Khi các sản phẩm âm nhạc trở thành bằng chứng để các rapper bị kết tội trước tòa

Ranh giới giữa biểu diễn nghệ thuật và trải nghiệm thực tế luôn là một đề tài gây tranh cãi mỗi khi nhạc Hip-Hop được đưa ra để đánh giá.

Vấn đề ngày càng diễn ra nghiêm trọng hơn khi những sản phẩm âm nhạc được đưa ra làm bằng chứng buộc tội của các rapper trước tòa.

Vụ án mở ra tiền lệ cho việc kết án bằng lyric

Cụ thể, cuộc tranh cãi ấy đã trở nên gay gắt hơn bao giờ hết khi toà phúc thẩm bang Maryland (Mỹ) đưa ra phán quyết liên quan đến ca từ trong nhạc Rap. Theo trang Complex, vào tháng 10/2017, Lawrence Montague – một người đàn ông ở Maryland bị giam giữ trong khi chờ xét xử vì tội hạ sát và các cáo buộc liên quan đến vũ khí. Vài tuần trước phiên toà, người đàn ông 27 tuổi này đã thu âm một bản Rap vào chiếc điện thoại khi đang ở trong tù, trong đó có câu Rap: “Và nếu các bạn chơi đùa với tôi/ Tôi sẽ cho các bạn một giấc mộng, một vài phát súng…”.

Theo hồ sơ của toà án, một người bạn của Lawrence đã cảnh báo anh về nội dung của bản nhạc, nhưng anh đáp lại: “Họ có thể làm gì với một ca khúc Rap chứ?”. Nhưng ba tuần sau đó, toà án đã dùng chính những lời rap của Lawrence Montague để kết tội anh. Anh bị kết án 50 năm tù giam vì tội giết người cấp độ hai và sử dụng súng trong một tội ác bạo lực. Joseph Getty – chủ tọa phiên tòa trong vụ án này cho biết: “Lời bài hát giống với tội danh mà bị cáo đang bị buộc tội đến mức chúng được xem là “bằng chứng trực tiếp” về sự liên quan của bị cáo”. Lawrence Montague đã đề cập đến những viên đạn có cỡ “.40″, và hai viên đạn với kích cỡ tương tự đã được tìm thấy tại hiện trường.

Lời Rap có thể được thừa nhận là một bằng chứng trước toà.

Lawrence Montague cùng đội ngũ pháp lý sau đó quyết định kháng cáo, nhưng toà phúc thẩm đã giữ kết tội ban đầu. Tyler Mann – luật sư của Lawrence còn khẳng định những ca từ này là “bằng chứng duy nhất” để kết tội thân chủ của mình. Ông cùng nhiều thẩm phán, luật sư khác xem đây là một tiền lệ nguy hiểm, mở ra cơ hội cho lời Rap được sử dụng để chống lại các bị cáo trong các vụ án tại Maryland trong tương lai.

Cảm thấy bất bình trước vụ án này, Dina LaPolt – một luật sư kỳ cựu của ngành công nghiệp âm nhạc chia sẻ qua trang Variety rằng phán quyết này là một “quyết định phân biệt chủng tộc trắng trợn, một trò hề tạo ra một tiền lệ nguy hiểm” khi Rap là “một thể loại được cho ra đời và chủ yếu được sáng tác bởi người Mỹ da đen”. Cô cũng cho rằng toà đã hiểu sai về lịch sử, mục đích, tầm quan trọng của âm nhạc nói chung và Hip-hop nói riêng: “Rap là một lối thoát đã biến tính cạnh tranh, tính lãnh thổ của cuộc sống băng đảng thành một thứ gì đó nghệ thuật, hiệu quả… Bằng việc áp đặt hậu quả hình sự cho một câu chuyện được kể thông qua nghệ thuật, tòa có nguy cơ bóp nghẹt sự sáng tạo và hạn chế phạm vi thể hiện nghệ thuật của nghệ sĩ”.

Nhiều rapper nổi tiếng cũng rơi vào cảnh tương tự

Theo trang Complex, các chuyên gia cho rằng đã có đến hàng trăm, hàng nghìn trường hợp bị cáo có các bài nhạc bị phía công tố viên sử dụng làm bằng chứng để buộc tội họ. Luật sư Tyler Mann cũng cho biết vụ việc của Lawrence Montague là trường hợp đầu tiên ông gặp ở Maryland, nhưng việc này đã xảy ra khắp nơi trong nhiều nhập kỷ qua. Trên thực tế, không ít người là rapper có tiếng trong cộng đồng đã có nội dung lyrics hay MV được đưa ra làm bằng chứng kết tội trước toà.

Luật sư âm nhạc nổi tiếng Dina LaPolt cho rằng vụ việc của Lawrence Montague sẽ trở thành một tiền lệ nguy hiểm cho các vụ án trong tương lại tại bang Maryland.

Vào năm 2014, lời bài hát của rapper Brandon “Tiny Doo” Duncan đã được sử dụng để tố anh tham gia một âm mưu băng đảng. Các công tố viên của bang California còn lập luận rằng bìa album “No Safety” (có hình ảnh súng đạn) cũng như lời bài hát “không an toàn trên khẩu súng lục mà tôi đang cầm” của anh đã ám chỉ anh có liên quan đến âm mưu. Cuối cùng, tòa án tối cao California đã đồng ý với Tiny Doo rằng đây chỉ là sản phẩm trong phòng thu âm và bác bỏ các cáo buộc.

Vào tháng 8/2014, tòa án tối cao New Jersey đã lật lại bản án 30 năm tù đối với rapper Vonte Skinner với lý do lời Rap từng được sử dụng chống lại anh không phải là bằng chứng để buộc tội anh trong một vụ hạ sát cùng năm. Nhưng thẩm phán Nicholas Gaurafis – người chủ trì vụ án của rapper Ra Diggs thì lại nhìn nhận khác. Vào năm 2014, anh đã bị kết án 12 án chung thân cùng 105 năm tù với 21 tội danh liên bang bao gồm ba vụ giết người, lừa đảo và buôn bán hàng cấm. Phía công tố đã đưa ra các sản phẩm âm nhạc và MV kèm lời khai của nhân chứng để buộc tội nam rapper.

Một trong những ví dụ được xem là nghiêm trọng nhất là trường hợp của Jamal “Mayhem Mal” Knox – người bị kết án vào năm 2013 với tội danh đe dọa khủng bố và đe dọa nhân chứng với ca khúc “F*ck The Police”. Hai sĩ quan đã bắt giữ anh cho biết họ cảm thấy lo lắng vì ca từ ca khúc có đề cập đến mình: “Ca trực của các người kết thúc vào lúc 3 giờ thì tôi sẽ gây rối khi các người đang ngủ/ Nào hãy cùng giết những tay cảnh sát vì họ chẳng làm gì tốt đẹp cho chúng ta”. Cả thẩm phán phiên tòa và thẩm phán tòa án tối cao Samuel Alito đều cho rằng lời bài hát của anh là một “mối đe dọa thực sự” đối với các cảnh sát và kết án anh từ 1 đến 3 năm tù.

Tiny Doo, Vonte Skinner, Ra Diggs và Jamal Knox là những rapper từng bị kết tội với bằng chứng là ca từ trong các sản phẩm âm nhạc của mình.

Người bào chữa cho Jamal Knox lúc bấy giờ là luật sư nổi tiếng Alex Spiro, ông từng làm việc cho nhiều tên tuổi tiếng tăm như Jay-Z, Meek Mill, 21 Savage… Trước khi tòa án tối cao từ chối thụ lý vụ án của Knox vào năm 2019, Spiro đã đệ trình một bản amicus curiae – tài liệu do một người hoặc nhóm người không thuộc vụ kiện đưa ra quan điểm của mình với sự tham gia của các rapper như Killer Mike, Chance the Rapper, Meek Mill, Yo Gotti, Fat Joe và 21 Savage. Họ đều đồng ý rằng lyrics ca khúc của Knox chỉ là “câu nói có liên quan đến chính trị mà không ai trong cộng đồng nhạc Rap này có thể hiểu thành một mốt đe doạ bạo lực thực sự”.

Tạm kết

Nhìn vào các BXH âm nhạc uy tín trên thế giới hiện nay, có thể thấy Rap/Hip-hop vẫn đang là thể loại thống trị, có nhiều sản phẩm đạt thứ hạng cao, giải thưởng lớn. Các nghệ sĩ mới đột phá trong những năm trở lại đây cũng là những rapper trẻ tuổi, tài năng. Nhưng ở đâu đó, vẫn có những cái nhìn phiến diện đối với dòng nhạc này bởi nội dung đôi khi vẫn khó đón nhận đối với một bộ phận khán giả và những câu chuyện đời tư ồn ào khác của nghệ sĩ. Chẳng hạn như với những tình huống trên, có vẻ các rapper này cũng khó mà tin được rằng bản nhạc với loạt ca từ vốn rất phổ biến trong nhạc Rap của mình lại trở thành bằng chứng chống lại mình trước toà.