Kế hoạch B của Putin trong cuộc chiến Syria

Nga có thể đang tiến hành “phương án B” trong chiến dịch can thiệp tại Syria: giúp Tổng thống Assad trụ vững tại một khu vực, nếu chính quyền không thể giành thắng lợi cuối cùng.

Tổng thống Syria Bashar al-Assad (trái) có chuyến thăm Nga vào tháng 10 năm ngoái. Ảnh: Kremlin.ru

Theo nhà nghiên cứu Joseph Bahout, thuộc Chương trình Trung Đông tại cơ quan nghiên cứu Carnegie Endowment, lựa chọn thứ hai của Nga trong trường hợp chính quyền Syria không thể khôi phục nhà nước trung ương là rút lui về một khu vực dễ phòng thủ dọc theo bờ biển Địa Trung Hải, sau khi đảm bảo an toàn cho những khu vực của người Alawite.

“Việc này có lẽ đã được tính tới, bởi đa số các cuộc không kích của Nga tập trung vào những khu vực xung quanh vùng này”, Business Insider dẫn lời ông Bahout nói.

Alawite là một giáo phái Hồi giáo theo một nhánh thuộc dòng Shiite. Ông Assad, quân đội Syria và lực lượng dân quân trung thành với ông phần lớn là người Alawite. Kể từ khi triển khai các cuộc không kích hồi tháng 9 năm ngoái, Nga đã dùng chiến dịch để tạo ra một vùng đệm giữa khu vực phe đối lập kiểm soát ở phía nam tỉnh Idlib, và địa bàn truyền thống của người Alawite tại Latakia.

Máy bay Nga cũng nhắm vào vùng phiến quân kiểm soát ở phía bắc tỉnh Homs, tiếp giáp với khu vực tập trung người Alawite.

“Căn cứ vào đa số các cuộc không kích của Nga và hoạt động chiến đấu của bộ binh Syria (SAA), có thể thấy chính quyền Syria và Moscow đang tìm cách bảo vệ ‘Alawistan’, hay truyền thông còn gọi là ‘đất của Assad’”, Boris Zilberman, chuyên gia về Nga tại Quỹ Bảo vệ Dân chủ (FDD) nhận xét, sử dụng những thuật ngữ để mô tả thành trì của người Alawite tại Latakia.

“Chính quyền đang bảo vệ những vùng đất họ cho rằng có thể trụ vững với sự hỗ trợ của sức mạnh không quân Nga. Do đó, trước tiên và trên hết, họ đang bảo vệ cho chính quyền”.

Vị trí Nga không kích tại Syria ngày 18-27/12/2015, theo Viện nghiên cứu Chiến tranh. Đồ họa: ISW

Trật tự quốc tế mới

Một điều chắc chắn đó là lực lượng của ông Assad, với sự yểm trợ trên không của Nga, vẫn đang chiến đấu giành quyền kiểm soát hai thành phố quan trọng chiến lược và có ý nghĩa biểu tượng nhất tại Syria, đó là thủ đô Damascus và thành phố lớn thứ hai Aleppo. Damascus từ lâu được phe đối lập xem như điểm then chốt để giành chiến thắng trong cuộc chiến, còn Aleppo là trung tâm đô thị chính của miền bắc.

Nhưng cho dù chính quyền Syria có đẩy lùi được phe đối lập khỏi hai địa bàn này, việc giữ vững quyền kiểm soát tại đây cũng đòi hỏi một nguồn tài chính và nhân lực đáng kể.

Thời gian qua, SAA đã kiệt quệ, quá căng thẳng, và gần như bên bờ vực sụp đổ trước khi không quân Nga can thiệp và giúp họ giành lại lãnh thổ. Do đó SAA cần được cải tổ hoàn toàn, hoặc Nga sẽ phải điều động bộ binh để tham gia bảo về các thành phố trên trước những đợt phản kích có thể tiếp diễn, chừng nào ông Assad còn tại vị.

Dù vậy, việc Nga bảo hộ cho chính quyền Assad tại tây Syria cho thấy “một thực tế rõ ràng về ý niệm của Nga đối với một trật tự quốc tế mới”, học giả người Pháp Marc Pierini tại cơ quan nghiên cứu Carnegie Europe, một cựu đại sứ EU, nhận định.

“Ngoài việc nhanh chóng sáp nhập Crimea và giữ thế thượng phong tại miền đông Ukraine, Nga đang bổ sung thêm ‘Alawistan’”, Pierini viết. “Khi làm việc này, họ đang cho phần còn lại của thế giới thấy rằng họ có đủ khả năng để định hình lại trật tự thế giới, hoặc ít nhất có đủ gan để làm việc đó”.

Mark Galeotti, một chuyên gia về Nga tại Đại học New York cùng chung quan điểm này. Ông cho rằng dù một Assadland hay Alawistan không phải lựa chọn hàng đầu của Kremlin, đó là một lựa chọn chấp nhận được đối với Nga.

“Moscow sẽ không vui vẻ với viễn cảnh một “tiểu quốc gia” Alawite, nhưng suy nghĩ về đường rút lui là rõ ràng và không thể tránh khỏi, một khi họ không thể có được điều mong muốn là một thắng lợi cuối cùng cho Damascus”, Galeotti bình luận.

Chuyên gia này cho rằng một Alawistan có khả năng phòng thủ tốt, đứng vững về kinh tế và chính trị, sẽ giúp Nga vừa giữ được một đồng minh trong khu vực, vừa dễ hỗ trợ và hoạch định hơn”.

Phương án này cũng sẽ có sức thuyết phục với ông Assad. Một nhà nước nhỏ ở phía Tây sẽ đảm bảo rằng chính quyền Syria tiếp cận được với đối tác then chốt là phiến quân Hezbollah tại Lebanon, cũng như nguồn năng lượng tiềm năng ngoài khơi biển Địa Trung Hải.

Thế nhưng, “giải pháp” này có thể bị xem là không thể chấp nhận được đối với cộng đồng người Hồi giáo Sunni chiếm đa số tại Syria cũng như ở nước ngoài. Họ đã chiến đấu gần 5 năm qua để buộc ông Assad phải ra đi. Hơn nữa, theo học giả Zilberman, việc vẫn tồn tại một thành trì của ông Assad dọc theo bờ biển sẽ “tiếp tục là một công cụ chiêu mộ hữu hiệu cho những phần tử jihad”.

Các cuộc đàm phán về tương lai Syria dự kiến diễn ra cuối tháng này. Việc phân chia Syria theo cách giúp bảo vệ nhà lãnh đạo này và gia đình ông – qua đó tiếp tục đảm bảo vai trò của Nga trong khu vực – có thể sẽ trở thành một phần trong “giải pháp” dài hạn cho cuộc xung đột.

“Nếu anh thuộc chính quyền Syria hoặc là bên hậu thuẫn họ, thì điều này nghe có vẻ hợp lý, đúng không?” Zilberman nói. “Nếu anh có thể giữ lại một dạng nhà nước mà nhà Assad có thể kiểm soát trong tương lai, thì anh đã thắng.”

Hoàng Nguyên

Theo VNE