Khám phá những thành phố đã mất từ các nền văn minh cổ

Lịch sử đã chứng kiến nhiều thành phố hùng mạnh một thời tan biến và biến mất do thảm họa thiên nhiên hoặc do sự tàn phá bừa bãi của những kẻ xâm chiếm.

Đối với mọi người, chúng đã bị bỏ rơi từ lâu, đơn giản là đã bị thời gian lãng quên và chôn vùi. Nhưng trên khắp thế giới vẫn còn rất nhiều ví dụ về các khu định cư được cho là đã mất từ lâu được các nhà khảo cổ học khai quật và sau đó tiếp tục được khám phá như những địa điểm có ý nghĩa lịch sử và văn hóa lớn.

Caral ( Peru)

Caral là thành phố cổ kính nhất của châu Mỹ, các nhà khảo cổ ước tính địa điểm này đã có ít nhất 5.000 năm tuổi, là một khu phức hợp đền thờ, nằm trong Thung lũng Supe khô cằn, cách bờ biển Thái Bình Dương khoảng 20 km. Thường được coi là cái nôi của nền văn minh, Caral cũng là một trong những trung tâm đô thị lâu đời nhất trên thế giới.

Caral được phát hiện vào năm 1948, nhưng thu hút ít sự chú ý về mặt học thuật vào thời điểm đó, có lẽ vì nó thiếu các hiện vật được đánh giá cao mà các nhà khảo cổ học đang tìm kiếm. Tuy nhiên, đến những năm 1970, tầm quan trọng của Caral đã được công nhận một cách muộn màng. Thành phố cũng đã được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào năm 2009.

Hvalsey ( Greenland)

Tàn tích Bắc Âu lớn nhất, được bảo tồn tốt nhất của Greenland được tìm thấy tại Hvalsey, gần thị trấn Qaqortoq. Nhà thờ mốc được cho là có từ cuối thế kỷ 13. Từng là một trung tâm lớn ở Nam Greenland, cộng đồng này cũng được tạo thành từ hai bức tường đá vĩ đại và 14 ngôi nhà. Vào thế kỷ 14, địa điểm này thuộc về các vị vua của Na Uy.

Hvalsey nằm trên một dải đất cảnh quan hẹp ở đầu của một vịnh hẹp. Nếu đến tham quan vào mùa hè, du khách sẽ phải chịu đựng những “đám mây muỗi vằn” hung dữ.

Tani (Ai Cập)

Thành phố cổ đại Tanis từng là thủ đô của Ai Cập, nằm ở đồng bằng sông Nile phía Đông Bắc Cairo, cuối cùng biến mất dưới một đồng bằng phù sa khi nước sông Nile chuyển dịch. Năm 1939, các nhà khảo cổ đã khai quật được một quần thể lăng mộ hoàng gia với ba phòng chôn cất còn nguyên vẹn và không bị xáo trộn.

“Thành phố bị mất” của Tanis từng được miêu tả hư cấu trong bộ phim “Raiders of the Lost Ark” (1981) khi bị chôn vùi bởi một trận bão cát đại hồng thủy và được phát hiện lại bởi Đức Quốc xã khi tìm kiếm Hòm Giao ước.

Sigiriya (Sri Lanka)

Sigiriya có từ khoảng năm 477 CN, pháo đài cổ này nằm gần thị trấn Dambulla và được xây dựng trên một khối đá khổng lồ cao gần 200 m. Địa điểm này được Vua Kashyapa (477-495 CN) chọn làm thủ đô mới của mình.

Những bức bích họa trên tường được tìm thấy trong và xung quanh tàn tích cung điện mô tả những người phụ nữ ăn mặc thiếu vải

Bị bỏ hoang sau khi nhà vua qua đời, cung điện được sử dụng như một tu viện Phật giáo cho đến thế kỷ 14. Ngày nay, nó đã được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới.

Vinland (Canada)

Năm 1960, bằng chứng khảo cổ học duy nhất về một địa điểm ở Bắc Mỹ đã được khai quật: LAnse aux Meadows nằm trên cực Bắc của Bán đảo Great Northern trên đảo Newfoundland. Vinland là nơi nhà thám hiểm Bắc Âu Leif Erikson (khoảng năm 970 – 1020) hạ cánh vào năm 1000 CN, gần nơi LAnse aux Meadows tọa lạc. Ông là người châu Âu đầu tiên đặt chân lên lục địa Bắc Mỹ, trước Christopher Columbus 500 năm. Trong ảnh là bản đồ Vinland nổi tiếng.

LAnse aux Meadows ngày nay có phần còn lại của bảy ngôi nhà lịch sử của người Bắc Âu cùng với các tòa nhà được xây dựng lại. Nó cũng là một Di sản Thế giới được UNESCO công nhận.

Shangdu (Trung Quốc)

Shangdu, còn được gọi là Xanadu, là thủ đô mùa hè của các nhà cai trị triều đại nhà Nguyên. Nó đã được nhà thám hiểm người Venice Marco Polo đến thăm vào năm 1275.

Shangdu nằm ở khu vực mà ngày nay là thị trấn Shangdu ở Zhenglan Banner, Nội Mông. Nó đã bị phá hủy vào năm 1369 bởi quân đội nhà Minh dưới sự chỉ huy của Zhu Yuanzhang.

Là một khu vực hẻo lánh nhưng được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới, Shangdu ngày nay chỉ còn lại những tàn tích, được bao quanh bởi một gò cỏ từng là bức tường thành.

Palenque (Mexico)

Từng là một thành phố hưng thịnh của Maya, Palenque nằm gần sông Usumacinta ở bang Chiapas của Mexico, được khai hoang bởi rừng rậm sau khi suy tàn, vào khoảng năm 799 CN.

Được khai quật và phục hồi kể từ khi được tái khám phá vào năm 1784, Pelenque hiện là Di sản Thế giới được UNESCO công nhận. Tuy nhiên, các nhà khảo cổ tin rằng mới chỉ có khoảng 10% tổng diện tích của thành phố được khám phá.

Mohenjo-daro (Pakistan)

Được xây dựng vào khoảng năm 2500 trước Công nguyên, Mohenjo-daro là một trong những thành phố lớn sớm nhất trên thế giới.

Nằm ở tỉnh Sindh của Pakistan, Mohenjo-daro (có nghĩa là “Gò của những người chết”) là một trong những khu định cư lớn nhất của nền văn minh Thung lũng Indus cổ đại. Nó đã bị bỏ hoang vào năm 1900 trước Công nguyên và không được phát hiện lại cho đến những năm 1920.

Các cuộc khai quật liên tiếp đã phát hiện ra một số hiện vật đáng chú ý, bao gồm “The Priest-King”, một tác phẩm điêu khắc bằng đá ngồi hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng Quốc gia, Karachi. Mohenjo-daro được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào năm 1980.

Troy (Thổ Nhĩ Kỳ)

Thành Troy hùng mạnh một thời còn lại rất ít. Tàn tích của thành phố cổ kính và huyền thoại này nằm ở Hisarlik, thuộc tỉnh Canakkale của Thổ Nhĩ Kỳ. Cho đến giữa thế kỷ 19, phần còn lại của thành phố sau đó đã được khai quật và những gì chúng ta thấy ngày nay nằm trong ranh giới của Vườn Quốc gia Lịch sử Troy.

Vào năm 2018, Bảo tàng Troy đã mở cửa tại làng Tevfikiye gần địa điểm khảo cổ và đang trưng bày khoảng 2.000 hiện vật phát hiện được. Bản thân công viên cũng đã được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới.

Ctesiphon (Iraq)

Ctesiphon đứng trên bờ sông Tigris không xa Baghdad ngày nay. Nó từng là thủ đô hoàng gia của Đế chế Ba Tư trong hơn 800 năm. Nó rơi vào giữa những năm 630 CN. Công trình kiến trúc dễ thấy nhất còn lại đến ngày nay là Taq Kasra, đôi khi được gọi là Cổng vòm Ctesiphon, được chụp ở đây vào năm 1932.

Việc khai quật địa điểm này bắt đầu vào cuối những năm 1920 và một lần nữa vào cuối những năm 1960. Sau đó bị cản trở bở các cuộc xung đột dân sự và quân sự ở Iraq.

Vòm Ctesiphon vẫn là vòm gạch một nhịp rộng nhất trên thế giới. Nhưng nếu không sớm được trùng tu, các nhà khảo cổ học lo ngại di tích cổ đại sẽ sụp đổ.

Skara Brae (Scotland)

Khu định cư thời kỳ đồ đá mới hoàn chỉnh nhất của châu Âu là Skara Brae hẻo lánh, nằm trên Vịnh Skaill trên bờ biển phía tây của Đại lục, hòn đảo lớn nhất trong quần đảo Orkney, bị chiếm đóng từ khoảng năm 3180 trước Công nguyên đến khoảng 2500 trước Công nguyên.

Ngôi làng xây bằng đá được phát hiện vào năm 1850 sau khi một cơn bão nghiêm trọng thổi bay lớp đất khỏi đường bờ biển nhấp nhô. Tuy nhiên, cho đến năm 1927 việc khai quật mới được tiếp tục.

Trang web cung cấp một cái nhìn sâu sắc hấp dẫn về lối sống thời bấy giờ và “Trái tim của Orkney thời kỳ đồ đá mới” đã được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào năm 1999.