Kattenstoet – Lễ hội mèo lâu đời nhất ở Bỉ

Hóa trang thành những chú mèo vui nhộn đi bên đoàn xe được trang hoàng lộng lẫy, hàng nghìn người đã hoà mình vào không khí náo nhiệt diễu hành đến toà nhà Cloth Hall – thủ phủ của ngành dệt may phát triển thịnh vượng nhất ở thành phố Ypres, Bỉ.

Màn trình diễn náo nhiệt tại lễ hội Kattenstoet. Ảnh: rove.me

Từ trên nóc của tòa nhà này, họ ném những con mèo nhồi bông xuống phía dưới. Đây chính là phần mở màn của lễ hội Kattenstoet – lễ hội của những chú mèo.

Trong suốt 67 năm qua, thành phố Ypres đã trở thành điểm đến thu hút du khách với lễ hội Kattenstoet độc đáo. Theo nghĩa đen, Kattenstoet có nghĩa là “cuộc diễu hành của mèo” và đây là lễ hội dành riêng cho mèo lâu đời nhất ở Bỉ. Lễ hội được tổ chức 3 năm một lần vào chủ nhật thứ hai của tháng 5. Với nguồn gốc vô cùng đặc biệt, Kattenstoet đã trở thành bữa tiệc vui nhộn không chỉ của những người yêu mèo ở Ypres mà còn thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới.

Lễ diễu hành đầy màu sắc

Chú mèo không lô Minneke Poes tham gia đoàn diêu hành trong lê họi Kattenstoet. Ảnh: Wikimedia Commons

Nhân vật nổi bật nhất trong diễu hành chính là hình nộm mèo khổng lồ, còn được gọi là “chú mèo của Ypres”. Cùng với đó, lễ diễu hành còn có sự góp mặt của khoảng 2.000 người hóa trang thành mèo, chuột, phù thủy, các nhân vật hoạt hình và cổ tích.

Các xe diễu hành cũng được trang trí theo chủ đề mèo và phản ánh truyền thuyết địa phương cũng như lịch sử của thành phố. Đắm chìm trong âm thanh sôi động của ban nhạc kèn đồng, màn trình diễn siêu kỹ năng của các vũ công, đoàn diễu hành di chuyển qua các con phố của thị trấn trước sự cổ vũ náo nhiệt của đám đông.

Sau khi đi qua các thị trấn, đoàn người tham dự lễ hội bắt đầu di chuyển đến tòa nhà Cloth Hall. Một số người dân của thành phố sẽ ném những con mèo nhồi bông từ tháp chuông của toà nhà xuống bên dưới. Ở dưới quảng trường, đám đông tranh nhau “cướp” mèo ném xuống từ cửa sổ. Những người bắt được mèo bông được coi là vô cùng may mắn. Họ sẽ ước một điều ước, kể cả điều ước không liên quan đến mèo.

Sau màn ném mèo bông, nghi lễ “thiêu phù thuỷ” sẽ diễn ra. Những người tham dự lễ hội sẽ đốt hình nộm phù thuỷ để xua đuổi những điều đen đủi, xấu xa. Lễ hội sau đó tiếp tục với các buổi hòa nhạc và biểu diễn náo nhiệt khác quanh thị trấn.

Lễ diễu hành dành cho mèo đầu tiên được tổ chức tại Ypres vào năm 1938. Ban đầu, đây chỉ là một sự kiện nhỏ, nhưng giờ đây nó đã trở thành lễ hội lớn trên toàn quốc. Chưa rõ lễ diễu hành có nguồn gốc từ đâu, song có rất nhiều truyền thuyết cho rằng truyền thống này bắt nguồn từ thời Trung cổ.

Quá khứ của Kattenstoet

Người tham dự lê họi Kattenstoet hoá trang thành mèo. Ảnh: Condé Nast

Mặc dù là lễ hội vui vẻ, nhưng Kattenstoet lại có nguồn gốc không hề tươi sáng. Tại châu Âu thời trung cổ, mèo được coi là loài vật đen đủi có liên quan đến ma quỷ. Các ghi chép thời bấy giờ còn so sánh mèo bắt chuột với chuyện ma quỷ đến gài bẫy linh hồn con người. Vào đầu thế kỷ thứ 14, Giáo hoàng Gregory IX đã kêu gọi hành động chống lại các nghi lễ ma quỷ có liên hệ chặt chẽ với mèo. Nhiều người tin rằng đây chính là nguyên nhân dẫn đến cuộc tận diệt mèo trên khắp châu Âu.

Trên thực tế, sắc lệnh của Giáo hoàng được đưa ra khi nhiều người cho rằng mèo có liên quan đến làn sóng lây lan của đại dịch hạch, còn được gọi là “Cái chết đen” trong thế kỷ 14. Dịch bệnh này do bọ chét nhiễm bệnh ký sinh trên chuột lây truyền cho con người. Việc giết mèo hàng loạt ở châu Âu đã khiến số lượng chuột tăng lên với tốc độ cấp số nhân, đến mức đã làm bệnh dịch hạch lây lan nhanh.

Mặc dù giả thuyết mèo có liên quan đến đại dịch hạch dường như rất mơ hồ, song điều đó không làm giảm bớt các hành động ngược đãi loài vật này ở châu Âu thời bấy giờ. Quan điểm mèo đại diện cho cái ác đã khiến mèo bị đối xử tồi tệ, thậm chí người dân đã giết chết hàng triệu con vật này. Tại Ypres, mọi người đã tổ chức lễ kỷ niệm Kattenstoet hàng năm. Vào thời điểm đó, họ ném mèo từ đỉnh tháp chuông ở Cloth Hall xuống quảng trường thị trấn bên dưới. Một số người tin rằng nghi lễ này có thể tiêu diệt linh hồn ma quỷ và giúp thành phố thịnh vượng hơn.

Các giả thuyết khác cho rằng những con mèo đã được đưa đến Cloth Hall, một trong những tòa nhà thương mại lớn nhất thời bấy giờ, để ngăn chặn chuột bọ phá hủy len nhập khẩu và quần áo có giá trị cao. Vào thời Trung cổ, Ypres, giống như nhiều thị trấn ở vùng Flanders của Bỉ, nổi tiếng với ngành vải vóc. Những người thợ thủ công có tay nghề cao thường nhập khẩu len từ Anh và dệt thành những bộ trang phục đắt đỏ. Vải vóc và quần áo đều được cất giữ trong nhà kho của Cloth Hall và những tấm vải này đã thu hút chuột bọ đến gặm nhấm và sản sinh những dịch bệnh nguy hiểm.

Để ngăn chặn loài gặm nhấm phá hoại nhà kho, những người buôn vải ở Ypres đã đưa mèo đến đây. Song mèo đã sinh sản nhanh chóng, vượt quá khả năng kiểm soát của thành phố. Số lượng mèo lớn đến mức người dân thị trấn buộc phải ném con vật này ra khỏi tháp chuông của toà nhà địa phương. Theo thời gian, các vụ ném mèo đã trở thành một nghi lễ ở Ypres, được gọi là “thứ tư của mèo”.

Tập tục man rợ này tiếp tục diễn ra cho đến năm 1817, khi con mèo cuối cùng sống sót sau khi bị ném và chạy trốn khỏi đây. Từ đó trở đi đến Chiến tranh Thế giới thứ nhất, “thứ tư của mèo” được tổ chức đơn giản bằng cách rung chuông nhà thờ.

Vào năm 1938, lễ hội này đã được hồi sinh một cách tượng trưng, khi một nhóm thanh niên trẻ ở địa phương đã tổ chức lễ diễu hành dành cho mèo. Họ mang một con mèo nhồi bông đến nhà thờ, tổ chức tiệc tại đây. Sau đó, một trong những thanh niên đã trèo lên tháp chuông và ném mèo nhồi bông xuống đất. Chỉ đến năm 1955, thành phố mới bắt đầu tổ chức cuộc diễu hành quy mô lớn đầu tiên, hoành tráng với những chiếc xe diễu hành được trang trí công phu và hàng nghìn người mặc trang phục hóa trang. Có lẽ lễ hội mèo ngày nay chính là một trong những cách để nhắc lại lại lịch sử đen tối của Kattenstoet.