Kiểm toán nhà nước đề nghị luật hoá nhiệm vụ kiểm toán môi trường

Kiểm toán nhà nước đề nghị sửa đổi, bổ sung vào Dự thảo Luật Bảo vệ môi trường một điều về kiểm toán môi trường do Kiểm toán nhà nước thực hiện.

Ô nhiễm môi trường ở Việt Nam đã đến mức nghiêm trọng.

Theo Tổng kiểm toán Hồ Đức Phớc thì việc đưa hoạt động kiểm toán vào Luật Bảo vệ môi trường sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho Kiểm toán nhà nước thực hiện tốt hơn vai trò đã được Hiến định.

Được trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 9 và dự kiến sẽ thông qua tại kỳ họp thứ 10 tới, Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) vừa qua cũng đã được đại biểu Quốc hội chuyên trách góp ý để hoàn thiện thêm một bước.

Sau khi nghiên cứu dự thảo luật được đại biểu chuyên trách góp ý, Tổng Kiểm toán nhà nước Hồ Đức Phớc vừa gửi công văn tới Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Bộ Tài nguyên – Môi trường (cơ quan chủ trì soạn thảo dự án luật) đề nghị bổ sung chức năng, nhiệm vụ kiểm toán môi trường vào Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) năm 2020.

Thực hiện kiểm toán ba nội dung

Văn bản nêu rõ, môi trường được xác định là một trong ba trụ cột để phát triển bền vững đất nước. Nghị quyết số 24 của Ban Chấp hành Trung ương Khóa IX đã chỉ ra, bảo vệ môi trường cùng với tăng cường quản lý tài nguyên và ứng phó với biến đổi khí hậu là cơ sở, tiền đề cho hoạch định đường lối, chính sách phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và an sinh xã hội. Đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của cả hệ thống chính trị; là trách nhiệm và nghĩa vụ của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư, trong đó Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự tham gia, giám sát của toàn xã hội.

“Kiểm toán nhà nước, với vai trò là cơ quan hiến định độc lập, có trách nhiệm kiểm toán môi trường để phục vụ Quốc hội giám sát công tác quản lý và bảo vệ môi trường của các cơ quan quản lý chức năng, giúp Chính phủ tăng cường các biện pháp quản lý, góp phần nâng cao tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả, tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong công tác quản lý và bảo vệ môi trường, hướng tới phát triển bền vững” – Tổng kiểm toán khẳng định.

Với lý lẽ trên, Kiểm toán nhà nước đề nghị sửa đổi, bổ sung vào Dự thảo Luật một điều về kiểm toán môi trường do Kiểm toán Nhà nước thực hiện tại Chương XIV về “Kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, xử lý phạm, giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo môi trường”. Cụ thể, Kiểm toán nhà nước thực hiện kiểm toán công tác quản lý và bảo vệ môi trường đối với các cơ quan Nhà nước và các đơn vị khác có liên quan trong công tác bảo vệ môi trường.

Nội dung kiểm toán môi trường theo đề nghị của Tổng Kiểm toán gồm 3 vấn đề. Một, kiểm toán tài chính, là kiểm toán để xác nhận tính đúng đắn, trung thực của các thông tin tài chính và báo cáo tài chính của đơn vị được kiểm toán trong công tác quản lý và bảo vệ môi trường và các chương trình, hoạt động có liên quan đến công tác quản lý và bảo vệ môi trường

Hai, kiểm toán tuân thủ: là kiểm toán để đánh giá và xác nhận việc tuân thủ pháp luật, nội quy, quy chế mà đơn vị được kiểm toán phải thực hiện.

Ba, kiểm toán hoạt động là việc kiểm toán để đánh giá tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả trong công tác quản lý và bảo vệ môi trường và các chương trình, hoạt động có liên quan đến công tác quản lý và bảo vệ môi trường.

Căn cứ vào yêu cầu của từng cuộc kiểm toán, Tổng Kiểm toàn nhà nước quyết định nội dung kiểm toán của từng cuộc kiểm toán theo Luật Kiểm toán nhà nước.

Ngoài ra, Tổng kiểm toán còn đề nghị bổ sung quy định, Chính phủ ban hành cơ chế khuyến khích tổ chức, cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ thực hiện kiểm toán môi trường của đơn vị mình hoặc thuê đơn vị kiểm toán độc lập thực hiện. Bộ Tài nguyên – Môi trường chủ trì, phối hợp với Kiểm toán nhà nước ban hành các văn bản hướng dẫn về trình tự, thủ tục và phương pháp thực hiện kiểm toán môi trường tại cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.

Môi trường là tài sản công

Về cơ sở pháp lý của đề xuất trên, ông Hồ Đức Phớc khẳng định “môi trường là tài sản công”. Mà khái niệm “tài sản công”, theo Luật Kiểm toán nhà nước, bao gồm đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, nguồn ở vùng biển, vùng tài nguyên thiên nhiên khác…

Ông Phớc cũng chỉ ra dự Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) quy định nguồn lực bảo vệ môi trường là tài chính công. Đây chính là đối tượng kiểm toán của Kiểm toán nhà nước, theo Hiến pháp và Luật Kiểm toán nhà nước hiện hành.

Mặt khác, những năm qua Kiểm toán nhà nước đã từng bước thực hiện kiểm toán môi trường, tiêu biểu như Dự án trồng mới 5 triệu hecta rừng; Chương trình mục tiêu quốc gia nước sạch và vệ sinh môi trường; Cuộc kiểm toán các vấn đề nước sông Mê Kông năm 2012. Ngoài ra Kiểm toán nhà nước còn thực hiện các cuộc kiểm toán chuyên đề về quy hoạch đô thị, việc quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên khoáng sản; Các cuộc kiểm toán về công tác quản lý và xử lý chất thải y tế, khu công nghiệp, nhà máy nhiệt điện, nhập khẩu phế liệu, quản lý và sử dụng túi ni lông ở TPHCM….

“Trên cơ sở những phát hiện kiểm toán, ngoài kiến nghị xử lý tài chính, truy nộp ngân sách nhiều ngàn tỷ đồng, Kiểm toán nhà nước còn chỉ ra nhiều sai phạm của các doanh nghiệp, cơ quan quản lý Nhà nước trong công tác quản lý và bảo vệ môi trường và bịt lỗ hổng nhiều cơ chế, chính sách trong lĩnh vực môi trường” – Tổng Kiểm toán nhà nước cho biết.

Vì vậy “việc đưa hoạt động kiểm toán vào Luật Bảo vệ môi trường sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho Kiểm toán nhà nước thực hiện tốt hơn vai trò đã được Hiến định” – Tổng Kiểm toán nhấn mạnh.