IS từng thiêu sống người phụ nữ vì từ chối tình dục cực đoan

Theo dõi VGT trên

Trong một nghiên cứu mới đây, Liên Hợp Quốc cho biết Nhà nước Hồi giáo đã từng thiêu sống phụ nữ vì họ từ chối hoạt động tình dục cực đoan.

Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS nổi tiếng với hàng loạt các hành động tàn bạo như giết hại con tin, cướp bóc các cổ vật…nhưng gây sốc nhất có lẽ là bạo lực tình dục với các phụ nữ và bé gái.

Trong nhiều tháng qua, Liên Hợp Quốc đã được nghe rất nhiều lời khai kinh hoàng từ những người phụ nữ đã may mắn thoát khỏi nanh vuốt của IS – nhiều người trong số họ đã phải chịu đựng hành vi hiếp dâm cũng như các hoạt động bạo lực tình dục ghê tởm khác.

IS từng thiêu sống người phụ nữ vì từ chối tình dục cực đoan - Hình 1

Nhiều cô gái trẻ ở Iraq đang tìm cách chạy trốn vì sợ nanh vuốt của Nhà nước Hồi giáo.

Bà Zainab Bangura, đại diện đặc biệt của Liên Hợp Quốc về bạo lực tình dục trong xung đột, gần đây đã có một chuyến đi đến các trại tị nạn ở Iraq và Syria, thuộc khu vực kiểm soát của Nhà nước Hồi giáo. Cô đã được nghe một loạt các câu chuyện kinh dị của các nạn nhân và gia đình họ. Bangura đã viết thành bài báo đăng trên trang The Middle East Eye – trang tin tức độc lập của khu vực Trung Đông.

“Bạo lực tình dục được IS thể chế hóa. Hành hung phụ nữ và các trẻ em gái là trung tâm hệ tư tưởng của chúng”. Bà Bangura đã kể lại chi tiết quá trình các “trinh nữ xinh đẹp” bị bắt bởi các chiến binh thánh chiến cũng như việc mua bán diễn ra trong các buổi đấu giá.

IS từng thiêu sống người phụ nữ vì từ chối tình dục cực đoan - Hình 2

IS tấn công ngôi làng rồi chia tách đàn ông và phụ nữ, chọn những cô gái “trinh tiết xinh đẹp” làm nô lệ tình dục.

Video đang HOT

Dưới đây là một trích đoạn kinh hoàng từ bài báo trên trang The Middle East Eye.

“Sau khi tấn công một ngôi làng, Nhà nước Hồi giáo tách riêng nam và nữ. Đàn ông và các bé trai trên 14 tuổi bị hành hình, những người phụ nữ đã có chồng, có con bị chia riêng. Các cô gái bị lột trần truồng, kiểm tra trinh tiết và kiểm tra kích cỡ vòng 1. Người con gái trẻ trung nhất, xinh đẹp nhất được bán với giá cao hơn và được gửi tới thủ đô Raqqa – thành trì của IS.

Có một hệ thống phân cấp: các tộc trưởng được lựa chọn đầu tiên rồi đến tiểu vương và chiến binh thánh chiến sẽ lựa chọn sau cùng. Mỗi người thường chọn 3, 4 cô gái và giữ họ trong khoảng 1 tháng hoặc lâu hơn, cho đến khi chúng cảm thấy chán thì sẽ thả họ ra thị trường. Tại cuộc đấu giá nô lệ, người mua lại sẽ mặc cả quyết liệt và rèm pha đủ điều về hình thức các cô gái.

Chúng tôi đã nghe về một cô gái bị giao dịch đến 22 lần và lời kể của một người khác (đã trốn thoát), nói rằng cô ấy đã bị bắt xăm tên tộc trưởng vào mu bàn tay để chứng tỏ cô là “tài sản” riêng của hắn”.

Theo ước tính có khoảng từ 3.000 đến 5.000 phụ nữ bị buộc làm nô lệ cho Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS. Rất nhiều trong số đó là người Yazidis – một giáo phái thiểu số bị IS đàn áp cực đoan. Các cô gái thuộc giáo phái này bị đối xử khinh thường và rất dã man.

Bà Bangura viết tiếp: “Những cô gái bị hiếp dâm, trở thành nô lệ tình dục, ép buộc bán dâm và chịu đựng nhiều hành vi tàn bạo khác. Chúng tôi thậm chí đã nghe về trường hợp một cô gái 20 tuổi bị thiêu sống vì từ chối tình dục cực đoan. Chúng tôi cũng nghe về nhiều bạo lực tình dục kinh tởm khác. Chúng ta cần đấu tranh để hiểu được tâm lý của bọn tội phạm biến thái đó”.

Hàng trăm cô gái may mắn thoát khỏi bọn khủng bố bằng cách chạy trốn hoặc được gia đình chuộc về, cứu về. Bangura đã kêu gọi sự hỗ trợ của quốc tế trong việc hỗ trợ y tế về mặt tâm lý với những nạn nhân đã trốn thoát, vì họ thực sự đã gặp phải chấn thương quá lớn.

Bà Bangura đã từng là cựu bộ trưởng Sierra Leone – không xa lạ gì với các cuộc xung đột, chia sẻ: “Tôi đã rất đau đớn. Tôi đã từng làm việc ở Bosnia, Congo, Nam Sudan, Somalia và Cộng hòa Trung Phi nhưng tôi chưa bao giờ thấy điều gì kinh khủng như thế này. Tôi không thể hiểu được sao lại có sự vô nhân tính đến như thế. Tôi đã bị ốm, tôi không thể hiểu nổi”.

Trong một cuộc phỏng vấn với tờ Toronto Star, Bangura cảnh báo rằng các cơ quan của Liên Hợp Quốc và các chính quyền địa phương nên phối hợp tốt để giúp những tù nhân trốn thoát có thể phục hồi. Bà khẳng định đây là điều IS không muốn, và chúng ta nhất định phải làm.

PHƯƠNG PHƯƠNG (Theo Independent)

Theo doisongphapluat

IS bán nô lệ nữ với giá chỉ bằng gói thuốc lá

Tổ chức cực đoan Nhà nước Hồi giáo (IS) bắt cóc những thiếu nữ ở Iraq và Syria làm nô lệ và bán họ với giá có khi chỉ bằng một gói thuốc lá.

IS bán nô lệ nữ với giá chỉ bằng gói thuốc lá - Hình 1

Bà Zainab Bangura, đại diện đặc biệt của Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc phụ trách về Bạo lực tình dục trong Xung đột, lên án những hành động bạo lực tình dục của IS đối với phụ nữ - Ảnh: Reuters

Bà Zainab Bangura, đại diện đặc biệt của Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc phụ trách về Bạo lực tình dục trong Xung đột, có chuyến làm việc tại Iraq và Syria vào tháng 4.2015, nhằm vạch trần hành động bạo lực tình dục của các tay súng IS, theo AFP.

Bà Bangura đã nói chuyện với những phụ nữ và bé gái bị bắt giữ nhưng may mắn trốn thoát khỏi những khu vực do IS kiểm soát.

IS tiếp tục duy trì những thị trường mua bán nô lệ. "Các tay súng IS bắt phụ nữ ở những khu vực chiếm được tại Iraq và Syria để có nguồn cung cấp nô lệ", bà Bangura nói. Thiếu nữ được bán với giá vài trăm hoặc vài ngàn USD, thậm chí có lúc "rẻ như một gói thuốc lá", theo bà Bangura.

"Những phụ nữ bị bắt, bị lột hết quần áo, giam trong một phòng. Một căn nhà nhỏ có thể giam trên 100 phụ nữ", bà Bangura cho hay.

IS còn ép những người phụ nữ này đứng ra cho những người đàn ông định giá lựa chọn, theo bà Bangura.

IS bán nô lệ nữ với giá chỉ bằng gói thuốc lá - Hình 2

Sự trỗi dậy của IS kéo theo cơn ác mộng đối với phụ nữ tại Iraq và Syria - Ảnh: Reuters

Bà Bangura kể lại câu chuyện của thiếu nữ 15 tuổi bị bắt bán cho một thủ lĩnh IS (khoảng 50 tuổi). Tên thủ lĩnh này đưa ra một cây súng và một cây gậy bắt cô gái chọn. Cô gái chọn cây súng và ông ta nói: "Tao không mua mày để mày tự sát", rồi ông ta hiếp dâm cô.

Bà Bangura ví hành động của IS giống những hành vi thời trung cổ và IS muốn "xây dựng một xã hội thời thế kỷ 13".

Bắt cóc phụ nữ trở thành một phần trong chiến lược của IS nhằm chiêu mộ những tay súng nước ngoài đến Syria và Iraq gia nhập tổ chức này. "Đó là cách IS lôi cuốn những người đàn ông trẻ - chúng tôi có phụ nữ đang đợi bạn, những cô gái còn trinh trắng mà các bạn có thể cưới làm vợ", bà Bangura nói.

Một báo cáo của Liên Hiệp Quốc gần đây cho hay có gần 25.000 tay súng nước ngoài từ trên 100 quốc gia và lãnh thổ đang liên quan đến các cuộc xung đột trên toàn cầu, một lượng lớn trong số đó đến Iraq và Syria gia nhập IS. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có thống kê cụ thể số phụ nữ bị IS bắt làm nô lệ

Theo AFP, một nhóm chuyên gia của Liên Hiệp Quốc sẽ sớm đến Syria và Iraq để giúp đỡ các nạn nhân bị IS bắt làm nô lệ tình dục.

Phúc Duy

Theo Thanhnien

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Tai nạn máy bay tại Hàn Quốc: Tìm thấy lông chim và máu trong động cơ máy bayTai nạn máy bay tại Hàn Quốc: Tìm thấy lông chim và máu trong động cơ máy bay
19:57:16 17/01/2025
TikTok lên tiếng về tin tỷ phú Elon Musk mua lạiTikTok lên tiếng về tin tỷ phú Elon Musk mua lại
08:49:54 16/01/2025
Hành động đặc biệt của Tổng thống Hàn Quốc khiến nhiều người rơi nước mắtHành động đặc biệt của Tổng thống Hàn Quốc khiến nhiều người rơi nước mắt
07:36:13 17/01/2025
Cơn ác mộng với những người mất nhà vì thảm họa cháy rừng ở MỹCơn ác mộng với những người mất nhà vì thảm họa cháy rừng ở Mỹ
09:17:55 16/01/2025
Hình ảnh hiếm hoi của Tổng thống Hàn Quốc sau khi bị bắtHình ảnh hiếm hoi của Tổng thống Hàn Quốc sau khi bị bắt
06:59:40 17/01/2025
Ukraine không đàm phán với Tổng thống Putin bất chấp nguy cơ mất lãnh thổUkraine không đàm phán với Tổng thống Putin bất chấp nguy cơ mất lãnh thổ
13:33:27 17/01/2025
Chuyên gia nhận định UAE có thể tổ chức cuộc gặp giữa ông Putin và ông TrumpChuyên gia nhận định UAE có thể tổ chức cuộc gặp giữa ông Putin và ông Trump
13:42:54 16/01/2025
Hơn 1.000 tù nhân Mỹ tham gia chữa cháy rừng ở Los AngelesHơn 1.000 tù nhân Mỹ tham gia chữa cháy rừng ở Los Angeles
06:28:27 17/01/2025

Tin đang nóng

Nhà báo dùng điện thoại quay clip xe múc đất đá rồi "gợi ý quà Tết"Nhà báo dùng điện thoại quay clip xe múc đất đá rồi "gợi ý quà Tết"
21:27:21 17/01/2025
Sự thật bất ngờ về clip "thầy tặng mỗi học sinh 1 triệu đồng để ăn Tết"Sự thật bất ngờ về clip "thầy tặng mỗi học sinh 1 triệu đồng để ăn Tết"
19:08:37 17/01/2025
Điều tra vụ 4 người trong một gia đình tử vong ở Hà NộiĐiều tra vụ 4 người trong một gia đình tử vong ở Hà Nội
20:57:53 17/01/2025
Vụ gần 47 tỷ đồng gửi Sacombank "bốc hơi": Tạm dừng phiên tòaVụ gần 47 tỷ đồng gửi Sacombank "bốc hơi": Tạm dừng phiên tòa
21:52:39 17/01/2025
Cành đào huyền có giá "ngã ngửa", chính chủ đăng ảnh lập tức có người trả gấp 10 lần giá mua!Cành đào huyền có giá "ngã ngửa", chính chủ đăng ảnh lập tức có người trả gấp 10 lần giá mua!
21:28:36 17/01/2025
Năm SOOBIN nổi đình đám với hit Phía Sau Một Cô Gái, Hoa hậu Thanh Thủy mới học lớp 9Năm SOOBIN nổi đình đám với hit Phía Sau Một Cô Gái, Hoa hậu Thanh Thủy mới học lớp 9
21:14:51 17/01/2025
"Song Hye Kyo thừa nhận ly hôn Song Joong Ki vì bất đồng sinh con", có gì đó sai sai!"Song Hye Kyo thừa nhận ly hôn Song Joong Ki vì bất đồng sinh con", có gì đó sai sai!
18:32:48 17/01/2025
Bí mật về quê sau 11 năm ở Hàn Quốc, chàng trai tặng bố mẹ 'món quà' bất ngờBí mật về quê sau 11 năm ở Hàn Quốc, chàng trai tặng bố mẹ 'món quà' bất ngờ
23:07:07 17/01/2025

Tin mới nhất

10 thời điểm then chốt trong cuộc xung đột Israel - Hamas

10 thời điểm then chốt trong cuộc xung đột Israel - Hamas

22:32:04 17/01/2025
Trong hơn 15 tháng, cuộc xung đột giữa Israel và Hamas đã xảy ra hàng loạt biến cố lớn không chỉ ở Dải Gaza mà còn trên cả khu vực.
Ông Trump và ông Biden đều nhận công về thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza

Ông Trump và ông Biden đều nhận công về thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza

22:23:55 17/01/2025
Theo ông Trump, thỏa thuận ngừng bắn trên chỉ có thể xảy ra nhờ thắng lợi lịch sử của ông trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ hồi tháng 11.2023.
WHO cảnh báo về dịch bệnh Marburg

WHO cảnh báo về dịch bệnh Marburg

22:20:10 17/01/2025
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho hay dịch bệnh Marburg dường như đang bùng phát tại Tanzania, đồng thời cảnh báo nguy cơ lây lan ở quốc gia Đông Phi này và trong khu vực ở mức cao.
Hé lộ ưu tiên của chính quyền Trump 2.0

Hé lộ ưu tiên của chính quyền Trump 2.0

22:18:01 17/01/2025
Ứng viên cố vấn an ninh quốc gia trong chính quyền sắp tới đã tiết lộ một số ưu tiên cần thực hiện sau khi ông Donald Trump nhậm chức tổng thống Mỹ.
'Tình huống đặc biệt nguy hiểm' giữa cháy rừng Los Angeles

'Tình huống đặc biệt nguy hiểm' giữa cháy rừng Los Angeles

22:10:13 17/01/2025
CNN ngày 15.1 đưa tin Cơ quan Thời tiết quốc gia Mỹ cảnh báo về tình huống đặc biệt nguy hiểm tại nhiều khu vực thuộc Los Angeles và Ventura (bang California), do có khả năng xảy ra gió giật giữa giai đoạn cháy rừng.
Chặng đường khó khăn của kinh tế Trung Quốc

Chặng đường khó khăn của kinh tế Trung Quốc

20:23:49 17/01/2025
Trong những tháng gần đây, Trung Quốc đã công bố các biện pháp hỗ trợ mạnh mẽ nhất trong nhiều năm nhằm vượt qua những khó khăn từ tình trạng khủng hoảng nợ kéo dài trên thị trường bất động sản và chi tiêu tiêu dùng chậm.
Tăng cường giao lưu kết nối giữa thế hệ trẻ Việt Nam - Trung Quốc

Tăng cường giao lưu kết nối giữa thế hệ trẻ Việt Nam - Trung Quốc

20:04:31 17/01/2025
Trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động, Việt Nam và Trung Quốc có thể hợp tác xây dựng chuỗi cung ứng ổn định, bền vững, tận dụng lợi thế địa lý và năng lực sản xuất của cả hai bên.
Tổng thống Zelensky thừa nhận thực tế 'phũ phàng' với tham vọng gia nhập NATO

Tổng thống Zelensky thừa nhận thực tế 'phũ phàng' với tham vọng gia nhập NATO

19:48:53 17/01/2025
Bốn quốc gia mà Tổng thống Zelensky nói tới bao gồm Mỹ, Hungary, Slovakia và Đức đều phản đối việc Ukraine gia nhập NATO vì nhiều lý do khác nhau.
Việt Nam hoan nghênh Hoa Kỳ đưa Cuba ra khỏi 'danh sách các quốc gia được cho là tài trợ khủng bố'

Việt Nam hoan nghênh Hoa Kỳ đưa Cuba ra khỏi 'danh sách các quốc gia được cho là tài trợ khủng bố'

19:46:33 17/01/2025
Đại hội đồng Liên hợp quốc, vì quyền lợi chính đáng của nhân dân Cuba, vì hòa bình ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực châu Mỹ và trên thế giới.
Hàn Quốc: CIO xin lệnh bắt giữ Tổng thống Yoon Suk Yeol

Hàn Quốc: CIO xin lệnh bắt giữ Tổng thống Yoon Suk Yeol

19:39:43 17/01/2025
Ông Yoon đang bị giam giữ tại một trung tâm giam giữ từ đêm 15/1, sau khi các điều tra viên bắt giữ ông tại nhà riêng và đưa ông đến văn phòng CIO ở Gwacheon, phía Nam thủ đô Seoul, để tiến hành hơn 10 giờ thẩm vấn.
Pakistan: Cựu Thủ tướng Imran Khan và vợ bị kết án tù trong vụ án tham nhũng

Pakistan: Cựu Thủ tướng Imran Khan và vợ bị kết án tù trong vụ án tham nhũng

18:47:06 17/01/2025
Sau khi bị kết án, ông Khan nhấn mạnh ông không có ý định thỏa hiệp hay tìm kiếm sự giảm nhẹ hình phạt. Bà Bushra Bibi, người vừa được tại ngoại, đã bị bắt ngay tại tòa sau khi bản án được công bố.
Ông Trump sẽ tiếp cận và có thể thay đổi quyền lực tổng thống như thế nào?

Ông Trump sẽ tiếp cận và có thể thay đổi quyền lực tổng thống như thế nào?

18:45:17 17/01/2025
Ông Trump từng làm dấy lên nhiều tranh cãi về thẩm quyền của tổng thống trong nhiệm kỳ đầu tiên, và những tuyên bố của ông về quyền lực này tiếp tục khiến các chuyên gia phải lo ngại về những gì sẽ diễn ra trong 4 năm tới.

Có thể bạn quan tâm

Solskjaer trở lại ghế nóng, chuẩn bị đối đầu Mourinho

Solskjaer trở lại ghế nóng, chuẩn bị đối đầu Mourinho

Sao thể thao

00:59:51 18/01/2025
Ole Gunnar Solskjaer sắp được bổ nhiệm làm HLV trưởng của Besiktas - đội bóng giàu truyền thống ở Thổ Nhĩ Kỳ. Besiktas hiện chưa có thuyền trưởng chính thức sau khi sa thải Giovanni van Bronckhorst hồi tháng trước.
Dọn nhà, cặp đôi vứt nhầm gần 800 triệu đồng tiền mặt vào thùng rác

Dọn nhà, cặp đôi vứt nhầm gần 800 triệu đồng tiền mặt vào thùng rác

Lạ vui

00:59:26 18/01/2025
Trong lúc bất cẩn, cặp vợ chồng trẻ đã ném nhầm 230.000 Nhân dân tệ (gần 800 triệu đồng) tiền tiết kiệm vào túi giấy rồi vứt đi. Khi phát hiện ra, cả hai vội gọi người giúp tìm kiếm.
Nóng: Sao nam 10X bị lừa bán sang biên giới Thái Lan được giải cứu thành công, nhìn ngón tay cái ai cũng thấy khiếp sợ

Nóng: Sao nam 10X bị lừa bán sang biên giới Thái Lan được giải cứu thành công, nhìn ngón tay cái ai cũng thấy khiếp sợ

Sao châu á

23:45:51 17/01/2025
Ngày 17/1, Sina đưa tin nam người mẫu diễn viên Dương Trạch Kỳ đã được giải cứu và đoàn tụ với gia đình sau 28 ngày mất tích trên đất Thái Lan.
Phim cổ trang gây bão MXH nhờ lập kỷ lục 19 năm mới có 1 lần, cặp chính nhan sắc tuyệt đỉnh càng xem càng cuốn

Phim cổ trang gây bão MXH nhờ lập kỷ lục 19 năm mới có 1 lần, cặp chính nhan sắc tuyệt đỉnh càng xem càng cuốn

Phim châu á

23:43:33 17/01/2025
Ngày 16/1, trang 163 đưa tin bộ phim Quốc Sắc Phương Hoa đã vượt qua Đại Phụng Đả Canh Nhân để vươn lên đứng top 1 thị phần khán giả với 20,3% tương đương đạt 56 triệu lượt xem/ngày.
Taylor Swift rơi vào vòng xoáy kiện tụng quấy rối tình dục

Taylor Swift rơi vào vòng xoáy kiện tụng quấy rối tình dục

Sao âu mỹ

23:37:06 17/01/2025
Cuộc chiến pháp lý giữa Justin Baldoni và Blake Lively xoay quanh vụ kiện quấy rối tình dục sau khi ra mắt phim It Ends With Us có diễn biến mới, khi mới đây cái tên Taylor Swift đã được nhắc đến.
Cô gái đóng 'tiểu tam' gây sốt vì ăn 20 cú tát là ai?

Cô gái đóng 'tiểu tam' gây sốt vì ăn 20 cú tát là ai?

Hậu trường phim

23:34:02 17/01/2025
Trong những tập phát sóng gần đây của Tiểu tam không có lỗi?, phân đoạn Thiên Kim (Minh Khuê thủ vai) đối chất với Hana và cho tiểu tam cú tát trời giáng nhận được sự quan tâm của người xem.
Phương Nhi làm dâu hào môn, Mai Phương - Bảo Ngọc ra sao sau Miss World Vietnam?

Phương Nhi làm dâu hào môn, Mai Phương - Bảo Ngọc ra sao sau Miss World Vietnam?

Sao việt

23:31:22 17/01/2025
Ghi tên mình vào top 3 cuộc thi Hoa hậu Thế giới Việt Nam 2022, Mai Phương - Bảo Ngọc - Phương Nhi có cho mình định hướng riêng sau 2 năm.
Công an Hà Nội phá đường dây mua bán thận

Công an Hà Nội phá đường dây mua bán thận

Pháp luật

23:03:05 17/01/2025
Qua mạng xã hội, nhóm của Tân đã tìm và kết nối được 2 vụ mua bán thận. Sau mỗi phi vụ, Tân và đồng bọn kiếm hàng chục triệu đồng.
Tiếp viên hàng không xinh đẹp bỏ việc về quê nuôi lợn nhận cái kết bất ngờ

Tiếp viên hàng không xinh đẹp bỏ việc về quê nuôi lợn nhận cái kết bất ngờ

Netizen

22:53:09 17/01/2025
Từ bỏ việc tiếp viên hàng không yêu thích, cô gái xinh đẹp 27 tuổi quyết định về quê chăn nuôi lợn để được sống gần bố mẹ.
"Gặp nhau cuối tuần" trở lại VTV3 sau gần 2 thập kỷ

"Gặp nhau cuối tuần" trở lại VTV3 sau gần 2 thập kỷ

Tv show

22:19:38 17/01/2025
Thông tin chương trình Gặp nhau cuối tuần trở lại VTV3 sau 19 năm phát sóng, nhận được sự chú ý và khiến khán giả đứng ngồi không yên .
Ca sĩ Ngọc Khuê: "Âm nhạc là công cụ để tôi làm văn hóa và giải trí"

Ca sĩ Ngọc Khuê: "Âm nhạc là công cụ để tôi làm văn hóa và giải trí"

Nhạc việt

21:31:38 17/01/2025
Sau 20 năm, từ một ca sĩ tóc dài, luôn gắn liền với những bộ áo dài Việt Nam thướt tha, giờ đây Ngọc Khuê lột xác với hình ảnh tóc ngắn, hát nhạc dân gian - điện tử.