Khám phá làng biển An Vĩnh

Làng An Vĩnh, xã Tịnh Kỳ, huyện Sơn Tịnh (nay thuộc TP.Quảng Ngãi) là một làng chài lâu đời có nhiều di tích lịch sử văn hóa.

Đây cũng là nơi còn nguyên vẹn về những câu chuyện ngư dân làng An Vĩnh tham gia cùng đội Hùng binh năm xưa giong buồm đi cắm mốc xác định chủ quyền biển đảo Hoàng Sa, Trường Sa của đất nước ta.

Theo lời cha tôi kể lại, người làng An Vĩnh và làng An Hải, Bình Châu (Bình Sơn) đã có công khai thiên lập địa vùng đất đảo Lý Sơn. Để con cháu ngày sau nhớ về cội nguồn của mình, người dân đất đảo đã đặt tên làng An Vĩnh và An Hải trùng với tên làng An Vĩnh, xã Tịnh Kỳ và An Hải, xã Bình Châu.

Thắng cảnh Thạch ky điếu tẩu. Ảnh: ĐÌNH QUANG

Quê tôi có thắng cảnh Thạch ky điếu tẩu, hay còn gọi là “Lão câu ghềnh đá”, một trong mười hai cảnh đẹp của non nước xứ Quảng. Nằm ở phía phải Thạch ky điếu tẩu còn có dinh thờ cổ xưa, người dân địa phương gọi là dinh Bà. Dinh Bà rất linh thiêng cho nên được ngư dân tự góp tiền trùng tu và làm con đường nhỏ để đến thắp hương. Làng An Vĩnh còn có nhiều di sản văn hóa như: Lăng thờ cá ông Nam Hải, Đình làng An Vĩnh và địa đạo núi An Vĩnh.

Theo ông Nguyễn Nhứt, một ngư dân hơn 60 năm gắn bó với nghề biển, cho biết, những di sản văn hóa ở An Vĩnh đã có ít nhất trên 200 năm, khi lên 10 tuổi, tôi đã được nghe cha ông kể lại, bộ xương cá ông là do ngư dân làng An Vĩnh đưa từ đảo Hoàng Sa về để thờ, còn đình làng ngày ấy, rất rộng và thoáng mát, có hàng cột đình rất to bằng một người ôm không xuể. Nơi đây còn có di tích địa đạo nằm ở núi An Vĩnh được người dân đào trong kháng chiến chống Mỹ để trốn giặc đi càn quét. Dưới địa đạo có phân từng ô trú ẩn khoảng 4 – 5 người.

Làng An Vĩnh ngày xưa còn có bãi phơi lưới được người dân địa phương gọi là Đài lưới. Diện tích Đài lưới rộng khoảng 1.500- 2.000m2. Hằng năm, vào dịp Tết cổ truyền, ngư dân làng An Vĩnh thường tổ chức lễ cúng các dinh, lăng thờ cá Ông để tạ ơn thần Nam Hải và các vị thần Hoàng thổ địa đã phù hộ cho dân làng làm ăn được mùa đánh bắt hải sản. Người dân làng An Vĩnh sống chủ yếu nghề chài lưới đánh bắt ở ngư trường truyền thống Hoàng Sa, Trường Sa, đảo Lý Sơn và đánh bắt hải sản gần bờ. Nghề biển xa xưa nhất của dân làng An Vĩnh là nghề lưới Chà và nghề đánh bắt cá dao, cá cựa, lưới chuồn, lưới mành…

Ở làng An Vĩnh còn có lễ hội đua thuyền. Hằng năm, sau 3 ngày Tết, người làng thường tổ chức lễ hội đua thuyền cầu mùa. Lễ đua thuyền thường có 4 chiếc Long, Lân, Quy, Phụng. Theo quan niệm của người xưa, năm nào thuyền Phụng đoạt giải Nhất là năm ấy được mùa cá, còn thuyền Long đoạt giải thì được mùa nông nghiệp. Chiếc thuyền Lân nếu thắng cũng được nhiều điều may, còn Quy thắng cuộc thì thường mất mùa, làm ăn gặp nhiều khó khăn.

Năm 1975, làng chài An Vĩnh chỉ có vài trăm hộ dân, chuyên sống nghề chài lưới, bây giờ cả làng đã có hơn 800 hộ dân, với hàng nghìn người sinh sống. Nghề đánh bắt hải sản cũng phát triển mạnh, ngư dân trong làng sắm nhiều tàu to máy lớn đi đánh bắt ở ngư trường truyền thống Hoàng Sa, Trường Sa. Là nơi khởi đầu những hải trình đến với Hoàng Sa, nên nơi này còn có nhiều nhà thờ của các họ tộc để con cháu nơi đất đảo hùng binh (huyện Lý Sơn – PV) về thắp hương hằng năm.