Khi sự hỗ trợ của Mỹ bị nghi ngờ, Ukraine chuyển hướng dựa vào châu Âu

Trước những tín hiệu không chắc chắn từ Mỹ, Ukraine đang đẩy mạnh tìm kiếm sự bảo đảm an ninh từ châu Âu.

Từ việc thúc đẩy lực lượng gìn giữ hòa bình đến rút ngắn lộ trình gia nhập EU, Kiev đang đặt cược vào châu lục này để bảo vệ tương lai của mình. Liệu châu Âu có sẵn sàng gánh vác vai trò mới?

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: PAP/TTXVN

Theo trang tin châu Âu Euractiv.com ngày 1/3, trong bối cảnh chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump từ chối đưa ra cam kết an ninh cho Ukraine, Kiev đang chuyển hướng tìm kiếm sự hỗ trợ từ châu Âu. Các quan chức Ukraine đã tiết lộ với Euractiv rằng họ đang cân nhắc thúc đẩy các nước châu Âu cung cấp “mạng lưới bảo lãnh” nhằm bảo đảm an ninh cho Kiev trong tương lai.

Mục tiêu chính của Kiev là thiết lập sự hiện diện của lực lượng châu Âu tại Ukraine – một lực lượng gìn giữ hòa bình được Mỹ hậu thuẫn – để răn đe Nga. Đây được xem là một trong những biện pháp quan trọng nhất nhằm bảo đảm an ninh lâu dài cho Ukraine.

Mặc dù Washington tuyên bố sẽ không cam kết đưa ra các đảm bảo an ninh cụ thể, các quan chức Ukraine vẫn hy vọng Mỹ sẽ ủng hộ nỗ lực của Kiev trong việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ các đối tác khác, đặc biệt là từ châu Âu.

Chiến lược “bảo đảm mềm”

Về cái gọi là “bảo đảm mềm”, Kiev hy vọng các công ty nước ngoài muốn đầu tư vào Ukraine – đặc biệt là các công ty Mỹ và công ty từ các nước châu Âu lớn – sẽ vận động chính phủ của họ bảo vệ các khoản đầu tư khỏi các mối đ.e dọ.a từ Nga.

Một lá bài quan trọng trong tay Ukraine là nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú. Dù phần lớn tài nguyên hiện nằm ở những khu vực do Nga kiểm soát, chúng vẫn có thể đóng vai trò là con bài mặc cả với các nước phương Tây có nhu cầu khai thác. Điều này có thể tạo động lực để các nước này ủng hộ và bảo vệ Ukraine.

Một lộ trình với mốc thời gian rút ngắn cho việc Ukraine gia nhập EU là một bảo đảm khác mà Kiev đang theo đuổi. Đầu tuần này, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã phát tín hiệu tích cực khi cho biết Ukraine có thể trở thành thành viên EU sớm hơn mục tiêu năm 2030 nếu nước này tiếp tục thực hiện các cải cách một cách nhanh chóng.

Một quan chức EU tiết lộ với Euractiv: “Một sự thay đổi về quy trình thủ tục có thể mở đường cho một sự thay đổi nhằm giảm quyền phủ quyết trong quá trình gia nhập và cho phép tiến hành nhanh hơn về mặt thực chất, thay vì chờ đợi các quốc gia phủ quyết như Hungary”.

Ủy viên EU phụ trách mở rộng Marta Kos, người đã nhiều lần ủng hộ việc đưa Ukraine gia nhập EU càng sớm càng tốt, cũng đã đề xuất ý tưởng tiến tới bỏ phiếu đa số đủ điều kiện cho phần lớn quá trình gia nhập, nhằm tránh tình trạng bị phủ quyết bởi một vài quốc gia.

Về “bảo đảm cứng” và thách thức

Trong khuôn khổ các “cam kết cứng”, Kiev muốn tập trung vào ba trụ cột: tăng cường lực lượng vũ trang, tư cách thành viên NATO trong tương lai, và thiết lập lực lượng gìn giữ hòa bình châu Âu.
Ukraine đã nhiều lần khẳng định sẽ không chấp nhận những giới hạn hoặc “việc cắt giảm đáng kể quân đội Ukraine” trong tương lai. Họ cũng không muốn có hạn chế trong việc mua sắm và phát triển vũ khí, hoặc từ chối hợp tác trong ngành công nghiệp quốc phòng với các nước phương Tây.

Tuy nhiên, yêu cầu về lực lượng gìn giữ hòa bình châu Âu được dự đoán là sẽ gặp nhiều khó khăn trong đàm phán, vì hầu hết các câu hỏi về quy mô và quy tắc giao tranh vẫn chưa có lời giải đáp. Các quan chức Ukraine đề xuất lực lượng này có thể được triển khai tại các khu vực quan trọng của mình, như bảo vệ các cảng biển hoặc cơ sở hạ tầng quan trọng, thay vì trực tiếp giám sát tiề.n tuyến.

Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Andrii Sybiha nhấn mạnh: “Việc bảo vệ bầu trời và vùng biển của Ukraine cũng quan trọng không kém, nếu không muốn nói là quan trọng hơn”. Ông Sybiha khẳng định: “Trên bộ, trên biển và trên không đều phải được tập trung”. Ý tưởng này tương tự với lời kêu gọi về một vùng “cấm bay” từ giai đoạn đầu của cuộc xung đột.

Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, trong cuộc họp báo tại Kiev đầu tuần này, bày tỏ hy vọng rằng hội nghị thượng đỉnh quốc phòng do Anh tổ chức vào ngày 2/3 và hội nghị thượng đỉnh EU bất thường tại Brussels vào tuần tới có thể làm rõ những cam kết mà châu Âu sẽ đưa ra.

Một mô hình tham khảo được các quan chức quân sự Ukraine trích dẫn là Khu phi quân sự (DMZ) phân định Triều Tiên với Hàn Quốc. Tuy nhiên, câu hỏi lớn vẫn còn đó: Liệu các nước châu Âu có sẵn sàng cam kết nguồn lực cần thiết cho một sự tham gia quy mô như vậy hay không?

Trong khi chờ đợi những bước tiến cụ thể, Ukraine đang tiếp tục thúc đẩy cả “bảo đảm mềm” lẫn “bảo đảm cứng” từ các đối tác châu Âu, với hy vọng xây dựng một hệ thống an ninh đa tầng có thể bảo vệ nước này trước các mối đ.e dọ.a trong tương lai.