Khi cơ thể mất nước

Cảm giác khát nước, khô miệng, nhức đầu, khó tập trung khi làm việc, phản xạ chậm… là những dấu hiệu đầu tiên cảnh báo cơ thể mất nước. Phải làm sao?

Tập thói quen thường xuyên bổ sung nước

Theo BS Trọng Thông (Bộ môn Dược lý, Trường ĐH Y Hà Nội), trung bình một ngày cơ thể chúng ta có thể mất hai – ba lít nước qua tiết mồ hôi, tiểu tiện, đại tiện và cả trong quá trình hô hấp. Thời tiết nắng nóng, cơ thể có thể mất nước nhiều hơn. Bởi vậy, nếu không cung cấp nước đầy đủ rất dễ dẫn đến tình trạng cơ thể mất nước. Trẻ em và người cao tuổi là đối tượng đặc biệt bị đe dọa nguy cơ mất nước. Trẻ em thường ham chơi hoặc mải mê học tập mà ít uống nước. Với người cao tuổi, một số gặp vấn đề về trí nhớ khiến họ quên uống nước, một số sợ phải đi tiểu nhiều, tiểu đêm, nên hạn chế uống nước.

Khi cơ thể mất nước, thậm chí cả khi mất nước không nhiều, chỉ ở mức xấp xỉ 2% trọng lượng cơ thể, đã có thể dẫn đến những hiện tượng khó chịu, như nhức đầu, mệt mỏi, kém tập trung, dễ quên và phản xạ chậm chạp. Để ngăn ngừa tình trạng đó, bạn cần uống nước thường xuyên, ngay cả khi không cảm thấy khát nước. Bạn nên uống từng ngụm nhỏ, thường xuyên trong ngày, không nên uống ít lần với số lượng lớn vì dễ gây tức bụng. Bằng cách này chúng ta cung cấp cho cơ thể lượng nước cần, để cơ thể duy trì hoạt động bình thường.

Nam giới trưởng thành cần uống trung bình 2,5 lít nước/ngày, phụ nữ cần khoảng hai lít. Nguồn nước trong thực đơn bao gồm cả thức ăn hàng ngày (chiếm khoảng 20-30% nhu cầu nước của cơ thể) và các loại đồ uống đảm bảo khoảng 70-80% còn lại, tuy nhiên, tỷ lệ này tùy thuộc vào thực đơn cụ thể của từng người. Đó là khuyến cáo của Cơ quan An toàn thực phẩm châu Âu (EFSA). Theo khuyến cáo của EFSA, với trẻ sơ sinh đến sáu tháng tuổi cần bổ sung 680ml/ngày, hoặc 100-190ml/ngày (sữa mẹ hoặc sữa bò đã chế biến). Trẻ từ 6-12 tháng tuổi cần bổ sung 0,8 – 1,0 lít/ngày (sữa mẹ, sữa bò đã chế biến và những thức ăn, đồ uống thích hợp). Trẻ từ một-hai tuổi cần 1,1 – 1,2 lít/ngày. Trẻ từ hai-ba tuổi cần 1,3 lít/ngày. Trẻ em từ bốn-tám tuổi cần 1,6 lít/ngày. Trẻ em trai từ 9-13 tuổi cần 2,1 lít/ngày, tuổi tương tự với trẻ em gái cần 1,9 lít/ngày. Trẻ vị thành niên 14-18 tuổi, cần 2-2,5 lít/ngày. Lượng nước này được chỉ định trong điều kiện thời tiết và cường độ hoạt động thể chất bình thường.

Điều trị mất nước

Trường hợp người lớn hay trẻ nhỏ mất nước và các chất điện giải do bị bệnh như tiêu chảy hoặc sốt cao… thì phải bù nước bằng thuốc. Theo BS Trọng Thông, khi rối loạn nước, điện giải, nhẹ có thể bị chướng bụng, mệt mỏi, khát nước nặng có thể đi tiểu ít, co giật, hôn mê. Nếu không bù nước và chất điện giải kịp thời sẽ gây nên rối loạn chuyển hóa và dẫn tới những biến chứng nguy hiểm. Tốt nhất, người bệnh nên dùng Oresol.

Trên thị trường hiện nay, Oresol có hai dạng đóng gói: gói bột 27,9g (gồm có: glucose khan 20g atri clorid 3,5g natri citrat 2,9g kali clorid 1,5g), cách dùng: hòa tan cả gói trong một lít nước đun sôi để nguội. Người lớn uống theo nhu cầu. Trẻ em uống theo liều (theo bảng hướng dẫn, trong bốn giờ đầu). Với gói bột 5,5g (gồm có: glucose khan 4.000mg, natri citrat 580mg, natri clorid 700mg, kali clorid 300mg), sử dụng như sau: hòa tan cả gói trong 200ml nước đun sôi để nguội. Người lớn uống theo nhu cầu. Trẻ em uống theo liều (theo bảng hướng dẫn, trong bốn giờ đầu).Với trẻ nhỏ cần cho uống từng ít một, uống chậm và nhiều lần. Nếu chưa hết 24 giờ, trẻ đã uống hết 150ml dịch/kg thì nên cho uống thêm nước trắng để tránh tăng natri huyết và đỡ khát.

Lưu ý, các dung dịch Oresol pha xong chỉ uống trong ngày, sô còn thừa phải bỏ.

Đối với người dân các vùng nông thôn, miền núi, nếu không có điều kiện mua Oresol, theo BS Trọng Thông, có thể tạo dung dịch muối – đường bằng một trong hai cách. Cách 1: pha một muỗng cà phê muối ăn (gạt ngang) và tám muỗng cà phê đường (gạt ngang) vào một lít nước đun sôi để nguội, vắt nửa quả cam vào dung dịch để có thêm kali. Cách 2: nấu 50g gạo với nước, cho thêm một muỗng cà phê muối, ninh nhừ thành cháo, lấy nước cháo uống (tinh bột của gạo khi nấu lên đóng vai trò chất đường).

Theo PNO