Khám phá cuộc sống trên hòn đảo nhỏ nhất châu Phi

Mặc dù nhỏ nhất châu Phi nhưng cả Kenya và Uganda đều tuyên bố hòn đảo nhỏ này là lãnh thổ của mình.

Đảo Migingo thực chất chỉ là một tảng đá tròn với những chiếc lều lợp tôn nằm giữa hồ Victoria, ngay tại biên giới giữa Kenya và Uganda. Nhưng vùng nước sâu bao quanh nó rất nhiều các loại cá.

Đảo Migingo có diện tích chưa đến nửa sân bóng đá nhưng theo cảnh sát Uganda, có tới hơn 500 người sống trong diện tích chưa đầy 2.000m ².

Hòn đảo đá với những túp lều tồi tàn, một bến cảng nhỏ, một số quán bar và sòng bạc ngoài trời nhưng đang bị tranh chấp gay gắt bởi Kenya và Uganda, cả hai bên đều tuyên bố quyền sở hữu đối với hòn đảo này.

Theo Emmanuel Kisiangani, nhà nghiên cứu cao cấp tại văn phòng Pretoria của Viện Nghiên cứu An ninh châu Phi, Migingo chỉ là một tảng đá nhỏ nhô lên khỏi mặt nước trước khi nước hồ bắt đầu rút vào đầu những năm 1990.

Sản lượng đánh bắt cá đã giảm đi đáng kể trong những năm qua tại cộng đồng ngư dân xung quanh hồ Victoria do đánh bắt quá mức, và sự xâm lấn của lục bình đã cản trở hoạt động vận chuyển trên hồ để tiếp cận các cảng quanh đó. Nhưng những loài ngày càng có lợi nhuận như cá rô sông Nile vẫn còn dồi dào ở vùng nước sâu xung quanh Migingo, khiến hòn đảo trở thành trung tâm đánh cá độc đáo và có giá trị. Chính vì điều này mà phía Uganda bắt đầu cử cảnh sát vũ trang và thủy quân lục chiến đến Migingo để đánh thuế ngư dân và đề nghị bảo vệ họ khỏi cướp biển vào năm 2004 khi hòn đảo này vẫn còn hầu như không có người sinh sống.

Các ngư dân Kenya bắt đầu phàn nàn rằng họ bị lực lượng Uganda quấy rối vì những lý do như đánh bắt trái phép ở vùng biển Uganda. Để đáp lại, chính phủ Kenya đã triển khai lính thủy đánh bộ tới Migingo trong một động thái gần như khiến hai quốc gia xung đột. Khi khu định cư của con người bắt đầu phát triển trên hòn đảo đá, Kenya và Uganda quyết định thành lập một ủy ban chung để xác định biên giới vào năm 2016, dựa trên các bản đồ có niên đại từ những năm 1920. Kể từ khi đó, hòn đảo này do cả 2 nước đồng quản lý, nhưng căng thẳng thỉnh thoảng lại bùng lên.

Nhờ tiếp tục xuất khẩu sang Liên minh châu Âu và nhu cầu tăng vọt đối với cá rô sông Nile ở châu Á, nơi bong bóng cá được coi là một món ngon, loài cá lớn này thậm chí còn trở thành mặt hàng xuất khẩu trị giá hàng triệu USD.

Theo các ngư dân, giá cá rô sông Nile đã tăng 50% trong 5 năm qua, với cá lớn chất lượng tốt có giá hơn 300 USD/kg (khoảng 7.5 triệu đồng) trên thị trường quốc tế. Cũng theo các ngư dân, trong khi đi thuyền từ đất liền Kenya đến Migingo chỉ mất 2 giờ, thì đi từ Migingo đến Jinja ở Uganda mất 18 giờ. Đây là một trong những lý do người Kenya tuyên bố hòn đảo này là của riêng họ.

Ngư dân Kenya xung quanh Migingo phàn nàn về việc các sĩ quan Uganda quấy rối họ, tịch thu cá và thiết bị ở nơi mà họ nói là vùng biển của Kenya. Trong khi vùng nước nông nơi sinh sản của cá nhiều hơn ở phía Kenya thì vùng nước sâu nơi ngư dân đánh cá nhiều hơn ở phía Uganda. Hầu hết ngư dân không sở hữu một chiếc thuyền nào. Theo ngư dân Uganda Eddison Ouma, họ phải trả 80% sản lượng đánh bắt được cho các chủ thuyền trên đất liền.

Khi trữ lượng cá giảm mạnh ở phần lớn hồ lớn nhất châu Phi, cá rô sông Nile trưởng thành lớn vẫn được tìm thấy ở vùng nước sâu của hồ Victoria bao quanh Migingo khiến hòn đảo này bị tranh chấp. Trong khi nhiều người Kenya về nhà vào cuối tuần, hầu hết người Uganda chỉ về thăm gia đình một hoặc hai lần một năm vì họ phải mất 18 giờ để đến đất liền Uganda.

Hòn đảo đông dân cư này còn có một sòng bạc tạm bợ ngoài trời để ngư dân thử vận may. Một số phụ nữ đi cùng chồng ra đảo và thường làm việc trong những nhà hàng hoặc bếp nhỏ ở Migingo. Daniel Obadha, 35 tuổi, là thợ điện người Kenya, đang điều hành một tiệm cắt tóc và cửa hàng sạc điện thoại trên hòn đảo đông dân này được 2 năm. “Tôi thích sống ở Migingo. Nhờ có nhiều khách hàng không chỉ đến từ Kenya mà còn từ Uganda và Tanzania, nên tôi có rất nhiều công việc kinh doanh và kiếm được nhiều tiền hơn so với khi ở đất liền”, anh nói.

Ngư dân người Uganda Eddison Ouma, 32 tuổi, đã sống trên đảo Migingo được 5 năm và chỉ về thăm vợ con hai lần một năm. “Chúng tôi không có việc làm. Đó là lý do tại sao chúng tôi đang câu cá ở đây”. Đảo Migingo cũng có một phòng khám nhỏ để y tá điều trị các vấn đề như khâu vết thương và xét nghiệm bệnh sốt rét. Tuy nhiên, đối với những vấn đề y tế lớn hơn, người dân phải di chuyển đến đất liền Kenya.