Kịch tính bầu chọn Chủ tịch Hạ viện Mỹ

Ngày đầu tiên của quốc hội khóa mới tại Mỹ đã trôi qua mà không có chủ tịch hạ viện khi ứng viên hàng đầu Kevin McCarthy không thể giành được số phiếu cần thiết để đắc cử sau 3 vòng bỏ phiếu ngày 3.1.

Các hạ nghị sĩ sẽ nhóm họp trở lại vào trưa ngày 4.1 (giờ địa phương, rạng sáng 5.1 giờ VN) để tiếp tục bầu chọn.

Đây được xem là “thất bại lịch sử” của ông McCarthy – người đã được chọn làm lãnh đạo đảng Cộng hòa ở Hạ viện Mỹ sau cuộc bầu cử giữa kỳ 2022. Đây cũng là lần đầu tiên kể từ năm 1923, Hạ viện Mỹ không bầu ra được “người cầm búa” ngay trong vòng bỏ phiếu đầu tiên.

Ông Kevin McCarthy tại Hạ viện Mỹ ngày 3.1 . REUTERS

Thất bại của ông McCarthy xuất phát từ việc 20 nghị sĩ đảng Cộng hòa đã bỏ phiếu chống đối, khiến ông McCarthy chỉ giành được 202 phiếu, cách xa so với mức quá bán (218) để tuyên bố chiến thắng. Thậm chí, đối thủ phe Dân chủ là ông Hakeem Jeffries còn giành được nhiều phiếu hơn khi có sự ủng hộ của toàn bộ 212 hạ nghị sĩ đảng Dân chủ.

Giờ đây, cuộc bầu chọn chủ tịch hạ viện có thể kéo dài nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng. Hiến pháp Mỹ không quy định thể thức bầu chọn chủ tịch hạ viện. Tuy nhiên theo truyền thống, một ứng viên giành được quá bán số phiếu sẽ đắc cử, nhưng ngưỡng quá bán không phải lúc nào cũng là 218 vì những người bỏ “phiếu trắng” ( present) sẽ không được tính. Hai cựu chủ tịch hạ viện, Nancy Pelosi và John Boehner, đều đắc cử chỉ với 216 phiếu.

Hạ viện Mỹ hiện có 434 nhà lập pháp, thiếu một ghế vì vị trí của cố nghị sĩ Don McEachin vẫn đang trống. Do đó về lý thuyết, ông McCarthy vẫn có thể giành chiến thắng nếu ông có thể thuyết phục 11 người trong số 20 người chống đối ở phe Cộng hòa bỏ phiếu cho ông, trong khi 9 người còn lại không bầu cho bất cứ ai khác. Nếu như vậy, ông có thể có được 213 phiếu, mức tối thiểu để đạt quá bán vì 212 hạ nghị sĩ Dân chủ gần như chắc chắn đều sẽ bỏ phiếu cho ông Jeffries.

Trong một kịch bản khác, ông McCarthy có thể giành chiến thắng dựa trên đa số tương đối (plurality), tức giành được nhiều phiếu nhất dù không quá bán. Đây là tiền lệ trong cuộc bầu chọn chủ tịch hạ viện năm 1855 khi Hạ viện Mỹ quyết định thay đổi luật để chọn người chiến thắng theo đa số tương đối thay vì đa số quá bán (simple majority), sau 133 vòng bỏ phiếu kéo dài trong 2 tháng. Trong cả 2 trường hợp, hiện vẫn chưa rõ ông McCarthy sẽ làm thế nào để thuyết phục thêm phiếu bầu.

Về phía đảng Dân chủ, không có một cơ hội thực tế nào để ông Jeffries trở thành người đứng đầu của một hạ viện mà phe Cộng hòa đang nắm quyền kiểm soát, theo The Hill. Tuy nhiên, các đảng viên Dân chủ đã bày tỏ sự vui mừng trước việc ứng viên của đảng mình đã giành được đa số tương đối trong cả 3 vòng bỏ phiếu hôm 3.1.