Kiệt tác ‘pháo đài sư tử’ giữa rừng rậm Sri Lanka

Sigiriya là địa điểm lịch sử, khảo cổ nổi tiếng tại châu Á với những tác phẩm nghệ thuật bằng đá tuyệt đẹp.

Sigiriya có nghĩa “tảng đá của sư tử”, nằm trên vách đá khổng lồ cao 200 m nhô ra giữa cánh rừng già tại miền trung Sri Lanka, tạo nên khung cảnh hùng vĩ. Theo sử thi Mahavamsa, hoàng tử Vijaya là cháu trai của một con sư tử, đến hòn đảo Sri Lanka để kết hôn với công chúa Kuveni. Từ cuộc hôn phối này đã sinh ra tộc người Sinhalese (nghĩa là những con sư tử). Do vậy, sư tử là nguồn gốc thần thánh của các vị vua và trở thành biểu tượng của vương quyền Sinhalese.

Năm 477, Kashyapa I chiếm lấy ngai vàng sau khi hạ gục vua cha Dhatusena. Kashyapa Io sợ bị người thừa kế chính danh Moggallana tấn công nên quyết định dời đô từ Anuradhapura về pháo đài Sigiriya. Sau khi vua Kashyapa I qua đời, những cuộc tranh giành quyền lực trong nội bộ vương triều Moriya và sự xâm lược của người Ấn Độ khiến “pháo đài sư tử” dần trở nên hoang phế. Đến thế kỷ 19, Sigiriya được phát hiện bởi sĩ quan người Scotland Jonathan Forbes và nhà khảo cổ học người Anh Ceylon Bell sau 1.500 năm bị lãng quên.

Sigiriya là tác phẩm nghệ thuật kết hợp giữa quy hoạch đô thị cổ đại, cảnh quan thiên nhiên và nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc. “Pháo đài sư tử” được chia thành hai phần: Khu vực phía tây có diện tích 90 ha, được bao quanh bởi ba thành lũy và hai hào, tạo thành khuôn viên hình chữ nhật với các khu vườn và hệ thống thủy lực phức tạp; cung điện hoàng gia và đền đài tổ chức nghi lễ tọa lạc tại khu vực phía đông có diện tích 40 ha.

Du khách có thể đi dọc theo con đường trung tâm để đến lối vào chính của Sigiriya, tượng sư tử đang cúi mình được chạm khắc tuyệt đẹp. Khi leo lên 1.200 bậc thang dẫn đến Pháo đài, khách du lịch còn được ngắm nhìn 1.800 tác phẩm văn xuôi, bài thơ được viết bằng tiếng Sinhala, tiếng Phạn (Sanskrit) và tiếng Tamil trên Bức tường Gương (hay Sigiriya Graffiti), thể hiện sự phát triển về ngôn ngữ ở Sri Lanka trong suốt 800 năm. Đặc biệt, 21 bức bích họa tráng lệ mô tả điệu múa của apsara (thần nữ), cung nữ của nhà vua đang cài hoa… là những di sản nghệ thuật có giá trị cao nhất tại “pháo đài sư tử”.

Hiện nay, Sigiriya đang lưu giữ một trong những khu vườn lâu đời nhất trên thế giới, bao gồm vườn bậc thang, vườn đá tảng và vườn nước. Trong đó, bốn khu vườn nước có vai trò quan trọng khi cung cấp nước cho toàn bộ “pháo đài sư tử” nhờ hệ thống hào, kênh ngầm… Khu vườn nước số 1 có bốn ao hình chữ L gọi là “Char-Bagh”. Vườn nước số 2 có đài phun nước xếp tầng, nằm giữa hai cung điện mùa hè. Vườn nước số 3 nằm ở vị trí cao hơn, trong khi “vườn nước thu nhỏ” tạo nên tính đối xứng và sự cân bằng tổng thể cho toàn bộ công trình.

Quần thể cung điện trên đỉnh đá Sigiriya nhằm thể hiện sự giàu có và quyền lực của Kashyapa I, được xây dựng trên diện tích khoảng 1,5 ha với tổ hợp công trình phục vụ cuộc sống hoàng gia, hồ bơi nhân tạo và ngai vàng được tạc bằng đá tự nhiên. Ngoài ra, tại “pháo đài sư tử” còn có những hang động (Asana, Deraniyagala, Cobra Hood) và đền thờ trong thời kỳ Sigiriya trở thành tu viện Phật giáo. Với những giá trị lịch sử và nghệ thuật, Sigiriya đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới vào năm 1982.