Kế hoạch hai mũi nhọn của Tổng thống Biden nhằm bảo vệ Ukraine khi hết nhiệm kỳ

Nhà lãnh đạo Mỹ sắp mãn nhiệm nỗ lực tăng cường hỗ trợ an ninh cho Kiev nhưng một chiến thắng chính sách đối ngoại mang tính di sản mà ông khao khát lại dường như nằm ngoài tầm với.

Tổng thống Mỹ Joe Biden (phải) trong cuộc gặp người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky nhân một sự kiện ở Washington DC. Ảnh: Reuters/TTXVN

Theo tờ Asia Times, Tổng thống Mỹ Joe Biden đang theo đuổi nỗ lực phút chót để củng cố sự ủng hộ của Washington đối với Ukraine – trước khi cuộc bầu cử 5/11 có thể tạo ra những thay đổi.

“Bộ bài chính trị” có lợi cho Ukraine

Ông Biden cảm thấy chính sách đối ngoại của Mỹ đối với Ukraine đang bị đe dọa nếu ông Trump thắng cử. Tổng thống Mỹ từ lâu đã là người ủng hộ Ukraine, đã ký cam kết an ninh kéo dài 10 năm để cung cấp hỗ trợ quân sự cho Kiev vào tháng 6. Nhưng, chỉ còn vài tuần nữa là ông hết nhiệm kỳ và đối mặt với khả năng ứng cử viên đảng Cộng hòa giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2024. Điều này đặt ra một câu hỏi lớn về việc ai sẽ – hoặc sẽ không – đứng về phía Ukraine kể từ ngày 20/1/2025. Trong bối cảnh đó, ông Biden hiện đang cố gắng sắp xếp “bộ bài chính trị” có lợi cho Ukraine trước khi rời Nhà Trắng.

Cựu Tổng thống Donald Trump là một nhà lãnh đạo có chính sách đối ngoại khó đoán, và rất khó để nói chính xác ông sẽ làm gì với Ukraine nếu được bầu vào tháng tới. Nhưng đã có những dấu hiệu không tốt cho Ukraine. Ông Trump được cho là muốn xoa dịu Tổng thống Nga Putin và đã công khai chỉ trích Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.

Các quan chức Mỹ và EU đã bày tỏ lo ngại rằng ông sẽ ngừng tài trợ cho Ukraine và thậm chí buộc Tổng thống Zelensky phải chấp nhận lệnh ngừng bắn và có thể từ bỏ lãnh thổ. Do đó, ông Biden thấy cần phải có chính sách ngăn ngừa điều đó.

Ngoài ra, việc duy trì sự ủng hộ của Mỹ đối với Ukraine cũng cần thiết ngay cả khi phó tổng thống của ông, Kamala Harris, giành chiến thắng trong cuộc bầu cử. Cam kết chấm dứt chiến tranh, ông Biden muốn bà Harris có một nền tảng chính sách vững chắc để xây dựng một nghị quyết. Sau một chiến dịch tranh cử phân cực như vậy, bà Harris có thể sẽ là một nhân vật gây tranh cãi và là mục tiêu thu hút sự tức giận của đảng Cộng hòa nếu bà đắc cử. Ông Biden sẽ muốn bà ở vị trí tốt nhất có thể để chấm dứt xung đột.

Hai mũi nhọn để tạo di sản

Vị tổng thống cao tuổi đương nhiên muốn để lại di sản chính sách đối ngoại. Những tiến triển vào phút chót về Ukraine sẽ là một chiến thắng cuối cùng đáng nhớ của ông.

Tổng thống Joe Biden hiện đã áp dụng cách tiếp cận hai hướng đối với Ukraine. Đầu tiên, ông muốn đưa ra tuyên bố mạnh mẽ và công khai rằng Mỹ sẽ sát cánh cùng Ukraine. Nền tảng của điều này là cuộc họp cấp cao tại Nhà Trắng vào tuần trước giữa ông Biden, bà Harris và Tổng thống Zelensky. Nhà lãnh đạo Mỹ đang cố gắng chứng tỏ rằng Ukraine vẫn là “ưu tiên hàng đầu” đối với Washington và muốn tạo ra kỳ vọng về sự hỗ trợ trong tương lai của Mỹ – tốt nhất là theo cách mà ông Trump không thể bỏ qua.

Thứ hai, lập trường công khai của ông Biden về ủng hộ Ukraine là dựa trên viện trợ. Gần đây ông đã công bố “một đợt tăng viện trợ an ninh” cho Ukraine dưới hình thức gói 8 tỷ USD. Khoản viện trợ này sẽ cung cấp vũ khí mới để tăng cường năng lực tấn công tầm xa của Ukraine. Điều này cũng cho thấy ông Biden đang phê chuẩn nhiều chiến thuật tấn công hơn đối với Nga chứ không chỉ là phòng thủ tầm ngắn hoàn toàn – mặc dù hiện tại Washington không cho phép Ukraine bắn tên lửa tầm xa vào sâu lãnh thổ Nga.

Gói trên cũng bao gồm Sáng kiến ​​Hỗ trợ An ninh Ukraine. Chương trình này cho phép chính phủ Mỹ mua vũ khí cho Ukraine từ các công ty bên ngoài mà không cần phải lấy chúng từ kho dự trữ trong nước.

Tổng thống Biden đã yêu cầu Bộ Quốc phòng sử dụng hết toàn bộ tiền hỗ trợ an ninh đã phân bổ cho Ukraine vào cuối nhiệm kỳ tổng thống của mình. Ông đang cố gắng đảm bảo rằng số tiền này thực sự được chuyển đến Ukraine – trong trường hợp bất kỳ người kế nhiệm nào cố gắng thay đổi khoản phân bổ hoặc chuyển hướng nguồn tài trợ.

Mỹ và các đồng minh đã cung cấp hệ thống phòng không Patriot cho Ukraine. Trong ảnh là hệ thống phòng không Patriot tại Schoenefeld, Đức. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Tận dụng “thời kỳ vịt què”

Sau khi cuộc bầu cử kết thúc, ông Biden vẫn sẽ có thời gian tại nhiệm trước khi tổng thống mới nhậm chức vào tháng 1/2025. Khoảng thời gian hai tháng này được gọi là “thời kỳ tổng thống vịt què”, dù không tái đắc cử, đôi khi các tổng thống mãn nhiệm vẫn có thể thúc đẩy các quyết định chính sách quan trọng trong vài tuần cuối cùng nắm quyền.

Tuy nhiên, ông Biden lúc này có ảnh hưởng hạn chế, đặc biệt là khi chiến dịch tranh cử vẫn đang diễn ra. Ông muốn công khai vấn đề Ukraine như một khía cạnh quan trọng trong chiến lược của mình nhưng lại có nguy cơ bị chỉ trích nếu ông làm bất cứ điều gì “chiếm sóng” của bà Harris. Chiến dịch của Harris sẽ chỉ đạo lập trường chung của đảng Dân chủ về Ukraine, chứ không phải ông Biden.

Cuộc gặp Biden – Harris – Zelensky gần đây được cho là đã phác thảo một “kế hoạch chiến thắng” để đưa ra giải pháp ngoại giao cho cuộc chiến. Nhưng không rõ nỗ lực tiềm tàng này có thể thay đổi tình hình như thế nào, hay cụ thể hơn là ông Biden có thể làm gì về vấn đề này trong vị thế ngắn hạn của mình. Ông có thể xây dựng dựa trên các chính sách đã có – chẳng hạn như cung cấp viện trợ – nhưng sẽ không thể đưa ra bất kỳ giải pháp triệt để nào cho cuộc khủng hoảng.

Trong khi đó, theo tờ Asia Times, một giải pháp triệt để là điều cần thiết ở Ukraine. Thực tế là những nỗ lực về chính sách đối ngoại của Tổng thống Biden luôn được Ukraine hoan nghênh, nhưng chúng chưa bao giờ đủ để mang lại một giải pháp. Việc can thiệp nhiều hơn vào các vấn đề bên lề sẽ không giúp sớm chấm dứt chiến tranh.