Israel : Mong muốn khó thành của Tổng thống Reuven Rivlin

Kết quả cuộc bầu cử quốc hội Israel lần thứ hai buộc Tổng thống Reuven Rivlin bắt đầu tiến hành tham khảo ý kiến của các đảng trúng cử để tiến tới chỉ định nhân vật đứng ra thành lập chính phủ mới.

Tuy nhiên, với mong muốn một chính phủ liên minh bền vững phải có cả đảng Likud của Thủ tướng Benjamin Netanyahu và liên minh Xanh và Trắng của cựu Tổng tham mưu trưởng quân đội Benny Gantz, xem ra tham vọng của ông Rivlin khó khả thi.

Dù các bên có nỗ lực để thành lập được một chính phủ liên minh có đủ thành phần, giới phân tích vẫn đặt ra câu hỏi liệu liên minh sẽ tồn tại trong vòng bao lâu và chính sách đối ngoại sẽ nghiêng về bên nào.

Trong tuyên bố mới nhất đưa ra ngày 22-9, Tổng thống Rivlin tuyên bố sẽ chỉ định hoặc ông Benny Gantz hoặc Thủ tướng Benjamin Netanyahu đứng ra thành lập chính phủ mới. Bên cạnh đó, trong cuộc họp tham vấn với đảng Xanh – Trắng, ông Rivlin nói chính phủ tiếp theo phải bao gồm cả đảng liên minh Xanh – Trắng và Likud nếu Israel muốn tránh bầu cử lần ba.

Ông Rivlin nói “tất cả chúng ta hiểu rằng một chính phủ ổn định, chính phủ giúp ngăn chặn khả năng phải tiến hành bầu cử lần thứ ba trong một năm, là chính phủ sẽ cần cả hai đảng lớn nhất”.

Trước đó, kết quả cuộc bầu cử quốc hội đã dẫn tới cả phe cánh hữu và phe trung tả đều không giành được đa số ghế tại cơ quan lập pháp. Đảng liên minh Xanh – Trắng giành được 33 ghế, trong khi đảng Likud có 31 ghế, đảng Joint-List của người Arab bất ngờ giành được 13 ghế, đảng Shas nhận 9 ghế, đảng Yirael-Beiteinu và đảng UTJ cùng giành được 8 ghế, 7 ghế cho đảng Yamina, Công đảng và Gesher 6 ghế và liên minh Dân chủ 5 ghế.

Đảng Likud của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu (trái) chỉ giành được 31 ghế trong Quốc hội.

Với kết quả này, khối đảng cánh hữu và tôn giáo (Likud, Shas, UTJ, Yamina) ủng hộ Thủ tướng Netanyahu giành được 55 ghế, trong khi khối trung tả giành được 57 ghế (gồm Xanh – Trắng, Công đảng và Gesher, liên minh Dân chủ và Joint-List), riêng đảng cánh hữu Yirael-Beiteinu giành được 8 ghế, qua đó cho phép ông Avigdor Lieberman giữ vai trò quan trọng trong việc ai sẽ được thành lập được chính phủ mới.

Mặc dù ngày 19-9, Thủ tướng Netanyahu đã tập hợp tất cả các lãnh đạo đảng thuộc cánh hữu và tôn giáo ký thỏa thuận cam kết khối đảng này tiến hành đàm phán liên minh là một khối hợp nhất, với 55 ghế, tức loại bỏ khả năng có đảng nào đó trong khối này tham gia liên minh của ông Benny-Gantz. Cùng với đó, đảng Likud cũng nhất trí giới thiệu ông Netanyahu làm ứng cử viên đứng ra thành lập chính phủ mới.

Trong khi đó, đại diện lãnh đạo liên minh Xanh – Trắng, dù đã giới thiệu Chủ tịch đảng này, ông Benny Gantz đứng ra thành lập chính phủ mới, nhưng không ủng hộ tham gia chính phủ thống nhất mở rộng với đảng Likud. Nghị sỹ Moshe Yaalon, thành viên lãnh đạo Xanh – Trắng, cho biết đảng này mời tất cả các đảng của người Do Thái gia nhập để thành lập chính phủ mới. Đảng Joint-List của người Arab ủng hộ giới thiệu ông Benny Gantz đứng ra thành lập chính phủ mới vì muốn loại ông Netanyahu khỏi ghế thủ tướng.

Do được đảng Joint-List ủng hộ nên ông Gantz tập hợp được 57 nghị sỹ, trong khi Thủ tướng Netanyahu chỉ giành được 55 ghế ủng hộ. Để được Tổng thống chỉ định, khối của ứng cử viên có thể đứng ra thành lập chính phủ cần hội đủ ít nhất 61/120 nghị sỹ trong quốc hội.

Do ông Lieberman không ủng hộ ông Netanyahu lẫn ông Gantz, chỉ ủng hộ thành lập chính phủ thống nhất mở rộng – dân tộc – tự do bao gồm đảng Yisrael Beytenu, Likud (không có ông Netanyahu) và Xanh – Trắng, do đó, cả ông Gantz lẫn ông Netanyahu tạm thời vẫn chưa hội đủ ít nhất 61/120 ghế để có thể thành lập chính phủ mới. Trừ khi ai đó chấp nhận thỏa hiệp, nếu không, khả năng cuộc bầu cử thứ ba sẽ phải được tính đến.

Trong bối cảnh chính trường Israel đang rơi vào hỗn loạn, các nhà phân tích cho rằng ngay cả khi một liên minh được thành lập giữa đảng Likud, liên minh Xanh – Trắng kết hợp với đảng Yamina và các đảng Do Thái chính thống, vẫn còn một câu hỏi lớn đặt ra là liệu liên minh đó sẽ tồn tại trong bao lâu.

Một số đảng tôn giáo đã lên tiếng phản đối việc hợp tác với đảng Yesh Atid của chính trị gia Yair Lapid, vốn nằm trong liên minh chung với ông Gantz, mặc dù họ sẵn sàng xem xét việc liên kết với đảng Khả năng phục hồi của ông Gantz, nếu ông chấp nhận phá vỡ liên minh chung.

Vấn đề nằm ở chỗ: Chính sách đối ngoại của chính phủ Israel tiếp theo vẫn là một câu hỏi lớn. Ông Netanyahu đã cam kết nếu ông tái đắc cử, ông sẽ sáp nhập các khu vực như Hebron (của Palestine). Hiện tại, ông không thể thực hiện các chính sách đó. Khi bị buộc phải gia nhập với liên minh Xanh – Trắng của ông Benny Gantz, Israel sẽ phải chuyển sang một hướng đi mang tính ôn hòa hơn đối với vấn đề Palestine. Do vậy, việc sáp nhập các khu vực như Hebron sẽ là điều không thể xảy ra.

Tuy nhiên, ông vẫn có thể sáp nhập thung lũng Jordan và một số khu định cư lớn bởi ông Gantz từng khẳng định rằng những khu vực như thế phải được sáp nhập với Israel. Chính sách của Israel đối với Iran cũng như chính sách đối với Dải Gaza sẽ khó có thể thay đổi. Vì thế, Hamas sẽ tiếp tục bắn tên lửa về phía Israel và Israel sẽ tiếp tục tấn công trả đũa, nhưng vẫn thận trọng để đảm bảo điều đó không gây nguy hiểm cho “Thỏa thuận Thế kỷ” của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Mối quan hệ Israel – Ấn Độ vẫn sẽ duy trì như cũ, mặc dù các Chính phủ của Thủ tướng Ấn Độ Nerendra Modi và thế giới Hindu giáo rộng lớn vẫn thích hợp tác với ông Netanyahu hơn.

Ngoài ra, quan hệ Mỹ-Israel có thể sẽ hơi khác biệt. Ông Gantz tuyên bố trong chiến dịch tranh cử rằng theo ông, thủ tướng Israel không nên quá thân thiết với đảng Cộng hòa Mỹ. Ông khẳng định rằng ông tin việc duy trì sự ủng hộ của lưỡng đảng Mỹ dành cho Israel có tầm quan trọng chiến lược đối với nhà nước Do Thái Israel.

Vì vậy, nếu được thành lập, Chính phủ Israel tiếp theo mà dựa trên những kết quả này có thể sẽ gắn kết nhiều hơn với đảng Dân chủ Mỹ. Họ có khả năng tìm kiếm một chính sách đối ngoại giúp đoàn kết nhân dân, bất chấp niềm tin ý thức hệ khác biệt của họ. Sau tất cả, đó là bản chất của một chính phủ đoàn kết.

Quang Nguyễn

Theo cand.com.vn