Không cứu giúp người bị tai nạn: Tình người và sự vô cảm!

Mỗi ngày trên cả nước xảy ra hàng trăm vụ va chạm và tai nạn giao thông. Trong số đó, có rất nhiều nạn nhân được cứu sống nhờ được lái xe và người dân đưa đi bệnh viện cấp cứu kịp thời, nhưng có một số người phải đối mặt với tử thần hoặc những thương tật suốt đời vì không được giúp đỡ.

Gần đây, cụm từ “không cứu giúp người gặp tai nạn” được nhắc tới nhiều. Từ chối cứu giúp người khác khi họ lâm vào tình trạng nguy hiểm không chỉ đáng lên án về mặt đạo đức mà còn là hành vi phạm tội.

Chỉ lo chụp ảnh, lờ việc cứu người?

Vụ tai nạn kinh hoàng trên cầu vượt Thái Hà – Chùa Bộc vào tối 8/11 khiến dư luận đến nay vẫn chưa hết bàng hoàng.

Dù nguyên nhân thực sự dẫn đến vụ tai nạn hiện chưa có kết luận cuối cùng, nhưng những câu chuyện xung quanh nó đang được chia sẻ nhiều và khiến người ta không khỏi suy ngẫm. Đặc biệt là cách ứng xử của những người có mặt vào thời điểm vụ tai nạn diễn ra.

Nhiều người không khỏi bất ngờ trước những gì mà các nhân chứng vụ tai nạn tối hôm đó chia sẻ, đặc biệt là hành động gây tranh cãi của nhiều người có mặt tại hiện trường.

Rất nhiều người đã dừng xe lại, nhưng chỉ có vài người trong số đó chạy tới giúp đỡ các nạn nhân, phần còn lại thì đứng lặng yên bàn tán, rồi lôi điện thoại ra để chụp, để quay clip, chia sẻ lên mạng cho “ nóng”.

Hiện trường vụ tai nạn trên cầu vượt Thái Hà – Chùa Bộc tối 8/11.

Câu chuyện về cách ứng xử bắt đầu từ lời kể của 1 nhân chứng thoát chết trong vụ tai nạn được facebooker chia sẻ lại như sau: “Trong tất cả quá trình đấy, người bu lại rất đông.

Nhưng mình để ý được duy nhất ngoài mình còn 2 bạn gái, một anh đeo kính đi xe Ford, và một bạn sinh viên đeo cặp chéo là không hề cầm điện thoại trên tay để lao vào giúp đỡ.

Còn lại thì bàn tán và chụp ảnh, lảng đi khi được nhờ. Nhất là một cậu trai mặt non choẹt, tay xăm kín thốt lên rằng “em đau tay” khi bác sỹ nhờ cậu ta nhấc cái người gãy 2 chân kia ra khỏi đầu xe taxi.

Dù cậu trai này là kẻ nhiệt tình đứng ngó nghiêng nhất, nhưng chắc cậu ta vẫn nghe rõ được lời của mình “Đồ hèn, tránh ra…”.

Chia sẻ nhận được rất nhiều comment cùng hàng trăm lượt share của cộng đồng. Ảnh chụp màn hình.

Đây chỉ là một ví dụ điển hình cho sự vô cảm của người tham gia giao thông. Chúng ta hẳn không quá xa lạ với hình ảnh xúm đông xúm đỏ mỗi khi xảy ra các vụ va chạm hay tai nạn giao thông trên đường. Hàng chục người vây quanh nạn nhân, chỉ trỏ, bình luận nhưng không ai đứng ra gọi xe cấp cứu, cơ quan chức năng hay hỏi thăm, kiểm tra tình trạng sức khỏe của nạn nhân.

Những chia sẻ này lại một lần nữa khiến xã hội dấy lên câu hỏi: phải chăng người dân đang dần vô cảm với chính đồng loại của mình? Vụ việc này gợi nhớ đến cái chết oan uổng của 4 người trên chiếc xe hơi chở gia đình một bác sỹ ở Long An trong một vụ tai nạn giao thông hồi tháng 9 năm ngoái.

Theo đó, rạng sáng ngày 22/9/2014, gia đình bác sỹ Đặng Chí Đông Giang (50 tuổi, Long An) gồm 3 người cùng tài xế từ Long An đi TP.HCM. Khi đến quốc lộ 62 (huyện Mộc Hóa, tỉnh Long An) thì xe ô tôchở gia đình bác sỹ Giang bị mất lái, rơi xuống ruộng sâu.

Thông tin từ các nhân chứng là người địa phương tại khu vực xảy ra tai nạn cho biết, họ đã cố gắng dừng các xe chạy qua đường để họ giúp đỡ cứu những người gặp nạn, tuy nhiên các xe đã không dừng lại. Phải 30 phút sau khi tai nạn xảy ra mới có xe chịu dừng cùng những người dân địa phương phá kính ô tô đưa các nạn nhân ra ngoài.

Lúc này, cả 4 người trên xe gồm vợ chồng bác sỹ Giang, em gái và tài xế đều bị chết ngạt. Nhân chứng cho rằng, nếu chiếc xe đầu tiên chịu dừng lại thì có thể vợ chồng bác sỹ Giang đã được cứu vì lúc đó đuôi xe vẫn còn nổi trên mặt nước.

Hiện trường vụ tai nạn

Chính sự hiếu kỳ không đáng có đôi khi làm ảnh hưởng đến công tác cứu giúp các nạn nhân và là nguyên nhân gây ra các vụ ùn tắc giao thông, gây mất trật tự an toàn xã hội. Nhiều trường hợp, nạn nhân kêu gọi sự giúp đỡ nhưng vì tâm lý sợ trách nhiệm, ngại liên quan nên nhiều người vẫn bỏ ngoài tai. Trong khi một số cá nhân lại sợ người nhà nạn nhân hiểu lầm, có thể gây ra những rắc rối không đáng có.

Có trường hợp đưa bệnh nhân vào bệnh viện nhưng đến khi người nhà đến, chưa hiểu đầu đuôi câu chuyện thế nào nhưng đã nghĩ người ta là người gây tai nạn cho nạn nhân và người ta xông vào đánh đập người đấy.

Nhiều khi người muốn giúp nhưng mà không dám giúp. Khi nhìn thấy thì cũng rất là muốn giúp người ta vì lúc đấy người ta không có ai là người thân nhưng cũng có điều lo lắng là không dám giúp bởi vì sợ là mình sẽ bị ảnh hưởng, sợ là người nhà người ta nghĩ mình sẽ là người gây tai nạn chứ không phải là người khác.

Không chỉ ngại gia đình nạn nhân hiểu lầm, ngại phải trở thành nhân chứng trả lời cơ quan chức năng mà nhiều người có tâm lý sợ “đen đủi”. Nhiều trường hợp, bản thân người tham gia giao thông khi gặp các vụ tai nạn sẵn sàng giúp đỡ nhưng lại không biết bắt đầu từ đâu, nhờ ai trông giữ xe, tài sản cho bản thân và nạn nhân để đưa nạn nhân đi bệnh viện cấp cứu.

Qua tìm hiểu thực tế, phần lớn các vụ tai nạn giao thông xảy ra đều được quần chúng nhân dân, lực lượng chức năng giúp đỡ cứu chữa rất kịp thời. Tuy nhiên, có không ít vụ tai nạn giao thông không những bị thờ ơ bỏ mặc, mà có người còn lao đến không phải để cứu giúp người và phương tiện bị nạn mà nhanh tay chôm chỉa tài sản, mặc cho nạn nhân đang trong cơn nguy kịch.

Hoặc, cũng có không ít người hiếu kỳ, hễ có va chạm giao thông là tò mò xúm lại chỉ trỏ, bình luận, nhìn biển số xe để “nghiên cứu” đánh lô đề, hy vọng tìm vận may chính từ sự đau khổ, rủi ro của người khác.

Theo thống kê, số lượng người tử vong vì không được cấp cứu kịp thời sau khi bị tai nạn giao thông tại Việt Nam là khá cao. Đối với những nạn nhân bị thương nặng, việc đưa đi bệnh viện cấp cứu phải được đưa đi bằng xe ô tô, taxi hoặc xe cấp cứu. Tuy nhiên, hệ thống xe cấp cứu còn khá hạn chế về số lượng và chất lượng nên thời gian có mặt tại hiện trường các vụ tai nạn là khá lâu.

Do đó, xe taxi, xe ô tô lưu thông trên đường là một trong những lựa chọn phù hợp đối với những trường hợp khẩn cấp. Tuy nhiên, vì nhiều lí do khác nhau mà nhiều lái xe vẫn thản nhiên cho xe chạy trên đường mặc cho cái chết đang cận kề với các nạn nhân.

Chúng ta hành xử ra sao khi thấy người gặp nạn?

Cứu người bị nạn – trách nhiệm của toàn xã hội

Có bao nhiêu nạn nhân tai nạn giao thông (TNGT) không được cấp cứu kịp thời, phải lìa bỏ cõi đời hoặc sống cảnh tàn phế vì sự vô cảm của người khác?

Tai nạn giao thông là hiểm họa tiềm ẩn nhiều yếu tố bất thường có thể xảy ra ở nhiều nơi với bất kỳ người nào. Thế nên, mỗi người nên đặt mình vào hoàn cảnh nghiệt ngã của nạn nhân mà có hành động hợp lý cứu giúp người bị nạn. Phía cơ quan chức năng nên chăng có biện pháp gỡ khó cho người tham gia cứu giúp người bị tai nạn giao thông, để ngày càng xuất hiện nhiều hơn “Lục vân tiên” giữa đời thường.

Trong xã hội hiện nay, xuất hiện một số người có lối sống thờ ơ, vô cảm. Khi gặp người bị nạn, họ sợ phiền phức, liên lụy đến bản thân nên thà đứng nhìn hoặc chụp ảnh, quay phim cảnh nạn nhân đang đau đớn quằn quại, đứng giữa bờ vực sống – chết chứ không cứu giúp. Hành động thiếu tính nhân văn của một số ít người đó rất đáng bị lên án. Ngược lại, những tấm gương cứu người bị TNGT như đã nêu là hành động đẹp cần được nhân rộng và mỗi chúng ta cần xem đó là tấm gương để học hỏi. Gặp người bị TNGT, chúng ta hãy mạnh dạn giúp đỡ vì tính mạng của con người là trên hết.

Thấy người bị nạn thì phải ra tay cứu giúp. Đó là đạo lý làm người. Nhưng, thử hỏi các bậc cha mẹ bây giờ có dám chắc mình sẽ dạy con, khuyên con rằng thấy người bị tai nạn trên đường thì phải đưa họ đi cấp cứu hay không? Hay chúng ta sẽ dạy con tránh xa rắc rối, tránh chuốc họa vào thân, đồng nghĩa với cách ứng xử vô cảm, “thấy chết không cứu”? Cha mẹ nào cũng muốn tránh cho con khỏi những tổn thương khi trong xã hội đang có rất nhiều điều lệch chuẩn như hiện nay.

Người Việt vốn có truyền thống “tương thân, tương ái”, “lá lành đùm lá rách”…, được thể hiện rõ trong khó khăn hoạn nạn, đất nước lâm nguy. Song, khi xã hội phát triển, cuộc sống xô bồ thì “bệnh” vô cảm, thờ ơ với những người hoạn nạn dường như cũng phát triển.

Chính sự thơ ơ, vô cảm đó mà nhiều nạn nhân tai nạn giao thông không được giúp đỡ kịp thời dẫn đến tử vong. Đây là vấn đề cần sự quan tâm, chia sẻ của toàn xã hội để nâng cao ý thức, trách nhiệm với cộng đồng của mỗi người dân.

Mặt khác, nhiều người cũng nghĩ rằng, sẽ ra tay cứu giúp người bị nạn, nhưng vì tâm lý e ngại phiền hà hoặc nghĩ rằng trên đường còn nhiều người qua lại, mình không giúp sẽ có người khác, dẫn đến nhiều khi tính mạng của người bị nạn phải phụ thuộc vào “số trời”.

Chính vì vậy, hiện nay mới có những ý kiến tranh luận nhau về việc có nên cứu giúp người bị TNGT hay không, bởi nhiều người e ngại gặp rắc rối với cơ quan công an, thậm chí là bị nghi ngờ là thủ phạm.

Thông thường khi gây tai nạn, tài xế vì sợ bị hành hung mà lánh mặt. Thế là số phận nạn nhân phụ thuộc vào lòng từ tâm của người đi đường. Những việc làm đơn giản, cần được thực hiện kịp thời sẽ giúp nạn nhân thoát khỏi lưỡi hái tử thần, hoặc hạn chế thương tật

Thực tế hiện nay khi xảy ra tai nạn, nạn nhân thường không được đưa đi cấp cứu kịp thời, bởi những người dân xung quanh chỉ biết đứng nhìn một cách thụ động. Nhiều ý kiến cho rằng đó là vô cảm, nhẫn tâm, tuy nhiên không ít người cho rằng nếu không biết cách sơ cứu hoặc cấp cứu nạn nhân, việc di chuyển nạn nhân khỏi hiện trường sẽ rất khó khăn và vô tình gây nguy hiểm cho họ

Sự vô cảm luôn xảy ra trong xã hội, không phải chỉ riêng trong việc không hỗ trợ người đi đường khi gặp TNGT mà còn trong rất nhiều khía cạnh khác của cuộc sống. Tâm lý “ngại”, “sợ đen đủi”, hoặc tránh rắc rối rất hay gặp trong cuộc sống. Mặc dù đã có các qui định về hỗ trợ người bị nạn nhưng vẫn có nhiều người bỏ qua, đây là vấn đề tâm lý chung, chúng ta cần phải nâng cao tuyên truyền về sự trợ giúp này.

Lâu nay, đã có nhiều tấm gương về hành động dũng cảm cứu người bị nạn. Thậm chí, đã có những chiến sĩ công an, bộ đội vì cứu người bị nạn mà đã phải đổ máu, hy sinh. Vậy nhưng, đâu đó, chúng ta bắt gặp không ít những vẻ mặt thờ ơ, vô cảm trước cảnh một người đang nằm hấp hối bên vũng máu trên đường. Thậm chí, tại những thành phố lớn, đông người đi lại, những hình ảnh đó lâu nay chúng ta có thể nhìn thấy ngày càng nhiều hơn.

Chúng ta hẳn còn nhớ, những ngày đầu tháng 9 năm 2014, vụ tai nạn xe khách lao xuống vực tại Sa Pa, Lào Cai đã cướp đi sinh mạng của 14 người và làm hàng chục người bị thương. Số người thương vong sẽ còn lớn hơn rất nhiều nếu không có mặt và giúp đỡ kịp thời của các thành viên nhóm phượt Phong Vân.

Họ là các bạn trẻ, chưa bao giờ chứng kiến một vụ tai nạn thảm khốc đã vô cùng run sợ khi nhìn thấy những thi thể nằm vương vãi dưới vực sâu. Nhưng bằng sự dũng cảm và tinh thần trách nhiệm, lòng nhân ái đã giúp họ vượt qua khó khăn trở ngại về địa hình, thời tiết để phôi hợp với đơn vị cứu hộ đưa các nạn nhân đi cấp cứu, nhờ đó mà nhiều nạn nhân đã vượt qua lưỡi hái tử thần. Nghĩa cử cao đẹp của nhóm phượt Phong Vân đã nhận được thư khen ngợi củ Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải và bằng khen của Ủy ban an toàn giao thông Quốc gia.

Gần đây nhất, những ngày giữa tháng 1/2015, cư dân mạng truyền tay nhau tấm ảnh chụp một thanh niên nắm tay một cô gái bị Tai nạn giao thông đang nằm tại hiện trường. Tài xế xe tải thiếu quan sát trong lúc lùi xe đã cán nát chân cô gái đang điều khiển xe đạp chạy phía sau trên đường Láng Hòa Lạc, Hà Nội. Mặc dù chỉ là người tham gia giao thông qua đường, nhưng ngay khi chứng kiến vụ tai nạn, nam thanh niên đã dừng xe, ngồi bên cạnh và nắm chặt tay nạn nhân để động viên trong lúc chờ xe cứu thương tới. Hành động nhân văn của nam thanh niên đã nhận được hàng nghìn lời khen ngợi và khích lệ của cư dân mạng.

Không cứu giúp người bị tai nạn giao thông, có thể bị phạt đến 5 năm tù

Đi đường, thấy có người bị tai nạn giao thông (TNGT) đang nguy kịch mà không giúp đưa đến bệnh viện là vô cảm, không có tình người, và đó cũng là hành vi phạm tội “không cứu giúp người đang trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng”. Nhưng đã có không ít trường hợp cứu người lại vướng vào những rắc rối pháp lý. Chính vì vậy đã phát sinh tâm lý không dám cứu giúp người bị nạn. Vấn đề này dư luận đã bức xúc từ lâu nhưng các cơ quan pháp luật và các bệnh viện vẫn chưa có hướng giải quyết hợp lý và thấu đáo.

Bỏ mặc người gặp tai nạn giao thông rơi vào thế nguy hiểm thì nhiều nhưng xử lý những kẻ vô cảm thì chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Theo quy định tại Điều 39 Luật Giao thông đường bộ 2008, khi xảy ra tai nạn giao thông, những người có mặt tại nơi xảy ra vụ tai nạn có trách nhiệm bảo vệ hiện trường; giúp đỡ, cứu chữa kịp thời người bị nạn; báo tin ngay cho cơ quan công an, y tế hoặc Ủy ban nhân dân nơi gần nhất; bảo vệ tài sản của người bị nạn; cung cấp thông tin xác thực về vụ tai nạn theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền. Người điều khiển phương tiện khác khi đi qua nơi xảy ra vụ tai nạn có trách nhiệm chở người bị nạn đi cấp cứu. Việc quay phim, chụp hình không bị pháp luật cấm, cũng không bị xem là hành vi xâm phạm đến bí mật đời tư của người khác, nhưng những người có mặt tại nơi xảy ra tai nạn phải thực hiện các trách nhiệm của mình như đã nói ở trên. Nếu không cứu giúp người bị nạn, tùy từng trường hợp mà cá nhân có thể bị xử lý vi phạm hành chính hoặc xử lý hình sự. Cụ thể:

Về trách nhiệm hành chính: cá nhân có thể bị xử phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng theo quy định tại Khoản 3 Điều 11 Nghị định số 171/2013/ NĐ – CP ngày 13/11/2013 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt.

Về trách nhiệm hình sự: Điều 102 Bộ luật Hình sự 1999 (sửa đổi, bổ sung 2009) quy định: nếu người nào thấy người khác đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, tuy có điều kiện mà không cứu giúp dẫn đến hậu quả người đó chết, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp người không cứu giúp là người đã vô ý gây ra tình trạng nguy hiểm; người không cứu giúp là người mà theo pháp luật hay nghề nghiệp có nghĩa vụ phải cứu giúp, thì bị phạt tù từ một năm đến năm năm. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến năm năm.

Mới đây, tại dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Bộ Tư pháp đã đề xuất tăng nặng hình phạt đối với trường hợp phạm tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng dẫn đến chết nhiều người.

Tuy nhiên trong thực tế, việc xử lý người phạm tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng còn nhiều khó khăn bởi lẽ phải xem xét cẩn trọng các điều kiện, hoàn cảnh cụ thể, mối quan hệ nhân quả giữa hành vi không cứu giúp và hậu quả chết người.

Khi không may gặp tai nạn giao thông trên đường, các nạn nhân rất cần sự giúp đỡ của những người xung quanh, như gọi xe cứu thương, gọi cho cơ quan chức năng, thông báo cho gia đình, sơ cứu vết thương, đưa nạn nhân đi cấp cứu hay chỉ là cái nắm tay, lời hỏi thăm sức khỏe đều có ý nghĩa đối với các nạn nhân. Nó không chỉ giúp cứu sống nhiều người mà còn giúp cho các nạn nhân cảm thấy giảm đi sự đau đớn và với đi cảm giác tủi thân và cô đơn khi không có người thân bên cạnh.

Để có thể giảm thiểu được những thiệt hại về người sau những vụ Tai nạn giao thông thì sự giúp đỡ các nạn nhân của những người xung quanh có vai trò quan trọng. Mỗi người tham gia giao thông hãy đặt mình vào vị trí người bị nạn để có những ứng xử phù hợp. Thay vì có thái độ thờ ơ với người bị nạn, người tham gia giao thông, trong những tình huống khẩn cấp có thể gọi báo cho cơ quan chức năng, tìm kiếm những người có chuyên môn y tế để giúp đỡ các nạn nhân, đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu.

Sơ cứu quan trọng nhưng phải đúng cách

Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy: 50% số nạn nhân thường tử vong do chấn thương xảy ra tức thì tại nơi gặp tai nạn; 30% xảy ra trong ba đến bốn giờ sau đó. Chỉ có 20% xảy ra trong giai đoạn điều trị ở bệnh viện.

Vì thế, trong vòng một giờ đầu sau khi bị tai nạn, được coi là “giờ vàng” để cấp cứu nạn nhân.

Tuy nhiên, để cấp cứu nạn nhân tai nạn giao thông hiệu quả thì cần có kiến thức và kĩ năng:

Cần làm:

- Phải kiểm soát đường hô hấp: làm đường thở thông thoáng. Nếu đường thở bị tắc nghẽn do đất, cát, đờm dãi… phải dùng tay móc ngay ra.

- Với người bị nhẹ (hoàn toàn tỉnh táo, không chảy máu, thậm chí đứng dậy được): Cần cho nằm nghỉ ngơi, sau đó đến cơ sở y tế kiểm tra.

- Nếu nạn nhân bị chảy máu thì phải cầm máu tại chỗ bằng cách lấy ngón tay, nắm tay, khăn hay một cục bông đè mạnh vào vết thương để cầm máu hiệu quả.

- Với người có tổn thương chi như gãy xương, tay, chân, phải cố định chi gãy. Gãy chi trên thì lấy khăn làm máng treo tay, nếu là chi dưới thì phải nẹp rồi mới đưa đi bệnh viện.

- Với người bị nặng (trong tình trạng hôn mê), nên tiến hành sơ cứu theo 3 bước:

1. Thông đường thở: làm bệnh nhân thở được (hà hơi, hồi sức);

2. Kiểm tra tim, xoa bóp tim và lồng ngực nếu cần thiết.

3. Chuyển ngay đến cơ sở y tế. Lưu ý: Nhấc lên chứ không bế xốc bổng hay bế gập, đưa đến chỗ an toàn và gọi xe cứu thương đến hoặc chuyển ngay đến bệnh viện.

Cần tránh

- Không đặt người bị nạn nằm ngửa, không di chuyển khi chưa cố định, không đưa bất kì vật lạ vào miềng gây sặc, ngạt.

- Không rút bỏ bất cứ một dị vật nào ở da đầu và xương sọ. Vật nhọn bị đâm lúc này có tác dụng bịt mạch máu. Nếu rút ra, máu sẽ phun mạnh, có thể bị tử vong do mất máu.

- Không dùng tay nâng đầu lên cao làm gập cổ người bị nạn, có thể gây tổn thương cột sống cổ.

- Không di chuyển người bị nạn bằng xe đạp, xe gắn máy vì xóc gây liệt hô hấp.

Theo DSPL