Khi IS tăng cường tuyển mộ công dân Nga

Cách đây hơn hai năm, IS đã bắt đầu việc tuyển mộ công dân Nga và đến nay đã có gần 1.000 chiến binh gốc Nga đang cầm súng trong hàng ngũ IS.

Thành viên IS trên đường phố Raqqa, Syria – Ảnh: Reuters

Theo Sự thật Komsomol ngày 22.12, từ khi Nga bắt đầu hỗ trợ quân đội Syria bằng chiến dịch không kích vào các mục tiêu IS, trên thực tế đã xảy ra một nghịch lý: trên chiến trường, người Nga bỏ mạng bởi bom Nga. Tại sao họ đi đến đó? Phóng viên báo Sự thật Komsomol (KP) đã lần theo đường dây khởi nguồn từ Dagestan, một nước cộng hòa tự trị thuộc Nga nằm ở vùng Bắc Caucase.

Lực lược đặc nhiệm truy tìm kẻ tình nghi khủng bố ở Makhachkala, cộng hòa Dagestan thuộc Nga – Ảnh: Reuters

Từ một câu chuyện ở chợ trời

Ở chợ trời thành phố Makhachkala (thủ phủ Dagestan), hàng may mặc từ Thổ Nhĩ Kỳ chất đống trên nền đất, nhưng các loại trang phục Hồi giáo thì được xếp gọn gàng hay treo ngay ngắn tại các sạp với những biển hiệu thể hiện lòng thành kính như “Ánh sáng của đạo Hồi”, “Trang phục thể hiện đức tin”… Có nhiều đứa trẻ rao bán những miếng dán tủ lạnh trên đó in những câu trích từ kinh Koran. Nhiều nhóm người đứng thành vòng tròn nghe các “nghệ nhân đường phố” giảng giải, cắt nghĩa các sự tích trong kinh Koran…

Bà Zainab Idrisov bán tất vớ khoe với các phóng viên KP (trong vai khách mua hàng) lô hàng mà theo lời bà là được nhập từ Thổ Nhĩ Kỳ ngay trước khi có lệnh cấm vận thương mại Nga – Thổ. Nhưng thông tin quan trọng nhất mà bà hé lộ (khi than thở về thân phận của mình) là con trai duy nhất của bà đã thiệt mạng hồi tháng 11 trong một vụ không kích do Nga thực hiện ở ngoại ô thành phố Raqqa của Syria. Bà Zainab không ngần ngại cho xem những bức ảnh của con trai bà, Magomed Rabadanov.

Theo những gì bà Zainab thuật lại thì đây là trường hợp điển hình về việc các thanh niên Nga bỏ nhà để đi theo IS: lấy cớ đi thăm bà con nơi xa (hay một công việc nào đó) để rồi biến mất và sau đó từ Syria gửi tin nhắn về nhà qua điện thoại, báo rằng mình đang xả thân cho Thượng đế. Đã có hàng trăm, thậm chí hàng nghìn cuộc “ra đi” như thế…

Ngày 11.11, bà Zainab nhận được tin nhắn từ một người bạn của Magomed Rabadanov, cũng là người Nga và đang chiến đấu cho IS, báo rằng con bà đã tử trận vì trúng mảnh bom từ cuộc oanh tạc của không quân Nga. Bà Zainab cho biết, không chỉ mình bà mà nhiếu gia đình bà quen biết cũng gặp cảnh đau lòng như thế.

An ninh Nga xem chân dung những kẻ tình nghi khủng bố – Ảnh: Reuters

Về nước để… ngồi tù

Không phải tất cả những người Nga đi sang Syria theo IS đều vì lý tưởng chiến đấu cho “đế chế Hồi giáo”. Không ít người trong số họ ra đi vì muốn kiếm được nhiều tiền bằng lừa đảo, cướp bóc hoặc những hoạt động phi pháp khác rồi khi có dịp sẽ về nước tiêu xài.

Đã có một số cựu chiến binh IS gốc Nga lén lút trở về cố hương và bị phát hiện, tống giam. Trong nhà lao hình sự thành phố Makhachkala, các phóng viên KP đã tiếp xúc với một đối tượng như thế (được gọi tên giả là Rasul). Y từng giữ một chức vụ khá cao trong hệ thống phân cấp của IS, phụ trách việc chạy thủ tục nhập biên (từ Thổ Nhĩ Kỳ qua Syria) cho các tân binh là công dân Nga mới được IS tuyển mộ. Sau khi được IS trả một khoản thù lao hậu hĩnh, Rasul đã tìm cách chuồn về nước.

Giờ đây, ngồi trong tù, y vẫn khăng khăng rằng mình qua Syria chỉ để kiếm tiền chứ chẳng làm gì nên tội (!). Y cho biết, mỗi ngày có khoảng từ 30 – 50 tân binh IS gốc Nga vượt qua biên giới Thổ Nhĩ Kỳ – Syria bằng hộ chiếu giả được làm rất tinh vi (dĩ nhiên con số này chưa được kiểm chứng). Theo lời Rasul, mỗi hộ chiếu giả có giá 50 USD.

Cũng theo lời Rasul, các chiến binh gốc Nga hoặc từ các nước thuộc SNG được IS trọng dụng hơn hẳn so với chiến binh gốc Ả Rập, thường được giữ những vị trí then chốt. Giống như mọi tân binh mới tuyển mộ, các chiến binh gốc Nga ban đầu cũng được huấn luyện các kỹ năng tác chiến, sau đó tùy theo năng lực để được phân về các đơn vị chức năng. Những kẻ hung hăng hiếu chiến nhất được bố trí vào các đội tiên phong cảm tử, một số được chọn làm lính lái xe đánh bom liều chết. Những phần tử gốc Nga có học thức thì được bổ làm trợ lý cho các thị trưởng, kế toán trưởng, chánh tòa… là người gốc Ả Rập.

Máy bay Nga ném bom quân IS ở Syria – Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga

Khi những chiến binh hồi hương

Suốt một thập niên cuộc chiến chống chủ nghĩa cực đoan Hồi giáo ở Bắc Caucase, nhiều biện pháp đã được thử nghiệm, từ thái độ cứng rắn hay mềm mỏng của những người đứng đầu nước cộng hòa, những lời khuyên răn của các bậc trưởng lão, chủ trương ân xá, khoan dung hay mạnh tay trừng trị, đóng cửa các thánh đường Hồi giáo… nhưng chủ nghĩa cực đoan ở nơi đây vẫn lây lan như một đám cháy khó kiểm soát. Giờ đây, không cần đến thánh đường mà chỉ thông qua internet, con đường truyền bá những tư tưởng Hồi giáo cực đoan cũng đã rộng mở.

Syria đã trở thành nơi chốn lý tưởng cho những người thế tục cực đoan ở Bắc Caucasus gia nhập đạo Hồi. Dĩ nhiên, xã hội Hồi giáo chân chính không chấp nhận họ. Nhưng họ đã ra đi, không còn ở lại để gây những rắc rối cho chính quyền địa phương và số vụ tấn công khủng bố ở vùng Caucase đã giảm hẳn. Tuy nhiên nguy cơ những chiến binh IS này trở về quê nhà để tiếp tục thực hiện thánh chiến là rất cao.

Còn nữa, trong tương lai, khi IS bị tiêu diệt hoàn toàn, các chiến binh bại trận (không chỉ gốc Nga mà còn từ các nước châu Âu khác) có thể sẽ tìm đường quay về cố hương. Lúc đó, Nga nói riêng và cộng đồng quốc tế nói chung sẽ phải nhức đầu tìm kế sách đối phó.

Phạm Bá Thủy

Theo Thanhnien