Khi Fidel Castro khóc ở Quảng Trị
Chủ tịch Fidel Castro đã ra đi nhưng những kỷ niệm về vị lãnh tụ kiệt xuất dù cách xa nửa vòng Trái đất vẫn luôn sống mãi trong lòng nhiều thế hệ người Việt Nam.
Lãnh tụ Fidel Castro phất cao lá cờ bách chiến, bách thắng lấp lánh huân chương của đoàn Khe Sanh, quân Giải phóng Huế – Ảnh: TTXVN
Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả má.u của mình
Câu nói nổi tiếng của Lãnh tụ Fidel Castro như tiếp thêm sức mạnh cho quân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Chuyến đi lịch sử của Fidel Castro vào vùng giải phóng Quảng Trị vào tháng 9-1973 là một dấu ấn đặc biệt về tình hữu nghị Việt Nam – Cuba trong những tháng năm đạn bom khốc liệt.
Còn với bà Nguyễn Thị Hương, một phụ nữ Quảng Trị, nếu không gặp được Fidel trong chuyến thăm lịch sử ấy, có lẽ bà đã không còn sống đến hôm nay.
“Ân nhân Fidel”…
Đang tầm giấc trưa, tôi gõ cửa ngôi nhà nhỏ trên đường Đặng Tất, TP Đông Hà (Quảng Trị). Người phụ nữ mở cổng và khi nghe tôi nói “ông Fidel mất rồi”, gương mặt bà chợt thảng thốt: “Tui mới gửi thư cho ông tháng trước thôi mà, tuần trước coi tivi còn thấy Chủ tịch nước thăm ông”.
Một người phụ nữ bình thường nhưng có mối liên hệ đặc biệt với lãnh tụ của đất nước Cuba hẳn là một chuyện lạ. Đó là một chuyện gần như cổ tích với người phụ nữ này vào 43 năm trước, khi đó bà là một thiếu nữ 16 tuổ.i, nữ đoàn viên Đoàn Thanh niên lao động ở thôn Liêm Công Tây, xã Vĩnh Thành (huyện Vĩnh Linh, Quảng Trị)…
Ngày 15-9-1973, đoàn xe chở Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Thủ tướng Fidel sau khi thăm vùng giải phóng hướng ra Vĩnh Linh. Đoàn xe vừa lăn bánh tới cầu Hiền Lương thì cách đó chừng 500m, trên cánh đồng xã Vĩnh Thành cạnh quốc lộ 1, một tiếng nổ chát chúa vang lên.
Có nhiều tiếng la hét hoảng loạn. Cô gái bị thương ôm lấy vùng bụng lảo đảo chạy tới vệ đường quốc lộ thì ngã vật ra. Đoàn xe khi đó cũng vừa tới.
“Khi đó tôi sắp ngất vì mất quá nhiều má.u, không còn nhớ gì nữa, chỉ thấy dáng một người rất cao lớn cúi xuống gần bên tôi” – bà Hương, người đang kể lại câu chuyện của mình vào buổi chiều 15-9-1973, khi ấy là một nữ đoàn viên thanh niên đang tham gia chiến dịch lấp hố bom trả lại mặt bằng để có ruộng cày cấy.
Những hố bom chi chít trên cánh đồng được các thanh niên trong chi đoàn phát động đi lấp từ 4g sáng.
“Sau này tôi mới được nghe mọi người kể lại như thế – bà Hương tiếp tục câu chuyện – Người đàn ông cao lớn đó chính là Fidel Castro, chứng kiến cảnh tôi đang bê bết thương tích má.u m.e do quả bom bi phát nổ, ông đã bật khóc”.
Chuyến thăm vùng giải phóng Quảng Trị quá nhiều ấn tượng với Fidel, nhưng vụ ta.i nạ.n bất ngờ gây thương tích cho cô gái 16 tuổ.i khiến ông xúc động mạnh.
Những bác sĩ tháp tùng đoàn đã kịp thời sơ cứu cho Hương và cho xe trong đoàn đưa cô về Bệnh viện A của đặc khu Vĩnh Linh bấy giờ đặt ở xã Vĩnh Tú để phẫu thuật.
Khi về đến bệnh viện, các bác sĩ quyết định phẫu thuật nhưng lượng má.u cho ca phẫu thuật không đủ, lại chính một chiếc xe trong đoàn tùy tùng chạy khẩn cấp ra Bệnh viện Đồng Hới để lấy má.u mang vào.
Video đang HOT
Quả bom bi định mệnh ấy làm Hương bị đứt 8 đoạn ruột, đứt động mạch, êkip bác sĩ của bệnh viện vùng tuyến lửa đều là những bác sĩ dày dạn kinh nghiệm nên đã cứu cô thoát chế.t.
Hơn một tháng sau, sức khỏe tạm ổn và được xuất viện về nhà, Hương càng bất ngờ hơn khi xe của bệnh viện đưa thẳng cô từ bệnh viện về trụ sở UBND xã Vĩnh Thành.
“Ở đó có thêm vài người dân trong thôn Liêm Công Tây của tôi, tất cả đều được nhận quà của Fidel gửi, một số kẹo bánh và thuố.c men. Phần quà của tôi có khá nhiều thuố.c bổ, và nhất là tấm danh thiếp rất đẹp với hoa văn in chìm có dòng chữ “CMDTE. FIDEL CASTRO RUZ” phía dưới là dòng chữ mà tôi được dịch cho nghe là Bí thư thứ nhất Đảng Cộng sản Cuba” – bà Hương kể tiếp.
Năm 1985, bà Hương có nhận được thư của Đại sứ quán Cuba tại Hà Nội chuyển lời của Fidel muốn bố trí cho bà sang Cuba một chuyến để kiểm tra sức khỏe và an dưỡng nhưng thời điểm đó bà đang sinh đứa con gái út, vậy rồi ước mong được gặp ân nhân của bà đã không thực hiện được…
Hơn cả tình hữu nghị
Trở lại với câu chuyện “gửi thư thăm Fidel”, bà Hương kể thỉnh thoảng các cơ quan trong tỉnh vẫn có người tham gia vào đoàn công tác sang Cuba, và bà luôn có một chút quà nhỏ gửi cho “ân nhân Fidel”.
Mấy năm trước, trong chuyến đi của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, bà gửi sang một ít hồ tiêu làm quà.
Còn vài tháng trước, khi ông Hoàng Đức Thắng, chủ tịch Ủy ban MTTQ VN tỉnh (nay là trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị), có chuyến công tác sang đó, bà cũng gửi thư nhờ ông Thắng chuyển lời hỏi thăm đến Fidel.
Ông Lê Mạnh Kết, chồng bà, cũng bất ngờ khi nhận tin “bác Fidel” đã ra đi.
Ngồi cùng vợ trong phòng khách, bật máy tính lên theo dõi tin tức về Fidel trên các báo, vừa chỉ tay lên bức tường nơi có ảnh cưới ba đứa con gái của ông bà, ông Kết bảo: “Không có Fidel ngày đó chắc bà xã tui đã không sống được và tui cũng không thể có được một gia đình như hôm nay, con cái đều phương trưởng, hạnh phúc”.
Nhưng câu chuyện về cô gái trên vĩ tuyến 17 bị thương không chỉ dừng ở đó. Chứng kiến những thương tích chiến tranh gây ra cho người dân trên vùng đất lửa, Fidel đã quyết định dành một món quà tặng đặc biệt và thiết thực cho nhân dân trong vùng.
Ngay sau chuyến đi, Thủ tướng Fidel gọi đại sứ Cuba tại Việt Nam cùng đi với đoàn để chỉ đạo việc có kế hoạch giúp xây dựng một bệnh viện hiện đại để chữa bệnh cho người dân sau chiến tranh.
Không lâu sau đó, chỉ đạo của Fidel đã thành hiện thực, một bệnh viện mang tên Việt Nam – Cuba được chọn đặt tại thị xã Đồng Hới, tỉnh lỵ tỉnh Quảng Bình.
Ngày 19-5-1974, lễ khởi công xây dựng bệnh viện hữu nghị được tiến hành và gần 40 năm qua, kể từ ngày đi vào hoạt động, Bệnh viện Việt Nam – Cuba ở Quảng Bình đã như một cột mốc tin yêu của mối tình hữu nghị đặc biệt giữa hai quốc gia mà người anh em Cuba đã dốc lòng san sẻ.
“Thật tình nếu không có những chuyến xe chở về bệnh viện, chạy ra Đồng Hới lấy má.u, và nhất là “chỉ đạo” của bác Fidel, chắc chắn tôi đã chế.t vì vết thương quá nặng.
Bà Hương, người được Fidel bất ngờ cứu sống trong chuyến thăm Quảng Trị của ông 43 năm trước, cùng chồng theo dõi tin tức về sự ra đi của Fidel – Ảnh: L.Đ.DỤC
Những ngày nằm viện, các bác lãnh đạo của Khu ủy Vĩnh Linh đến thăm và nói cho tôi hay rằng khi đó Fidel đã hỏi đi hỏi lại là bệnh viện có đảm bảo cứu được cô gái trẻ này không? Nếu quá khả năng thì ông sẽ tìm cách đưa tôi lên tuyến trên có điều kiện y tế tốt hơn.
Tôi không thể nghĩ rằng một lãnh tụ như Fidel, giữa lúc bom đạn như thế vẫn có thời gian quan tâm đến một người dân bị ta.i nạ.n mà ông bất ngờ chứng kiến”.
Bà NGUYỄN THỊ HƯƠNG
Kỳ tới: Chuyện “người con nuôi” Việt Nam của Fidel Castro.
(Theo Tuổ.i Trẻ)
Người lái chuyên cơ đưa Fidel Castro thăm vùng giải phóng miền Nam
Họ giờ đã nghỉ hưu và đều mang cấp hàm đại tá, nhưng vào năm 1973, tổ bay 5 người này đã từng lái máy bay chuyên cơ chở Chủ tịch Cuba Fidel Castro - người bạn lớn của nhân dân VN - vào thăm vùng giải phóng miền Nam VN.
Bức ảnh đoàn bay chụp cùng Chủ tịch Fidel với Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại sân bay Gia Lâm năm 1973
Phi cơ trưởng và hoa tiêu
Năm người đó là: ông Nguyễn Văn Oanh (phi cơ trưởng), ông Phan Hồng Tâm (phi cơ phó), ông Đoàn Minh Hội (hoa tiêu), ông Nguyễn Văn Hợi (kỹ sư bay) và ông Hồ Văn A (phụ trách thông tin). Trong số họ, chúng tôi tìm gặp được ông Oanh và ông Hội.
Ngoài 5 người chính kể trên, còn có 2 nữ tiếp viên bay cùng.
Để vinh dự được chọn lái chuyên cơ, theo ông Nguyễn Văn Oanh, họ phải được lựa chọn rất kỹ. Thứ nhất là sức khỏe phải tốt. Thứ hai là lý lịch gia đình phải đảm bảo tin cậy tuyệt đối. Riêng phi cơ trưởng thì cần thêm yêu cầu thứ ba là trình độ lái ở loại khí tượng nào cũng phải đảm bảo an toàn.
Ông Nguyễn Văn Oanh quê ở huyện Hoằng Hóa, Thanh Hóa. Đi bộ đội từ năm 1953, sau năm 1954, ông được tuyển vào không quân. Từ năm 1955, ông học lái máy bay ở Trường Hàng không Ba-la-xốp, Liên Xô (cũ). Ông Oanh thuộc khóa đầu tiên của Không quân VN.
Ông Đoàn Minh Hội quê Sóc Sơn, Hà Nội, nhưng theo gia đình vào miền Nam từ nhỏ. 15 tuổ.i, Đoàn Minh Hội đi bộ đội thuộc Tỉnh đội Mỹ Tho, Tiề.n Giang. Năm 1954, ông Hội tập kết ra Bắc. Thời gian sau, ông Hội theo học ở Trường Ki-rô-vô-grát (trường Hoa tiêu cao cấp của Liên Xô cũ), nằm trên đất Ukraine. Ông học từ năm 1965, đến 1966 thì về nước vào phục vụ trong không quân.
Với họ, những người lính không quân, mỗi chuyến bay là một trách nhiệm và vinh dự mà họ phải làm tròn và nêu cao phẩm chất người lính của mình.
Chuyến bay lịch sử
Ngày 12/9/1973, Chủ tịch Fidel Castro đến VN và được các ông Lê Duẩn, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp cùng hàng vạn nhân dân Hà Nội đón tiếp nồng nhiệt ở sân bay Gia Lâm. Các ông Lê Duẩn, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng đã ngồi chung một chiếc xe mui trần chạy từ sân bay về đến nhà khách Chính phủ trên phố Ngô Quyền.
Công tác an ninh bảo vệ cho Chủ tịch Fidel Castro được Cục Cảnh vệ (nay là Bộ Tư lệnh Cảnh vệ - Bộ Công an) trình Bộ trưởng Bộ Công an lúc đó là ông Trần Quốc Hoàn rất kỹ lưỡng. Theo chỉ đạo chung, phải đặc biệt chú ý biện pháp khoa học kỹ thuật, dò chất nổ trên tuyến đường đi và những địa điểm Chủ tịch dừng chân, vì mới ký kết Hiệp định Paris, bom đạn của địch còn nhiều.
Theo dự kiến, Chủ tịch Fidel Castro sẽ đi thăm Hải Phòng và Quảng Trị. Nhưng vì một lý do đặc biệt, đêm 16/9, Chủ tịch Fidel nhận được tin Tổng thống Allende của Chile, người bạn chiến đấu của ông ở châu Mỹ Latinh vừa bị bọn phản động giế.t hạ.i. Chủ tịch phải rút ngắn thời gian chuyến thăm.
Để bảo vệ tuyệt đối bí mật và an toàn cho chuyến đi vào tuyến lửa Quảng Trị, một mặt ta vẫn bố trí đón Chủ tịch ở Hải Phòng như kế hoạch. Trên các phương tiện thông tin, ta vẫn đưa tin cuộc hội đàm giữa hai đoàn lãnh đạo cấp cao VN - Cuba diễn ra ở Hà Nội vào ngày 15/9/1973.
Mặt khác, cùng thời điểm, lực lượng của Trung đoàn 600 đã vào Quảng Trị trước để làm nhiệm vụ bảo vệ địa điểm. Biện pháp nghi binh đó đã bịt mắt được tình báo nước ngoài về các hoạt động của Chủ tịch Fidel Castro ở VN. ông Nguyễn Quang Chiêm - Phó cục trưởng Cục Cảnh vệ được giao nhiệm vụ bảo vệ tiếp cận Chủ tịch Fidel Castro...
Ông Đoàn Minh Hội
Chuyến bay chở Chủ tịch Fidel Castro được tổ chức trên chuyên cơ mang số hiệu VN 1094 do Liên Xô sản xuất, tổ bay mang ký hiệu AN24.
Ký ức in nguyên
Ở vào cái tuổ.i xưa nay hiếm rồi, nhưng mỗi khi nhớ lại chuyến bay chở Lãnh tụ Cuba Fidel Castro vào thăm chiến trường miền Nam, ông Oanh và ông Hội đều thấy tự hào.
"Khoảng 8 giờ sáng ngày 16/9/1973, chúng tôi chính thức được lệnh chở Lãnh tụ Fidel Castro vào thăm tuyến lửa. Trước đó, chúng tôi biết Chủ tịch Fidel đang ở VN và có ý định vào thăm vùng giải phóng rồi, nhưng không biết ai sẽ vinh dự được chở vị khách đặc biệt đó? Đến khi cấp trên quyết định giao cho chúng tôi, thì chúng tôi rất phấn khởi, tự hào", ông Oanh nhớ lại.
Trên chuyến bay, Chủ tịch Fidel ngồi trong buồng khách. Vốn là người ham hoạt động, Chủ tịch đã vào tận buồng lái thăm tổ lái. Không biết ngôn ngữ của nhau, nên họ không trò chuyện được. "Nhưng khi bay qua những địa danh quan trọng, chúng tôi đều chỉ cho Chủ tịch Fidel biết. Chẳng hạn như bay qua sông Hiền Lương, có câu cầu Hiền Lương, tỉnh Quảng Trị, là nơi Vĩ tuyến 17 chia cắt đất nước, chúng tôi chỉ cho ông thấy" - ông Oanh kể.
Do được nghiên cứu, theo dõi khí tượng thời tiết kỹ, để chuẩn bị cho chuyến bay từ mấy ngày trước đó nên chuyến bay rất thuận lợi. Khoảng 9 giờ sáng, họ đáp xuống sân bay Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Đó là một sân bay dã chiến, nền sân bay được lót bằng ghi sắt. Một bên sân bay là núi, bên kia là trảng cát dài và biển. Lãnh đạo và nhân dân Đồng Hới, Quảng Bình tổ chức một đoàn ra đón tại sân bay. Sau đó, xe ôtô chở Chủ tịch Fidel Castro vào thăm vùng vừa mới giải phóng và khu vực tuyến lửa. Để giữ bí mật tuyệt đối cho chuyến đi, ngay sau đó tổ bay được lệnh bay trở về sân bay Gia Lâm.
Đoàn xe đi được khoảng 20km từ Đồng Hới, Chủ tịch Fidel Castro bỗng nhiên đề nghị cho dừng xe vì nhìn thấy một số người đang cáng một người bị thương. Ông xuống xe và hỏi thăm ân cần nữ thanh niên mới 17 tuổ.i bị thương do bom bi nổ khi cô đang cùng Đoàn Thanh niên địa phương lấp hố bom.
Xúc động mạnh mẽ, Chủ tịch Fidel Castro tức thời lệnh cho Đại sứ Cuba Valdes Vivo bố trí ôtô chở nạ.n nhâ.n ra Vĩnh Linh cấp cứu và quyết định giúp VN xây dựng ngay một bệnh viện tại Đồng Hới. Tinh thần "Vì VN, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả má.u mình" đã thể hiện trong từng cử chỉ của Chủ tịch Fidel Castro.
Sau buổi gặp mặt với đại diện Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam VN tại "thủ đô" Cam Lộ (Quảng Trị), Chủ tịch Fidel Castro đi thăm và dự mít tinh tại cao điểm 241 Tân Lâm, vốn là căn cứ lớn của Mỹ mới được ta giải phóng, nhiều nơi vẫn còn ngổn ngang xác xe tăng, thiết giáp, đại bác của địch. Với vóc dáng to lớn, oai phong lẫm liệt, trong bộ quân phục xanh ô liu, đội mũ lưỡi trai, đi giày cao cổ, được các chiến sĩ giải phóng bao quanh, Chủ tịch Fidel Castro phất cao lá cờ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam VN và dõng dạc hô to như mệnh lệnh: "Các ông hãy mang lá cờ bách chiến bách thắng này cắm tại Sài Gòn! Hẹn gặp lại tại Sài Gòn sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng!".
Biểu tượng tình hữu nghị sắt son
Khi lãnh tụ Fidel Castro thăm chiến trường miền Nam xong, tổ bay đặc biệt lại được lệnh bay vào Đồng Hới, chở vị khách quý này về Hà Nội. Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp - lúc đó là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, và Thượng tướng Lê Văn Tri (Tư lệnh Phòng không không quân) ra đón họ ở sân bay Gia Lâm. Cả tổ bay chụp một bức ảnh chung với Chủ tịch Fidel và lãnh đạo nhà nước. Bức ảnh do nhà nhiếp ảnh, nhà báo Đinh Đăng Định chụp...
Gần 40 năm sau ngày kỷ niệm quan trọng đó, ông Đoàn Minh Hội vẫn còn nhớ rất rõ là lúc đó Đại tướng Võ Nguyên Giáp mặc một bộ quân phục màu xanh mới tinh, rất đẹp mà lần đầu tiên Đại tướng mặc. Bức ảnh trắng đen đó đến nay vẫn còn và được những người trong cuộc coi như một báu vật của đời mình. Hiện ở nhà ông Nguyễn Văn Oanh và ông Đoàn Minh Hội vẫn còn treo trang trọng bức ảnh đó trong nhà.
Vào ngày 1/5/2009, kỷ niệm 50 năm thành lập Đoàn bay 919, tổ bay 5 người đã gặp mặt tại Hà Nội và chụp chung hình lưu niệm. Đoàn bay 919 là đoàn bay chuyên cơ. Ngoài trách nhiệm chở các lãnh tụ đi công cán, thời chiến, nó có thêm nhiệm vụ là vận tải quân sự, thuộc Trung đoàn Không quân vận tải. Sau hòa bình, đoàn bay trở thành đoàn bay chuyên cơ và dân dụng, thuộc Hãng Hàng không VN Airline.
Cách đây 2 năm, ngày 19/9/2013, tại tỉnh Quảng Trị, nhiều đại biểu cấp cao của VN và Cuba đã tham dự Lễ kỷ niệm 40 năm Lãnh tụ Cuba Fidel Castro Ruz thăm Vùng giải phóng miền Nam VN. Tại buổi lễ, Bí thư Tỉnh Ủy Quảng Trị Lê Hữu Phúc tặng bức ảnh Khu di tích đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải cho ông Rodrigo Manmerca Diaz, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Bộ trưởng Ngoại thương và Đầu tư nước ngoài Cuba.
Hơn 40 năm đã qua, nhưng ký ức về chuyến bay đó vẫn in nguyên trong lòng họ và dân tộc Việt Nam. Bởi đơn giản, chuyến bay đó đã trở thành lịch sử.
(Theo Công An Nhân Dân)
Chủ tịch Fidel Castro trong mắt lãnh đạo thế giới Dù đối với đồng minh hay kẻ thù, chủ tịch Fidel Castro cũng để lại dấu ấn mạnh mẽ như một nhà lãnh đạo vĩ đại. Cựu tổng thống Nam Phi Nelson Mandela gặp chủ tịch Fidel Castro - Ảnh: Reuters Một chính trị gia với nắm đấ.m thép "Ông Fidel Castro đối với tôi như một người thầy vĩ đại. Một người...