người từng hỗ trợ Thượng nghị sỹ John McCain trong chiến dịch tranh cử năm 2008, nhận định.
Sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008, chính quyền Tổng thống Obama ủng hộ chương trình kích thích kinh tế lớn của Bắc Kinh, nhưng chính việc này dẫn tới nợ trong nước của Trung Quốc tăng nhanh, và giờ nó cần được kiểm soát, ông Levy bình luận.
“Trung Quốc đang mắc kẹt”, Levy nói. Theo ông, Bắc Kinh phải lựa chọn giữa việc thắt chặt t.iền tệ, đồng thời tuyên bố tăng trưởng tín dụng, đầu tư và chi tiêu công như vậy đã đủ mạnh, đang dẫn tới dư thừa năng suất hoặc trở lại nới lỏng chính sách và khẳng định các ngân hàng không cần phải dự trữ nhiều như hiện nay.
Vài tháng trở lại đây, Trung Quốc dường như đi theo hướng thứ hai. Chủ tịch Tập chấp nhận trì hoãn những biện pháp cải cách tài chính ông từng ủng hộ. Nhưng vẫn còn đó kế hoạch về Con đường tơ lụa mới, chương trình đầu tư hạ tầng được chính phủ tài trợ, quy mô lớn tương tự như những biện pháp kích thích kinh tế trước đây.
Theo bình luận viên David Nakamura và Steven Mufson, ở một mức độ nào đó, cán cân quyền lực trong quan hệ Mỹ – Trung có sự dịch chuyển ngay từ năm đầu nhiệm kỳ của Tổng thống Obama, khi ông chủ Nhà Trắng tới Bắc Kinh, họp thượng đỉnh với ông Hồ Cẩm Đào, chủ tịch Trung Quốc lúc bấy giờ. Nhà lãnh đạo Trung Quốc khi đó cảm thấy phấn chấn bởi vị thế đang lên của nước này, đúng thời điểm Mỹ rơi vào suy thoái.
Năm nay, với tin tưởng kinh tế Mỹ ổn định trở lại, ông Obama đã thành công trong việc gây sức ép để Quốc hội Mỹ trao cho mình thêm quyền lực nhằm hoàn tất hiệp định đối tác thương mại với 12 quốc gia vành đai Thái Bình Dương, nhắm mục tiêu ứng phó với ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc.
Phải đứng ngoài hiệp định này, Bắc Kinh đáp trả bằng việc cho ra đời Ngân hàng đầu tư hạ tầng châu Á (AIIB), được nhiều đồng minh của Mỹ ủng hộ, trong đó có Anh, Đức và Hàn Quốc.
Hiện các đồng minh của Nhà Trắng cho rằng, chính quyền Tổng thống Obama nên tránh một cuộc đấu vô nghĩa với Trung Quốc, cho dù ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh sẵn sàng hy sinh các biện pháp cải cách kinh tế để duy trì quyền kiểm soát.
“Điều chúng ta cần ở Trung Quốc là một cách tiếp cận cân bằng hơn với vấn đề tăng trưởng”, Jared Bernstein, người từng là trưởng nhóm cố vấn kinh tế của phó tổng thống Mỹ Joe Biden, nhận xét. “Mô hình chú trọng xuất khẩu rõ ràng không phù hợp với Mỹ, hiệu quả của mô hình này với Trung Quốc cũng hạn chế”.
Hoàng Nguyên
Theo Washington Post
Biến động ở Trung Quốc không đẩy kinh tế thế giới vào suy thoái
Trong bối cảnh những ngày gần đây, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PCoB) liên tiếp điều chỉnh tỷ giá đồng nội tệ, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã lên tiếng trấn an dư luận.
Ông Lý Khắc Cường đồng thời khẳng định động thái trên của PCoB là "phản ứng phù hợp" với những diễn biến trên các thị trường tài chính quốc tế.
Trong khi đó, giới phân tích nhận định, một cuộc suy thoái toàn cầu sẽ không hiện hữu, bất chấp những số liệu ảm đạm của nền kinh tế Trung Quốc cũng như sự suy giảm của các thị trường dầu mỏ và chứng khoán...
Sàn giao dịch chứng khoán ở Thượng Hải "đỏ rực" sau quyết định hạ tỷ giá đồng nhân dân tệ của PBoC.
Phát biểu tại cuộc đàm phán với Phó thủ tướng thứ nhất của Kazakhstan Bakytzhan Sagintayev đang ở thăm Bắc Kinh ngày 26-8, Thủ tướng Lý Khắc Cường cho rằng, việc điều chỉnh tỷ giá đồng nhân dân tệ được tiến hành như một phần trong nỗ lực cải cách đang diễn ra ở Trung Quốc.
Theo Thủ tướng Lý Khắc Cường, tình hình kinh tế thế giới phức tạp và thị trường bấp bênh có ảnh hưởng đến kinh tế Trung Quốc, song các nhân tố cơ bản của kinh tế nước này vẫn ổn định, tiếp tục tăng trưởng trong mức thích hợp với sự hỗ trợ của các yếu tố tích cực.
Ông tin tưởng Trung Quốc có thể hoàn thành mục tiêu tăng trưởng kinh tế hằng năm thông qua các biện pháp như ổn định tăng trưởng kinh tế, điều chỉnh cơ cấu kinh tế, phục hồi năng lực của thị trường, ngăn ngừa ảnh hưởng của các nguy cơ.
Trước đó, ngày 25-8, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc công bố quyết định hạ 0,25 điểm cơ bản lãi suất chuẩn t.iền gửi và lãi suất cho vay bằng đồng nhân dân tệ bắt đầu từ ngày 26-8.
PBoC cũng tuyên bố kể từ ngày 6-9 tới sẽ hạ 0,5 điểm phần trăm tỷ lệ dự trữ bắt buộc bằng đồng nhân dân tệ đối với các tổ chức tài chính. Đây cũng là lần cắt giảm lãi suất thứ 5 của Trung Quốc kể từ tháng 11-2014.
Cục trưởng Cục Nghiên cứu PBoC, ông Lục Lỗi giải thích, tình hình kinh tế quốc tế và trong nước cũng như tình trạng thanh khoản của thị trường tài chính Trung Quốc là nhân tố chủ yếu dẫn tới quyết định việc điều chỉnh chính sách trên.
"Sự trầm lắng của kinh tế thế giới đã thúc đẩy Trung Quốc phải lấy mở rộng nội nhu làm phương hướng chính", ông Lục Lỗi cho hay.
Theo Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu chứng khoán và tài chính, Đại học Nhân dân Trung Quốc Triệu Tích Quân, ý đồ hạ lãi suất và hạ tỷ lệ dự trữ bắt buộc lần này của PBoC là rất rõ ràng, đó là tăng lòng tin của nhà đầu tư và giảm giá thành vay vốn của doanh nghiệp, từ đó tăng mức lợi nhuận cho doanh nghiệp.
Theo chuyên gia này, cho dù động thái "2 hạ" này sẽ không dẫn đến vốn trực tiếp đổ vào thị trường chứng khoán, song chính sách kích thích này của PBoC sẽ có lợi cho việc tăng cường lòng tin của nhà đầu tư đối với tăng trưởng kinh tế Trung Quốc, đồng thời làm cho nhiều doanh nghiệp cần vốn giảm được giá thành, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển.
Ngay sau khi quyết định hạ lãi suất và hạ tỷ lệ dự trữ bắt buộc có hiệu lực, ngày 26-8, thị trường chứng khoán Trung Quốc có phiên tăng điểm nhẹ, cụ thể Shanghai Composite tăng 0,6% lên 2.984,86 điểm. Tuy nhiên, rất nhanh sau đó chỉ số này đã tiếp tục lao dốc 3,9%.
"Chỉ số Shanghai Composite mất điểm tiếp tục là một đòn mạnh giáng vào kinh tế Trung Quốc, xóa sổ mọi nỗ lực kích thích kinh tế của chính quyền Bắc Kinh trong năm nay", hãng tin CNN của Mỹ bình luận.
CNN cũng chỉ ra 3 yếu tố khiến chứng khoán Trung Quốc sẽ còn tiếp tục lao dốc trong những ngày tới. Đó là: Nền kinh tế của Trung Quốc đang chậm lại nhanh hơn so với dự đoán của các nhà phân tích; không chắc chắn khi nào Cục Dự trữ Liên bang Mỹ sẽ nâng lãi suất cơ bản; giá dầu thô cực rẻ, dưới 40USD/thùng, đạt mức thấp nhất trong hơn 6 năm qua.
Dù những lo ngại nổi lên gần đây về tình hình kinh tế Trung Quốc và sự rớt giá hàng hóa, nhưng theo Ngân hàng Đầu tư Goldman Sachs (Mỹ), kinh tế thế giới không có nguy cơ rơi vào suy thoái.
Theo ngân hàng này, sự sụt giảm giá hàng hóa trong năm qua cũng như thực trạng ảm đạm của nền kinh tế nói chung và thị trường chứng khoán nói riêng của Trung Quốc trong thời gian gần đây, cùng với đà chững lại của các thị trường mới nổi khác sẽ không thể tạo ra một cuộc khủng hoảng tồi tệ.
Goldman Sachs nhận định, hiện có một rủi ro là các thị trường đang quá chú trọng tới sự giảm giá của dầu và một số loại hàng hóa khác. Trên thực tế, giá dầu giảm chủ yếu phản ánh tình trạng dư cung hơn là nhu cầu yếu.
Theo Bình Nguyên
Quân đội Nhân dân
Điều gì đang xảy ra với nền kinh tế Trung Quốc? Chứng khoán toàn cầu đã hứng chịu một đợt bán tháo mạnh mẽ vào phiên giao dịch 'Ngày thứ hai đen tối' hôm 24.8 do các nhà đầu tư thế giới lo lắng trước tình trạng suy yếu của Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới. Một nhà đầu tư Trung Quốc đang theo dõi bảng điện tử cập nhật...
