Israel âm thầm thay đổi cục diện Bờ Tây, người Palestine lo bị sáp nhập lãnh thổ

ITrong vài tháng qua, một chiến dịch quân sự của Israel đã di dời hàng chục nghìn người Palestine tại các thành phố ở Bờ Tây, gây lo ngại chiến dịch này có thể là bước đệm để sáp nhập lãnh thổ.

Xe tăng Israel được triển khai tại thành phố Jenin, Bờ Tây ngày 23/2/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Những con phố trông giống như ở Gaza . Nhà cửa bị san phẳng, tường lỗ chỗ lỗ đạn, đường xá bị xe ủi xé toạc. Từng khu phố đều vắng tanh.

Nhưng đây không phải là Gaza, một vùng lãnh thổ bị tàn phá bởi cuộc chiến giữa Israel và nhóm chiến binh Hamas , nơi hàng chục nghìn người đã thiệt mạng và nạn đói hoành hành. Đó là Bờ Tây, một vùng lãnh thổ Palestine khác nơi quân đội Israel đã thắt chặt kiểm soát trong cuộc đàn áp chiến binh rộng lớn nhất trong hàng chục năm qua.

Các đường nét của cuộc tấn công mới đã được hé lộ trong chuyến thăm gần đây của các phóng viên tờ New York Times tới thành phố Jenin, một trong những đô thị từng đông đúc ở Bờ Tây. Tại một khu vực của Jenin, nơi gần đây vẫn còn hơn 10.000 người sinh sống, các ngả đường bị chặn bởi những đống đất và hai bên là những đống đổ nát, hầu như không còn sự sống.

Tuần này, quân đội Israel cho biết họ sẽ phá hủy những ngôi nhà ở Tulkarm, một thành phố gần Jenin, để quân đội dễ tiếp cận với các khu dân cư, ngăn chặn sự tái xuất của các chiến binh.

“Họ đang tước đi tương lai của tôi”, Muath Amarne, một sinh viên đại học 23 tuổi, cho biết hôm 7/5, ngày anh biết rằng ngôi nhà của mình ở Tulkarm bị phá hủy.

Israel đã tiến hành các hoạt động quân sự thường xuyên ở khu vực này trong những năm gần đây, nhưng lực lượng của họ hầu như luôn rời đi trong vòng vài giờ hoặc vài ngày. Tuy nhiên, kể từ tháng 1 năm nay, quân đội Israel đã duy trì sự hiện diện lâu nhất của mình tại trung tâm các thành phố Bờ Tây trong nhiều thập kỷ.

Chiến dịch này enhắm vào Hamas và một nhóm chiến binh Palestine khác, Islamic Jihad. Tuy nhiên, trong những tuần gần đây, các cuộc đụng độ đã trở nên hiếm hoi, cho thấy Israel đã bắt giữ hoặc tiêu diệt nhiều chiến binh.

Hai thành phố bị ảnh hưởng nhiều nhất, Jenin và Tulkarm, từ lâu đã do Chính quyền Palestine (PA) kiểm soát. Đây là cơ quan bán tự trị, hợp tác với Israel về an ninh và nhiều người Palestine hy vọng thể chế này sẽ phát triển thành chính quyền của một nhà nước tương lai.

Nhưng sự hiện diện kéo dài của Israel tại các thành phố Bờ Tây này đang làm suy yếu quyền lực của PA. Israel đã lập luận rằng PA không làm đủ để ngăn chặn chủ nghĩa quân phiệt trong lãnh thổ này.

“Chúng ta đang ở bước ngoặt của cuộc xung đột”, Thị trưởng Jenin, Mohammed Jarrar cho biết trong một cuộc phỏng vấn tại văn phòng của ông vào tháng 3. “Israel đang hành động như thể Chính quyền Palestine không tồn tại”.

Cuộc tấn công của Israel bắt đầu vài ngày sau khi lệnh ngừng bắn ở Gaza có hiệu lực vào tháng 1. Vào thời điểm đó, chính quyền đã thêm một mục tiêu mới vào các mục tiêu của mình: giáng một đòn vào các chiến binh Bờ Tây.

Vài ngày sau, các xe bọc thép được trực thăng yểm trợ đã tràn vào trại Jenin.

Xe quân sự Israel được triển khai tại thành phố Jenin, Bờ Tây ngày 24/2/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Israel cho biết họ đã tiêu diệt hơn 100 chiến binh và bắt giữ hàng trăm người kể từ khi chiến dịch bắt đầu. Chiến dịch đã di dời khoảng 40.000 người Palestine – nhiều hơn bất kỳ chiến dịch quân sự nào khác ở Bờ Tây kể từ khi Israel chiếm được lãnh thổ này trong cuộc chiến tranh năm 1967.

Điều đó đã khiến một số người Palestine lo sợ về một “nakba” thứ hai. (Nakba là từ tiếng Ả Rập có nghĩa là “thảm họa” được sử dụng để mô tả cuộc di tản và trục xuất hàng loạt người Palestine trong cuộc chiến xung quanh việc thành lập Israel vào năm 1948).

“Tôi sợ rằng mình sẽ không thể về nhà như năm 1948″, Saleema al-Saadi, 83 tuổi, một cư dân của trại Jenin cho biết bà đã từng phải di dời một lần trước đó gần 8 thập kỷ.

Vào cuối tháng 2, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Katz đã yêu cầu lực lượng Israel chuẩn bị ở lại Jenin và Tulkarm trong năm tới.

Nếu điều đó xảy ra, đây sẽ là một thay đổi lớn trong cách quản lý các thành phố Bờ Tây kể từ khi Chính quyền Palestine được thành lập vào những năm 1990. Vào thời điểm đó, Israel đã nhượng lại hầu hết các trách nhiệm quản lý cho PA.

Hiện nay, lực lượng Israel tuần tra các trại ở Jenin và Tulkarm ngày đêm. Họ rà soát từng tòa nhà để tìm kiếm vũ khí và cho nổ tung những ngôi nhà mà họ tin rằng được sử dụng cho mục đích quân sự.

Theo các bức ảnh chụp trên không, Israel cũng đã mở rộng đường sá, giúp binh lính dễ dàng tiếp cận các khu vực đông dân cư của trại hơn. Quân đội phá hủy các tòa nhà và con đường mà họ cho là nơi ẩn náu của khủng bố và bẫy mìn.

“Họ đang ra hiệu rằng họ muốn sáp nhập”, Ammar Abu Bakr, Chủ tịch Phòng Thương mại Jenin, nói, đồng tình với nỗi sợ hãi của nhiều người Palestine khác.

Nỗi sợ hãi của người Palestine được nuôi dưỡng bởi thực tế là các bộ trưởng quyền lực trong chính phủ cứng rắn của Israel ủng hộ việc sáp nhập Bờ Tây, nơi sinh sống của gần ba triệu người Palestine và 500.000 người định cư Israel.

Các trại – vốn là những khu phố đông đúc mà người Palestine cho rằng là hiện thân của hoàn cảnh khốn khổ của những người tị nạn Palestine – đã là nơi trú ngụ của hàng chục nghìn người Palestine trong nhiều thập kỷ. Nay thì những gì từng là các cụm lều trại đã được Israel phát triển thành các công trình bê tông.

Ông Abu Bakr và Thị trưởng Jenin, Jarrar, cho biết họ đã được thông báo vào cuối tháng 1 rằng Israel đang có kế hoạch biến trại Jenin thành một khu dân cư bình thường, điều mà nhiều người Palestine phản đối vì họ coi đó là nỗ lực xóa bỏ biểu tượng về tình cảnh khốn khổ của người tị nạn.

Họ cũng đã được thông báo rằng UNRWA, cơ quan của Liên hợp quốc hỗ trợ người Palestine và điều hành các trường học, phòng khám ở Bờ Tây, sẽ không còn vai trò gì trong trại Jenin nữa. Israel từ lâu có mối quan hệ căng thẳng với cơ quan này và thái độ thù địch đối với UNRWA đã gia tăng kể từ khi cuộc chiến ở Gaza bắt đầu vào ngày 7/10/2023.

Quân đội Israel phủ nhận việc họ ép buộc người dân rời đi. Nhưng người Palestine cho biết họ đã bị đe dọa bằng bạo lực nếu họ từ chối.