Jules Verne – cha đẻ của thể loại văn học khoa học viễn tưởng

Có thể bạn sẽ rất bất ngờ nếu biết rằng những phát minh thời hiện đại như điện thoại, truyền hình hay du hành không gian đã từng xuất hiện trong những cuốn tiểu thuyết cách đây hơn 1 thế kỷ.

Và người đã tiên tri chính xác sự xuất hiện của chúng chính là Jules Verne – nhà văn đại tài của nước Pháp. Trong suốt sự nghiệp sáng tác của mình, ông đã để lại cho hậu thế hơn 64 cuốn tiểu thuyết, 4O tác phẩm kịch và nhiều trong số ấy đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho những nhà khoa học, nhà sáng chế, nhà thám hiểm vĩ đại.

Sau Agatha Christie, Jules Verne là nhà văn có đông độc giả nhất trên thế giới. Ông cũng nhận được rất nhiều lời tán dương từ giới phê bình, nghiên cứu. Truyện của ông không chỉ được đánh giá là mang đến những sắc màu ấm áp mà ông còn được ngợi ca như một người có lối dẫn truyện hấp dẫn, khiến người đọc không thể nào rời khỏi trang sách khi chưa biết chuyện gì sẽ tiếp tục xảy ra.

Nữ hoàng trinh thám Agatha Christie cũng đạt được thành công này với tài năng bậc thầy trong việc xây dựng cốt truyện. Bà không chỉ là người tiết lộ cho người đọc kết quả cuối cùng “ai đã làm việc đó” mà còn dẫn người đọc thưởng thức và cảm nhận “việc đó đã được tiến hành như thế nào?”. Nhìn vào những cuộc hành trình qua các tựa sách của Verne, người ta cũng có thể hình dung được thế mạnh của nhà văn.

Nhà văn Jules Verne.

Để hiểu được ma lực trong lối kể chuyện của Verne, chỉ cần điểm qua những tựa đề nổi tiếng của ông như: A Journey to the Center of the Earth (Hành trình vào trung tâm Trái đất – 1864), Twenty Thousand Leagues Under the Sea (Hai vạn dặm dưới đáy biển – 1869-1870), Around the World in 80 Days (Vòng quanh thế giới trong 80 ngày – 1873), The Mysterious Island (Hòn đảo bí ẩn – 1874-1875)… Tất cả đều là những câu chuyện kỳ diệu và khác thường trong thế giới tưởng tượng của nhà văn. Verne (1828-1905) sống trong thời kỳ hoàng kim của công cuộc mở rộng thuộc địa và khám phá trái đất. Khoa học kỹ thuật có sự phát triển ồ ạt, đặc biệt là việc sáng tạo ra những phương tiện thông tin liên lạc, đi lại mới và hiện đại cùng với những công cụ có khả năng phá hủy lớn. Vì thế, trong tiểu thuyết của Verne, trí tưởng tượng được chắp cánh với những điều kỳ diệu phát sinh từ những phòng thí nghiệm cho đến những cơ sở sản xuất.

Sự thực là trước khi Hollywood phát minh ra những hình ảnh đồ thị trên máy vi tính, những tác phẩm của Jules Verne đã cung cấp cho người đọc những hình ảnh tương tự. Verne đã nhanh nhạy hòa trộn cái hiện thực với những cái gần như sẽ trở thành hiện thực, ghi lại những sự kiện khoa học lúc bấy giờ. Kết quả là những sáng tác của ông luôn khiến cho người đọc vừa thán phục vừa hồ nghi: “Những thứ này được làm như thế nào nhỉ”, Liệu mình có thể làm được như thế không?”.

Nhưng cho đến nay, những tác phẩm của Jules Verne vẫn gặp phải 3 điều không may mắn. Thứ nhất, sách của ông thường được chuyển sang tiếng Anh bằng những bản dịch rất tệ, nếu không bị cắt bỏ thì cũng bị thêm thắt một cách vô lối. Thứ hai, tác phẩm của Verne thường gắn liến với những giá sách của các em thiếu nhi mặc dù ông sáng tác cho mọi lứa tuổi. Thứ ba, những tác phẩm xuất bản sau khi nhà văn qua đời thường là của con trai nhà văn viết nhưng lại “vô tình” gắn tên tuổi ăn khách của cha mình vào đầu trang sách.

Tuy nhiên, điều này cũng không ảnh hưởng nhiều đến danh hiệu cha đẻ của thế loại tiểu thuyết viễn tưởng của Jules Verne (“mẹ đẻ” của thể loại này là nhà văn Mary Wollstonecraft Shelley).

Trong các tiểu thuyết khoa học của mình, Jules Verne không bao giờ quên những yếu tố chính trị. Bên cạnh những cuộc hành trình tìm đến những điều bí ẩn nào đó, truyện của Verne bao giờ cũng ẩn chứa những thông điệp nhất định. The Begum’s Millions là tác phẩm đầu tiên Verne xây dựng nên một nhà khoa học có mục đích xấu, báo hiệu cho chủ đề mới sẽ xuất hiện nhiều trong những tác phẩm sau này của ông, đó là những tác động khôn lường của khoa học đối với xã hội loài người như: Dr. Ox’s Experiment (1874), Master of the World (1904), The Barsac Mission (1919).

Theo người nổi tiếng