Khám phá “kỳ quan trong lòng núi” giữa đại ngàn vùng Mường cổ

Động Nam Sơn hay còn gọi là động Tớn là một trong những hang động được các nhà khoa học công nhận với quá trình hình thành khoảng 250 triệu năm thuộc Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Sơn-Ngổ Luông.

“Giếng nước tiên” trong động Nam Sơn là một miệng lỗ nhỏ rất nhiều nước trên một khối đá và không bao giờ cạn. (Ảnh: Trọng Đạt/TTXVN)

Ẩn mình dưới tán rừng già xóm Tớn, xã Vân Sơn, tỉnh Phú Thọ, động Nam Sơn hay còn gọi là động Tớn là một trong những hang động được các nhà khoa học công nhận với quá trình hình thành khoảng 250 triệu năm thuộc Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Sơn-Ngổ Luông.

Động được phát hiện từ năm 2004, thu hút sự quan tâm khám phá của du khách bởi sự nguyên sơ, kỳ bí và giá trị địa chất.

Hành trình vượt rừng đến “ kỳ quan trong lòng núi”

Từ trung tâm xã Vân Sơn, theo con đường hướng về xóm Tớn khoảng 4 km, du khách sẽ đến điểm xuất phát của hành trình khám phá động Nam Sơn.

Đồng hành cùng phóng viên TTXVN là cán bộ Phòng Văn hóa xã Vân Sơn, du khách và những người bảo vệ đã gắn bó hơn 20 năm với nhiệm vụ trông giữ động từ khi nơi này được phát hiện.

Để đến với động cần vượt qua chặng đường dài trong khoảng 45 phút, băng qua lối mòn xuyên rừng luồng, rừng trúc, men theo những vách đá tai mèo trơn trượt mang đến trải nghiệm hoàn toàn tự nhiên. Mỗi bước chân như chạm vào một vùng đất hoang sơ đang dần được đánh thức.

Giữa không gian núi rừng Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Sơn – Ngổ Luông, lối vào động Nam Sơn hiện ra vững chãi với tấm biển ghi tên “Động Nam Sơn – Di tích thắng cảnh cấp quốc gia.”

Qua thời gian, lớp rêu phong phủ lên khiến nơi đây càng thêm trầm mặc, gợi vẻ đẹp kỳ bí giữa núi rừng hoang sơ.

Khác với lối vào động nhỏ hẹp, bên trong động Nam Sơn là một thế giới hoàn toàn khác biệt với không gian rộng lớn, huyền bí. Nằm ở độ cao gần 1.000m so với mực nước biển, động Nam Sơn dài khoảng 455m, chia thành ba khoang chính.

Khoang giữa có không gian rộng nhất với hồ nước trong xanh màu ngọc bích, các khoang còn lại nổi bật với những cột thạch nhũ nhiều tạo hình và màu sắc đẹp. Theo chia sẻ của người bảo vệ động, hồ nước có chỗ sâu đến 7m và được ví như “giếng trời” nằm gọn trong lòng khối đá vôi cổ.

Khí hậu trong động luôn mát mẻ, hệ thống thạch nhũ, măng đá, rèm đá, cột đá trong động phong phú về hình dạng, sắc nét và có độ bảo tồn cao, phản ánh hàng triệu năm kiến tạo hầu như được bảo vệ gìn giữ nguyên vẹn.

Anh Đinh Văn Phương, xã Vân Sơn – người bảo vệ động Nam Sơn hơn 20 năm chia sẻ, động được người dân địa phương phát hiện ra từ rất lâu, khi cửa hang bắt đầu phát lộ.

Tuy nhiên, bóng tối dày đặc bên trong khiến không ai dám đi sâu khám phá. Chỉ đến khi một nhóm người dân đi làm nương hết nước uống nên buộc phải đốt đuốc, soi đèn vào trong tìm nước thì vẻ đẹp kỳ thú của động Nam Sơn mới được phát hiện, khiến mọi người sững sờ.

Thời gian sau đó, hồ nước lớn xanh trong màu ngọc bích và vẻ đẹp của các thạch nhũ độc đáo đã mở ra nhiều cuộc hành trình khám phá động Nam Sơn của nhiều nhà khoa học, du khách trong và ngoài nước yêu thích hang động và du lịch mạo hiểm.

Động Nam Sơn tại xã Vân Sơn (Phú Thọ). (Ảnh: Trọng Đạt/TTXVN)

Kỳ vọng trở thành điểm đến nổi bật của du lịch Phú Thọ

Sau chuyến hành trình khám phá động Nam Sơn, chị Trần Hoài Tâm (Hà Nội) chia sẻ: “Tôi từng đi nhiều hang động ở Việt Nam, nhưng Nam Sơn mang một vẻ đẹp hoang sơ, tĩnh lặng và gần như còn nguyên bản. Điều đặc biệt, động Nam Sơn là sự kết hợp giữa hai dạng địa hình – hang khô và động nước. Chuyến đi của chúng tôi về vùng đất Mường Bi cổ nếu không khám phá động Nam Sơn thì thật sự là một điều nuối tiếc.”

Bên trong động Nam Sơn, những măng đá, nhũ đá mang vô số hình dạng phong phú, chỗ như chiếc phản, chỗ như ruộng bậc thang xếp lớp, chỗ lại gợi hình con voi phục, chim hạc đang ngủ hay đàn thiên nga…

Tất cả hòa quyện tạo nên một “kiệt tác” thiên nhiên, đặc trưng riêng của động Nam Sơn, góp phần làm nên giá trị độc đáo của xã Vân Sơn và vùng Mường Bi, tỉnh Phú Thọ.

Theo ông Bùi Văn Phương, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Vân Sơn, động Nam Sơn nằm trong khu vực địa hình còn rất hoang sơ, chưa được khai thác nhiều.

Với mạch nước khoáng trong suốt chảy xuyên động và cảnh quan nguyên bản, nơi đây sở hữu lợi thế lớn để phát triển du lịch cộng đồng. Chính quyền xã đang xây dựng đề án phát triển du lịch, trong đó động Nam Sơn là điểm nhấn quan trọng, kết hợp với thác Thung, hang Núi Kiến và quần thể 11 cây nghiến ngàn năm tuổi ở xóm Bo Trẳm, tạo thành chuỗi điểm đến lý tưởng cho loại hình du lịch khám phá và trải nghiệm.

Với tuổi địa chất hàng trăm triệu năm, vẻ đẹp nguyên sơ và khả năng tham quan quanh năm nhờ đặc tính “ấm đông – mát hè,” động Nam Sơn đang dần trở thành một điểm đến nổi bật của du lịch Phú Thọ.

Trong thời gian tới, chính quyền xã Vân Sơn sẽ tiếp tục bổ sung các tiện ích phục vụ du khách, đồng thời phát triển tập trung mô hình du lịch cộng đồng. Mục tiêu là kết nối hang động và các điểm du lịch tiêu biểu với các bản làng người Mường, tạo ra sản phẩm du lịch đặc sắc, vừa bảo tồn thiên nhiên, vừa mang lại sinh kế bền vững cho người dân địa phương.

Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Thọ Bùi Xuân Trường chia sẻ, sự đầu tư bài bản cùng định hướng phát triển bền vững của chính quyền địa phương xã Vân Sơn và tỉnh Phú Thọ được kỳ vọng sẽ đưa Vân Sơn thành “viên ngọc xanh” của vùng đất Mường Bi.

Đây là nơi lưu giữ vẻ đẹp nguyên bản của văn hóa Mường cổ, mở ra cơ hội phát triển du lịch cộng đồng, điểm đến hàng đầu trong những chuyến hành trình của du khách khi đến với Phú Thọ và vùng núi rừng Tây Bắc.